Версия для печати темы

Автор: Admin 8.1.2016, 13:57

1 – 105 год з дня нараджэння Сцяпана Дзмітрыевіча Пруткова (1911 - 1978). Ганаровы грамадзянін г. Ліды (1967), генерал-маёр авіяцыі, Герой Савецкага Саюза (1942).
Нарадзіўся ў Апочне Радамаскай губерніі (цяпер Клецкае ваяводства, Польшча). Вучыўся ў лётнай школе (1934 – 1936) Лётчык-інструктар, камандзір звяна. Удзельнічаў у абароне Ленінграда, Сталінрадскай бітве, вызваленні Украіны, Крыма, Беларусі, разгроме немцаў ва Усходней Прусіі.
Першая гвардзейская Сталінградская ордэна Леніна двойчы Чырвонасцяжная, ордэнаў Суворава і Кутузава штурмавая авіяцыйная дывізія ў 1952 -1993 гг. базавалася ў Лідзе ў Паўднёвым гарадку.
12 – 65 год з дня нараджэння Юрыя Апанасавіча Зайца (1951, г. Ліда). Беларускі археолаг, гісторык.
Фонд гістарычна-культурнага музея-запаведніка “Заслаўе”налічвае 12282 адзінкі асноўнага і 4711 адзінак навукова-дапаможнага фонду. Самай вялікай у фондах запаведніка з’яўляецца калекцыя археалогіі. Яна налічвае больш за 3700 адзінак асноўнага фонду. У гэтую калекцыю ўвайшлі галоўным чынам рэчы, якія перадаў музею Юрый Апанасавіч Заяц.
21 – 65 год з дня нараджэння Ганны Станіславаўны Радзько (Халшчанковай) (1951 г. в.Банцавічы Лідскі р-н). Беларуская спявачка (альт), заслужаная артыстка Рэспублікі Беларусь (1982).
З 1971 салістка Беларускага тэлебачання і радыё. Валодае прыгожым своеасаблівага тэмбру голасам народнага плана. Выканаўчая манера вызначаецца мяккасцю, шчырасцю выказвання, жаноцкасцю. Выступала пераважна з Камерна-інструментальным ансамблем і Сімфанічным аркестрам Беларускага тэлебачання і радыё. У рэпертуары беларускія народныя песні, патрыятычныя і лірычныя песні беларускіх кампазітараў Ю.Семянякі, Э.Зарыцкага, У.Будніка, А.Чыркуна і інш.

Автор: Admin 5.4.2016, 9:55

530 гадоў таму назад Беліца (Лідскі раён) атрымала статус мястэчка.
У наступным годзе Беліца адзначыць 640 год. Беліца – самае старажытнае паселішча на Лідчыне. Вядома з 15 стагоддзя як вялікакняжацкае і прыватнае ўладанне. У 1431 – 1500 гадах у Беліце дзейнічаў касцёл. З 1486 года - мястэчка. Сярод дзяржаўцаў беліцкіх былі Ю.І.Іллініч і Ю.М.Радзівіл.
Беліца // Культура Беларусі: энцыклапедыя. Т.1 / рэдкал. Т.У. Бялова (гал.рэд.) [і інш.]. – Мінск, 2010. – С.647 - 648

260 гадоў таму назад адкрыта ў Лідзе калегія піяраў.
Стараста лідскі і падстолій літоўскі Ігнацій Сцыпіён дэль Кампа дабіўся ў 1756 годзе ад віленскага біскупа Міхала Зеньковіча дазволу адкрыць у Лідзе новы піярскі калегіум. Можна сцвярджаць, што менавіта дзякуючы піярам Ліда звыш 75 год заставалася значным рэгіянальным цэнтрам культуры і адукацыі. На жаль, праблемы з фінансаваннем і моцная канкурэнцыя не далі тутэйшаму калегіуму як след развіцца, але нават нягледзячы на гэта, ён здолеў унесці істотны ўклад у развіццё асветніцкай справы на Грдзеншчыне – сярод яго найбольш вядомых выхаванцаў былі: прафесар батанікі Віленскага універсітэта Станіслаў Юндзіл, пісьменнік Войцах Нарбут, аўтар 10-томнага “Польскага гербоўніка” Ян Баброўскі, прэзідэнт Таварыства навук і мастацтва пры Віленскім універсітэце (1804 -1808), капелан Віленскай гімназіі Францыск Гадлеўскі і інш.
Самусік, А.Ф. Лідскі піярскі калегіум / А.Ф.Самусік // Ліда і Лідчына: да 685-годдзя з дня заснавання горада: матэрыялы рэсп. навук.-практ. канф. (Ліда, 3 кастр. 2008г.) / рэдкал.: А.П.Худык (гал.рэд.) [і інш.]. – Ліда, 2009. – С. 40 - 43
14 – 75 год з дня нараджэння Валеха Зінаіды Васільеўны (1941г., в.Вангі, Лідскага раёна), беларускага гаспадарчага дзеяча, заслужанага работніка прамысловасці Беларусі.
З 1991 па 2002 гады Зінаіда Васільеўна працавала на швейнай фабрыцы “Камсамолка”, якая была пераўтворана ў ЗАА “Мілавіца”. Працавала на пасадзе дырэктара, генеральнага дырэктара, прэзідэнта і зноў гендырэктара аб’яднання. За дзесяцігоддзе прадпрыемства аснасцілі навейшым тэхналагічным абсталяванем, укаранілі сучасныя вытворчыя тэхналогіі, стаўка была зроблена на імпартную сыравіну і якасць, актыўна развівалася сетка фірменнага гандлю. Брэнд “Мілавіца” стаў прызнаным ва ўсім свеце, марка прадпрыемства прызнавалася лепшай у Германіі, Ізраілі, Чэхіі, Расіі.
З.В.Валеха ўзнагароджана Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета БССР, ордэнам “Знак Пашаны”, у 1994 г. яна атрамала званне “Заслужаны работнік лёгкай прамысловасці Рэспублікі Беларусь”, у 2001 г. узнагароджана дыпломам “Человек дела”.
Валеха Зинаида Васильевна // Женщины Беларуси. - Минск, 2003. - C.49

20 – 90 год з дня нараджэння Лазоўскага Мікалая Фёдаравіча (1926 г., в. Лазяны Лідскага раёна – 2009, Ліда), самадзейнага мастака.
За свой век Мікалай Фёдаравіч напісаў вялізарную колькасць карцін. Яму былі аднолькава падуладныя графіка, акварэль, алей. Сваёй творчасцю ён нёс людзям дабрыню, веру, спагаду. Прымаў удзел ў рэстаўрацыі разбуранай Радзівонішскай царквы. Ім жа створана “Святое сямейства” – цэнтральны абраз касцёла па вул. Тухачэўскага ў Лідзе. Шмат карцін мастака вывезены на Украину, у Германию, Канаду, Злучаныя Штаты.
Лучко, А. Мікола Лазоўскі – мастак і паэт / Алена Лучко // Лідскі Летапісец. – 2011. - № 1. – С. 13
24 – 80 год з дня нараджэння Лабко Георгія Мікалаевіча (1936г., в Дакудава Лідскага раёна - 1997г.), беларускага вучонага-даследчыка ў галіне генетычнай папуляцыі пухлінных клетак, кандыдата медыцынскіх навук.
У 1963 – гадах вучыўся ў аспірантуры Інстытута генетыкі і цыталогіі АН БССР. У гэтай установе і застаўся працаваць, дзе вырас д малодшага да вядучага навуковага супрацоўніка. Тут падрахтаваў і докарскую дыссертацыю, якая, на жаль, засталася неабароненай.
Сліўкін, В.В. Лабко Георгій Мікалаевіч / В.В.Сліўкін // Памяць : Ліда. Лідскі раён : Гiст.-дак. хронiкі гарадоў і раёнаў Беларусі / рэдкал. В.Г. Баранаў і інш.; маст. Э.Э. Жакевіч. – Мінск, 2004. – C. 462

Автор: Admin 5.4.2016, 9:55

450 год часу ўтварэння (1566) Лідскага павета.
Папярэднікам Лідскага павета было Лідскае намесніцтва, вядомае з 1382 года. Пасля адміністрацыйнай рэформы 1565 – 66 гадоў да Лідскага намесніцтва далучаны суседнія Васілішскае і Эйшышкае намесніцтвы ( са складу Трокскага ваяводства), а іх агульная тэрыторыя ўтварыла ўласна Лідскі павет з фіксаванымі межамі.
Насевіч, В.Л. Лідскі павет / В.Л. Насевіч // Беларуская энцыклапедыя ў 18 т. / гал. рэд. Г.П.Пашкоў [і інш.]. - Мінск, 1998. – Т. 9. – С. 251 – 252
505 год таму (1511) в. Малое Мажэйкава ўпершыню ўпамінаецца ў пісьмовых крыніцах.
Упершыню згадваецца ў 1511 як маёнтак у Жалудоцкай воласці Трокскага ваяводства, падараваны вялікім князем ВКЛ Жыгімонтам І Старым віленскаму падканюшнаму Шымку Мацкевічу.
Дулеба, Г.І Малое Мажэйкава / Г.І.Дулеба // Беларуская энцыклапедыя ў 18 т. / гал. рэд. Г.П.Пашкоў [і інш.]. - Мінск, 1998. – Т. 10. – С. 36


11 – 105 год з дня нараджэння Мігдала Аркадзя Бенядзіктавіча (Бяйнусавіча) (1911г., Ліда – 1991г.), расійскага фізіка-тэарэтыка, гісторыка, педагога, заснавальніка новых кірункаў у ядзернай фізіцы і фізіцы металаў, член-карэспандэнта АН СССР (1953), акадэміка АН СССР (1966).
Аркадзь Мігдал развіў тэорыю дыпольнага і квадрупольнага выпраменьванняў ядраў, тэорыю іанізацыі атамаў пры ядзерных рэакцыях. Распрацаваў тэорыю шырокіх ліўняў. Разгледзеў уплыў шматкратнага рассейвання на тармазное выпраменьванне і развіў метад рашэння квантавай задачы многіх цел. Акрамя таго, бліскучы навуковец-фізік развіў колькасную тэорыю ядра на аснове квантавай тэорыі поля, ужыў тэорыю звышправоднасці ў пытаннях будвы ядраў, вылічыў момант інэрцыі для розных ядраў, даследваў палярызацыю вакууму ў моцных магнітных палях. Канструяванне савецкага акваланга – таксама заслуга нашага земляка.
Тое, што зрабіў Аркадзь Мігдал для фізікі, годна Нобелеўскай прэміі – адкрыцці ў галіне атамнай і ядзернай фізікі, квантавай тэорыі, тэорыі металаў...
Акадэмік, фізік-тэарэтык // Кніга рэкордаў Лідчыны / Лілія Лапшына [і інш.] . - Ліда, 2013. - С. 4


30 – 60 год з дня нараджэння Лялько Хрысціны Аляксееўны (1956г., в.Хадзюкі Лідскага раёна), беларускай пісьменніцы, галоўнага рэдактара часопіса “Наша вера” з 1996 г.
У 90-я гады лёс падараваў Хрысціне дзве незабыўныя сустрэчы з Папам Янам Паўлам ІІ. Святы Айцец благаславіў яе на выданне каталіцкіх часопісаў “Наша вера” і “Ave Maria”. Лялько сабрала каля квартальніка “Наша вера” лепшыя творчыя сілы – святароў, пісьменнікаў, вучоных, даследчыкаў роднай культуры, гісторыі, літаратуры. Заснавала пры часопісе “Бібліятэку “Нашай веры” і стала яе рэдактарам.
Яна аўтар кніг прозы «Дарога пад гару», «Світанак над бярозамі» і кнігі паэзіі «На далонях любові». У яе апрацоўцы выйшаў зборнік народных казак «Хітрэй свету не будзеш». Пераклала на беларускую мову нарыс Уладзіслава Сыракомлі «Мінск», кнігі Папы Яна Паўла II «Пераступіць парог надзеі», «Дар і Таямніца», «Устаньце, хадзем!», «Памяць і самасвядомасць», энцыклікі «Fides et ratio», «Ecclesia de Eucharistia», Апостальскі ліст пра Ружанец «Rosarium Virginis Mariae», творы Яна Твардоўскага і іншыя тэалагічныя творы.
Хрысціна Лялько: [буклет] / склад. Т.С. Бальцэвіч; рэд. Т.І. Зенюкевіч. - Ліда, 2007. (Славутыя землякі)

Автор: Admin 5.4.2016, 9:56

450 год таму (1566) уведзены ў дзеянне другі статут Вялікага княства Літоўскага – збор законаў феадальнага права. Галоўная асаблівасць – раўнапраў’е ўсіх перад судом. Тады ж кароль Жыгімонт Аўгуст дазволіў праводзіць пасяджэнні земскага суда ў адной з вежаў Лідскага замка.

3 – 70 год з дня нараджэння Смольскага Рычарда Баляслававіча (1946г., г. Ліда), беларускага тэатразнаўца, доктара мастацствазнаўца, педагога.
У сааўтарстве з Ю. Сохарам напісаны п’есы – “Разбег” (1974), “Выкупленне” (1975), “Мы яшчэ пажывём...” (1980) і інш., - якія ставіліся на прафесійных і аматарскіх сцэнах, у беларускім радыётэатры. Ён – аўтар сцэнарыяў дакументальных фільмаў “Марыя”, “Уладзіслаў Галубок”, “Жыццё кліча” і інш.
Працы вучонага тэатразнаўцы пастаянна адзначаліся прэміямі і дзяржаўнымі ўзнагародамі, у т. л. Прэміяй Міністэрства культуры і канфедэрацыі творчых саюзаў (1997) і Спецыяльнай прэміяй Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (1999 г.) у намінацыі “Мастацтвазнаўства і крытыка”.
Рычард Смольскі (нар. у 1946 г. [Ліда]) // Хрэстаматыя па гісторыі беларускага тэатра і драматургіі. ХХ - пачатак ХХІ стагоддзя. - Мінск, 2005. - Т. 4. - C. 332

30 – 60 год з дня нараджэння Багдановіч Ірыны Эрнстаўны (1956 г., г. Ліда), беларускай паэткі, літаратуразнаўца, педагога.
Скончыла гісторыка-філалагічны факультэт Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта (1978) і аспірантуру пры Інстытуце літаратуры імя Я. Купалы АН Беларусі (1983). 3 1983 працуе ў Інстытуце літаратуры АН Беларусі.
Друкуецца з 1973. Аўтар кніг вершаў «Чаравікі маленства» (1983), «Фрэскі» (1989), «Вялікдзень» (1993), «Сармацкі альбом» (2004), «Прыватныя рымляне» (2006), манаграфій «Янка Купала і рамантызм» (1989), «Авангард і традыцыя: беларуская паэзія на хвалі нацыянальнага адраджэння» (2001). Укладальнік зборнікаў «Казімір Сваяк. Выбраныя творы» (2010) і «Вінцук Адважны. Выбраныя творы» (2011). Перакладае з польскай мовы.
У яе зборніках вершаў паэтычны роздум пра родны край, яго гісторыю і культуру, няпростыя клопаты і турботы сучаснікаў.
Багдановіч Ірына / А. Пяткевіч // Пяткевіч, А. Людзі культуры з Гродзеншчыны. – Гродна, 2000. – С. 20

Автор: Admin 2.5.2016, 8:32

640 год таму (1376) тры манахі-францысканцы прынеслі ў Ліду выяву Божай Маці з Візненскага парафіяльнага касцёла.
Абраз Маці Божай Ружанцовай, які знаходзіцца ў Фарным касцёле – найстарэйшы каталіцкі абраз на Беларусі, сведка хрышчэння Літвы Ягайлам, магчыма, гэтай іконай ахрышчана Лідчына. За шэсць стагоддзяў па Лідчыне прайшло нямала войнаў і пажараў, але абраз Маці Божай застаўся некрануты. Цяпер ён у выдатным стане. З даўніх часоў лічыцца, ўто абраз мае цудадзейную сілу, таму да яго не спыняецца паток людзей з просьбамі аб збаўленні ад хвароб, фізічных і духоўных, аказанні дапамогі ў складаных жыццёвых сітуацыях.
Самы старажытны абраз // Кніга рэкордаў Лідчыны / Лілія Лапшына [і інш.] . - Ліда, 2013. - С. 9.
15 – 100 год з дня нараджэння Тарас Ніны (1916г., в. Заполле Навагрудскага раёна – 2006 г.), беларускай паэткі. У 1938 -1945 гг. жыла ў Лідзе, працавала літсупрацоўнікам у рэдакцыі лідскай раённай газеты “Уперад”, выбіралася дэпутатам гарадскога Савета.
Старэйшая беларуская паэтэса Ніна Тарас належыць да нядаўна яшчэ даволі прадстаўнічай у беларускай літаратуры кагорты заходнебеларускіх паэтаў. Упершыню атрымала сталую працу ў рэдакцыі лідскай раённай газеты “Уперад”. Паэтычных кніг у Н.Тарас не шмат – “Кветка шчасця”, (1958), “Пад белым яварам” (1966), “Праз вятры-завеі” (1986) і іншыя. Паэзія Ніны Тарас аўтабіяграфічная ў самым лепшым сэнсе гэтага слова, сапраўдны летапіс жыцця жаночай душы. Прыцягальная сваім прачулым лірызмам, шчодрая на глыбокія чалавечыя пачуцці.
Андруковіч, А. “У кожнай песні доля свая…” : лёс і паэзія Н.Тарас / А.Андруковіч // Роднае слова. – 2001. - № 5. – С. 18 – 24.

28 – 180 год з дня нараджэння Карловіча Яна Аляксандравіча (1836 – 1903), лінгвіста, этнографа, фалькларыста, музыказнаўца. У 1881 -82 гг. жыў і працаваў на Беларусі ў маёнтках Подзітва (Лідскі павет).
Аўтар тэарэтычных прац “Найноўшыя даследаванні паданняў і іх зборы”(1883), “Сістэматыка песень польскага народа” (1889 -95), якія зрабілі моцны ўплыў на дзейнасць многіх фалькларыстаў. У кнізе “Народныя паданні і казкі, сабраныя ў Літве”(т.1-2, 1887-88) змясціў у перакладзе на польскую мову больш за 80 бел. легенд, паданняў і казак, якія запісаў у Свянцянскім, Лідскім і Навагрудскім паветах.
Карловіч Ян Александр // Беларускі фальклор: Энцыклапедыя: У 2т. Т.1: Акапэла-Куцця / рэдкал. Г.П.Пашкоў [і інш.]. - Мінск, 2005. - C. 660 – 661.

Автор: Admin 31.5.2016, 16:29

6 - 60 год з дня нараджэння Вінніка Леаніда Макаравіча (1956г., Ліда – 2006), вядомага на Лідчыне паэта і краязнаўца.
Аўтар зборнікаў вершаў “Под погасшими звёздами”(1996), “Мелодии печального дождя”(1997), “Ностальгия” (1999), “Откровение”(2000, у саюзніцстве з Л. Пырскім), беларускамоўнага даведніка культурнага жыцця Лідчыны напрыканцы ХХ стагоддзя “Зоркі лідскіх небасхілаў”(2001) і рускамоўнай краязнаўча-біяграфічнай кнігі”Время і судьбы”(2004, у саюзніцстве з М.Мельнікам).
Вершам Л.Вінніка ўласцівы глыбокі лірызм і меладычнасць, таму многія з іх пакладзены на музыку. Песня “Горад мой”(словы Л.Вінніка, муз. В. Пыпеця) з’яўляецца як бы неафіцыйным гімнам горада Ліды. Яна гучала на “Славянскім базары” ў Віцебску. Доўгі час ёю пачыналіся перадачы Лідскага радыё.
Мельнік, М. 50 гадоў сваіх не прычакаў / М.Мельнік // Лідскі Летаісец. – 2006. - № 2. – С. 14.
11 – 65 год з дня нараджэння Бугасава Сяргея Іванавіча (1951 г., г. Енакіеў Данецкай вобл.), педагога, беларускага кампазітара, выкладчыка Лідскага музычнага каледжа.
Аўтар харавых зборнікаў “Сонца на Купалу”, “Душе моя…” і “Христославы”. Творы майстра шырока вядомыя і выкарыстоўваюцца ў канцэртах розных харавых калектываў Беларусі. Па праву лічыцца гонарам нашага краю. Яго імя высечана на каменным знаку “Гордасць Лідчыны”, які ўсталяваны ў цэнтры нашага горада.
Калчанава, С. Музычнае мастацства / С. Калчанава // Культура Гродзеншчыны: Факты. Падзеі. Асобы / уклад. Л.В.Мальцава.- Мінск, 2014. – С. 182 – 183.

23 – 50 год з дня нараджэння Пешахонава Ігара (1966 г., г.Віцебск), фотамастака, краязнаўца.
Аўтар фотаальбомаў “Ліда”(2005), “Навагрудак”(2006, 2008), “Краявіды Лідчыны”(2007), “Слонім”(2008), “Лідскі край”(2010). Яго творчасць раскрывае і паглыбляе тэму гістарычнай памяці, той неацэннай спадчыны, што перадаецца з пакалення ў пакаленне і кожны раз нанова пераасэнсоўваецца нашчадкамі.
Майская, К. Летапіс горада праз майстэрства фотамастака // Лідская газета. – 2007. – 29 верасня. – С.1.

Автор: Admin 11.7.2016, 8:09

50 год таму (1966, ліпень) адбылося адкрыццё Кургана Бессмяротнасці.
Насыпаны ў гонар вялікага подзвігу савецкага народа ў вайне супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў 1941 – 1945 гг. Закладка Кургана Бессмяроцця пачалася 9 мая 1966 г. і працягвалася да 8 ліпеня 1966 года. У гэты ж дзень адбылося адкрыццё кургана. 9 мая 1967 года каля Кургана была пахавана урна з прахам Невядомага салдата, парэшткі якога былі знойдзены каля вёскі Чэхаўцы. У гэтым жа годзе вакол Кургана быў пасаджаны парк. У 1973 годзе па праекту групы мінскіх архітэктараў пад кіраўніцствам Ю.М. Трахтэнберга курган быў дапоўнены пілонамі.
Сліўкін, В. Помнікі, звязаныя з падзеямі 2-й Сусветнай вайны на тэрыторыі г.Ліды і Лідскага раёна / В. Сліўкін, А.Каладзяжная; фота Р.Жалезнага [і інш.] // Лідскі Летапісец. – 2005. - № 1 – 2. – С. 32.
3 - 140 год з дня нараджэння Цёткі (Пашкевіч Алаізы Сцяпанаўны), беларускай паэткі, грамадска-культурнай дзяячкі, асветніцы, артысткі тэатра, педагога, выдаўца. Нарадзілася ў 1876 годзе, у маёнтку Пясчына Шчучынскага раёна, былога Лідскага павету.
Цётка першая з жанчын пачала шлях беларускай інтэлігенцыі да вяршынь еўрапейскай навукі і цывілізацыі. Аднак ніколі не забывала пра бацькоўскі кут, родную мову, свой народ. Нават смерць яе сімвалічная: сястра міласэрнасці Пашкевіч-Кайрыс згасла падчас эпідэміі тыфу ў Старым Двары, калі змагалася за жыцці людскія…
“Развівайце ў сабе любоў да чалавека, - і для вас заўсёды будзе дораг родны край і народ… Развівайце любоў да народа – і сэрца ваша ў сталыя гады будзе адклікацца гарачым пратэстам на кожную крыўду. Будучыня дзержыцца на вас, моладзі, будучых грамадзянах сваёй старонкі”, - з такімі словамі звярталася Цётка да маладога пакалення на пачатку ХХ ст. А як актуальна гучаць яны сёння, у трэцім тысячагоддзі.
Махнач, К. “У Панямонскім небе Цётчынай зорцы не згаснуць” : Імя Цёткі ў памяці шчучынцаў / К. Махнач // Народная асвета. – 2007. - № 1, № 2. – С. 82 – 86; С. 85 – 88.
7 – 65 год з дня нараджэння Гушчынскага Івана Сцяпанавіча (1951 г., в. Парэчча Лідскага раёна), вядомага на Лідчыне паэта, аўтара зборніка вершаў “Ідзі і вяртайся” (2010 г.).
У сваёй творчасці Іван Гушчынскі ідзе ад жыцця да паэзіі, а да жыцця праз паэзію. Тэмы для сваіх вершаў ён не высмоктвае з пальца, а шукае іх у роднай вёсцы, на прасторах дарагіх яго сэрцу палеткаў, на дарогах Лідчыны і вуліцах горада, у асяроддзі сяброў і людзей знаёмых і незнаёмых, ва ўсмешках дзяўчат, мігценні зорак і г. д.
Васько, У. Ад жыцця да паэзіі / У.Васько // Ідзі і вяртайся : вершы / Іван Гушчынскі. – Ліда, 2010. – С. 5 – 7.

Автор: Admin 1.8.2016, 8:18

55 год (1961, красавік) - з часу адкрыцця пры гарадскім Доме культуры народнага ансамбля песні і танца “Лідчанка” пад кіраўніцтвам Васіля Аламахі.
Змянілася не адно пакаленне ўдзельнікаў ансамбля, якія выконваюць беларускія народныя песні і танцы. Змяніліся і яго паклоннікі. Але і сёння “Лідчанка”, як і шмат гадоў таму, захоўвае вернасць беларускай песне, беларускай культуры, мае мноства сваіх прыхільнікаў.
Першае выступленне ансамбля адбылося ў жніўні 1961 года. Шмат гадоў аддалі ансамблю “Лідчанка” Яніна Карэва, Лора Васільева, Нэлі Зяньковіч, Пётр Тума, Ганна Гайдукевіч, Галіна Чэрнік, Антаніна Голубева, Марыя Цімахоўская, Марыя Гарэлік, Уладзімір Некрашэвіч.
Калектыў актыўна прымае ўдзел у раённых, абласных і рэспубліканскіх фестывалях, конкурсах і іншых мерапрыемствах.

Цішко, В.В. Лідскі народны ансамбль песні і танца “Лідчанка” / В.В. Цішко //
// Культура Беларусі : энцыклапедыя : Т. 5 / рэдкал.: Т.У. Бялова (гал. рэд.) [і інш.]. - Мінск, 2011. - С. 88.

16 – 130 год з дня нараджэння Яманта Браніслава Казіміравіча (1886 – 1957), беларускага і польскага мастака, мастацкага педагога.
Браніслаў Ямант нарадзіўся на Гродзеншчыне непадалёку ад Ліды, у вялікім сяле Дакудава, цэнтры воласці Лідскага павета былой Віленскай губерніі (сучасны Лідскі р-н, Гродзенскай вобл.). Творчая спадчына мастака вельмі багатая: толькі ў зборах Нацыянальнага музея ў Варшаве захоўваецца 415 яго прац. Дамінуючым жанрам творчасці мастака з’яўляецца пейзаж. Шырока адлюстроўваючы ў сваёй творчасці сціплую прывабнасць мясцовых краявідаў, паказваючы архітэктурныя адметнасці, штодзённа бачаныя віленскія брукаванкі, падворкі, камяніцы, аўтар сцвярджаў іх непаўторнасць, гістарычную значнасць, эстэтычную каштоўнасць.

Загiдулiна, М. Жанр пейзажа ў творчасці Браніслава Яманта -- мастака з Лідчыны / М. Загідуліна // Лiда i Лiдчына: да 685-годдзя з дня заснавання горада: матэрыялы рэсп. навук.-практ. канф; Ліда, 3 кастр. 2008 г. / гал. рэд. А. Худык. - Ліда, 2009. - C.196 – 199.

Автор: Admin 31.8.2016, 15:53

70 год таму (1946, верасень) - у Лідзе прайшоў агульнагарадскі ўрачысты сход з нагоды прысваення імя Янкі Купалы Лідскай гарадской бібліятэцы.
5 жніўня 1945 года Саўнарком БССР і ЦК КПБ прынялі Пастанову “Аб увекавечанні памяці народнага паэта Беларусі Янкі Купалы”. У ліку іншых пунктаў быў і такі: “Прысвоіць імя Янкі Купалы гарадской бібліятэцы ў горадзе Ліда”.
З гэтай нагоды 18 верасня 1946 года адбыўся агульнагарадскі сход. Каб прыняць удзел ва ўрачыстасці прысваення імя Янкі Купалы гарадской бібліятэкі ў Ліду прыехалі пісьменнікі Пятро Глебка, Валянцін Таўлай, Уладзімір Агіевіч, а таксама жонка Янкі Купалы У.Ф.Луцэвіч.
Ад імя калектыву работнікаў і чытачоў бібліятэкі выступіла яе загадчыца Таццяна Жыгланава. Падзякаваўшы за прысваенне ўстанове імя вялікага беларускага паэта і асветніка, яна запэўніла, што гэты высокі гонар будзе апраўданы практычнай працай па папулярызыцыі неўміручых твораў Янкі Купалы.
Зенюкевіч, Т. Янка Купала і Лідчына: краязнаўчы бібліядайджэст / склад. Т.Зенюкевіч, Т. Чайко; рэд. Г.І. Бутучак. – Ліда, 2007. – 20 с.

Автор: Admin 4.10.2016, 9:34

7 - 115 год таму (1901 г.) - адбылося адкрыццё прыватнай жаночай гімназіі Марыіі Навіцкай. Зараз ліцэй № 1 г. Ліды.
14 красавіка 1901 г. было падана хадатайніцтва Марыяй Канстанцінаўнай Навіцкай аб дазволе адчыніць прыватную жаночую школу. 7 кастрычніка 1901 г. пасля ўрачыстага набажэнства ў прысутнасці інспектара Луначэўскага, прадстаўнікоў тутэйшай грамады і карпарацыі настаўнікаў і навучэнцаў адбылося адкрыццё прыватнай жаночай навучальні, якая налічвала 73 чалавекі.
Гімназія мела сваёй мэтай даваць дзяўчатам правільную, закончаную, элементарную адукацыю, рэлігійна-маральнае выхаванне і, акрамя таго, падрыхтаваць іх да паступлення ў 5-ы клас жаночых гімназій Міністэрства Народнай Асветы і ў адпаведны клас жаночых вучылішч ведамства імператрыцы Марыі.

Автор: Admin 3.11.2016, 7:44

11 – 65 год з дня нараджэння Судара Аляксандра Іванавіча (1951 г., в. Мяніца Віцебскай вобл.), беларускага жывапісца, члена Саюза мастакоў Беларусі (1990).
“Аляксандр Судар у творчасці не здраджвае галоўнаму прынцыпу – піша і малюе тое, у што верыць. Найперш – гэта зямля Беларусі. Шчымлівыя, настраёвыя краявіды… Яго мяккія, празрыстыя, стрыманыя па колеры акварэлі вабяць нас лірычным натроем і прафесійным выкананнем” - /А. Марачкін/
Яго карціны вядомы далёка за межамі краіны. Акварэльнымі пейзажамі Судара захапляюцца ў Германіі, Галандыі, Англіі, Іспаніі, ЗША, Канадзе, Мексіцы, Аўстраліі і іншых кутках свету.
Голуб, Ю. Пяшчотны знак акварэлі : [з мастаком Аляксандрам Сударам гутарыць Юрка Голуб] / Ю. Голуб // Гродзенская праўда. – 2000. – 1 лют. – С. 4.
14 – 95 год з дня нараджэння Малахава Мікалая Міхайлавіча (1921 – 1993), удзельніка Вялікай Айчыннай вайны, падпалкоўніка авіацыі. З 1959 года жыў і працаваў у Лідзе. Яго імем названа адна з вуліц нашага горада.
Падчас Вялікай Айчыннай вайны ўдзельнічаў у бамбаваннях на Нікапальскім плацдарме, пры прарыве абароны на Сівашы, пры вызваленні Крыма і Севастопаля, пры вызваленні Беларусі, на тэрыторыі Ўсходняй Прусіі. Здзейсніў 153 баявыя вылеты. Герой Савецкага Саюза (1945), узнагароджаны ордэнам Аляксандра Неўскага (1945), трыма ордэнамі “Чырвонага Сцяга” (1944, 1945), Ордэнам Айчыннай вайны 1 ступені (1944), медалямі. Ганаровы грамадзянін Ліды. Пахаваны на Лідскіх гарадскіх могілках на цэнтральнай алеі.
Малахов Николай Михайлович // Твои сыновья, Беларусь! Герои Советского Союза : биограф. справ. / ред. Ю.В.Баженов [и др.] . - Минск, 2015. - С. 282.

Автор: Admin 2.12.2016, 9:01

80 год таму (1936 - 1939) з часу выдання на польскай мове рэгіянальнага краязнаўчага часопіса “Ziemia Lidska” (“Земя Лідска”).

З 15 красавіка 1936 года па жнівень 1939 года ў Лідзе выдаваўся рэгіянальны краязнаўчы штомесячнік “Ziemia Lidska”. Агульную рэдакцыю ажыццяўляў Уладзіславаў Абрамовіч (1909 – 1965), яму ўдалося сабраць кола дасведчаных аўтараў. У часопісе былі апублікаваныя дзесяткі арыгінальных найцікавейшых артыкулаў па геаграфіі, гісторыі, этнаграфіі Лідскай зямлі і прылеглых тэрыторый.
У горадзе, у якім пражывалі 26 тысяч жыхароў, і не было буйных навуковых, вучэбных і культурных цэнтраў, выданне часопіса гэтак высокага ўзроўню – з’ява ўнікальная. “Ziemia Lidska” лічылася лепшым краязнаўчым часопісам на тэррыторыі Заходняй Беларусі і адным з лепшых у міжваеннай Польшчы.


5 – 85 год з дня нараджэння Мурахвера Уладзіміра Сямёнавіча (1931г., г. Ананьеў Адэская вобл.), беларускага мастака дэкаратыўна-прыкладнога мастацства (мастацкае шкло), заслужанага дзеяча мастацстваў БССР. Член Саюза мастакоў БССР (1964). У 1966 – 1973 гг . – галоўны мастак на шклозаводзе “Нёман” у г. Бярозаўка Лідскага раёна.
Уладзімір Мурахвер сваёй плённай працай унёс значны ўклад у развіццё дэкаратыўна-прыкладнога мастацства. Прадаўжаючы традыцыі тых, хто яшчэ ў другой палове ХІХ стагоддзя ствараў нёманскую школу шкловарэння, ён паказаў сябе выдатным творцам у тэхніцы шкла. Сёння нёманскае шкло – адзін з самых вядомых беларускіх у свеце.


16 – 85 год з дня нараджэння Сліўко Смарагда (1931 – 2006, г. Ліда), педагога, вядомага на Лідчыне паэта, рэжысёра народнага тэатра гарадскога Палаца культуры.
У Лідзе захапленне мастацкай самадзейнасцю перарасло ў нешта большае – разам з Пятром Дакукам Смарагд Сліўко стварае народны тэатр пры ГДК. На працягу ўсяго жыцця Смарагд Фёдаравіч удзельнічае ў мастацкай самадзейнасці, спявае, танцуе, складае і выконвае прыпеўкі, выступае ў ролі канферансье.
Не пакідала яго і муза паэзіі. Дзякуючы Ірыне Мікадзімаўне, не проста жонцы, а самайадданай прыхільніцы таленту паэта ўбачылі свет зборнікі “От сердца к сердцу”, «Продлись мгновенье…», «Радужное сияние».
Паэт Міхась Мельнік з нагоды выхаду зборніка «Прощай, двадцатый век» адзначыў “… Вачыма кранальных вершаў глядзіць паэт на свет, радуецца розным праявам жыцця, любуецца прыгажосцю блізкіх сэрцу мясцінаў. Лірычны герой твораў С. Сліўко – асоба гарманічная, рамантычная, узвышанная, якая ўмее з жарцю любіць усё і ўсіх.

Автор: Admin 3.2.2017, 7:35

595 гадоў таму (студзень – люты 1422) Лідскі замак быў абраны месцам вясельных урачыстасцей польскага караля Уладыслава Ягайлы і князёўны Соф’і Гальшанскай.
У 1422 годзе ў замкавых залах быў зладжаны банкет з нагоды шлюбу састарэлага 71-гадовага Ягайлы з 17-гадовай Сафіяй Гальшанскай, якая стала яго чацвёртай па ліку жонкай. Сам шлюб адбыўся ў Навагрудку 24 сакавіка, але адзначаць яго прыехалі менавіта сюды – у Лідскі замак. Банкет стаяў гарой!
Нягледзячы на тое што нявеста гадзілася мужу ва ўнучкі, яна змагла зрабіць тое, чаго не зрабіла ні адна з трох папярэдніх жонак: нарадзіла яму траіх сыноў – Уладзіслава, Казіміра (пражыў мала) і Казіміра Андрэя. Першанец Сафіі Уладзіслаў Ягайлавіч пасля стаў каралём Польшчы, а праз пяць гадоў атрымаў венгерскі трон. Казімір Андрэй быў вялікім князем літоўскім, а затым і польскім манархам. Унукі Сафіі Гальшанскай панавалі на чэшскім троне. Дарэчы, кроў гальшанскай князёўны цячэ ў жылах прадстаўнікоў многіх каралеўскіх сем’яў Еўропы.
Рэканструкцыю легендарнага вяселля Ягайлы і Соф’і і сёння можна ўбачыць у Лідскім замку, заказаўшы адпаведную тэматычную экскурсію.
120 гадоў таму (1897, студзень) па рашэнні Лідскага павятовага камітэта апякунства і народнай цвярозасці адкрылася першая гарадская бібліятэка пры чайнай.
2 – 80 гадоў з дня нараджэння Уладзіміра Гаўрылавіча Васько (1937, в. Ліпічанка Шчучынскі р-н), беларускага журналіста, пісьменніка, паэта. З 2007 года член Саюза беларускіх пісьменнікаў. Жыве ў Лідзе.
Друкаваўся у часопісах “Маладосць”, “Беларусь”, “Нёман” і інш., ў калектыўных, зборніках “Анталогія беларускай паэзіі”, “Ад лідскіх муроў”, “Краю мой, Неман” і інш. Аўтар паэтычных зборнікаў “Кругаварот жыцця”(2011), “ На схілах берагоў”(1997), “Прасветленнасць” (1981), аўтар кнігі прозы “Лясная рапсодыя” (2013).
За апавяданне “Айн унд цванцыг, драй унд фірцыг” стаў лаўрэатам конкурса рэдакцыі газеты “Звязда” і Саюза пісьменнікаў Беларусі. У 2008 годзе ў конкурсе, аб’яўленным Лідскім раённым выканаўчым камітэтам і рэдакцыей Лідскай газеты да 685-годдзя заснавання Ліды, за свой цыкл вершаў заняў першае месца.
9 – 90 гадоў з дня нараджэння Надзеі Іванаўны Паповай (1927 – 2016 г., Ліда), ганаровай грамадзянкі г. Ліды, былога першага сакратара Лідскага гаркама КПБ (1978-1985), дэпутата гарсавета.
Будучы на пасадзе трэцяга, а затым і першага сакратара гаркама партыі, Надзея Іванаўна шмат зрабіла для горада Ліды. Гэта дзякуючы яе ініцыятыве і старанням у нас з’явіліся Курган Бессмяроцця і плошча 600-годдзя горада, былі адрамантаваны вуліцы і дарогі, новы віток атрымала прамысловасць.
«Я никогда не слышала, чтобы она с кем-то конфликтовала или жаловалась на кого-нибудь. Она не нажила врагов, а вот друзей у неё много. Могу предположить, что она просто умеет любить. Любое дело, над которым ей приходилось трудиться, делалось с любовью! Отношение людей – главная оценка, как ты прожила свою жизнь». Менавіта так, напісала ў сваёй кніге “Моя уважаемая мама” дачка Надзеі Іванаўны Ларыса Андрэеўна Віркоўская.

Автор: Admin 3.2.2017, 7:35

230 гадоў з дня нараджэння Антонія Гарэцкага (польск.: Antoni Gorecki; 1787 — 18 верасня 1861, г. Парыж) — польскага паэта, сатырыка і байкапісеца. Юнацкія гады правёў у в.Біскупцы Лідскага раёна.
Літаратуразнаўцы адводзяць Гарэцкаму пераходнае месца паміж класіцызмам і рамантызмам. У яго творах нават праяўляліся элементы рэалізму, што вельмі цаніў Адам Міцкевіч. Пад уплывам рамантыкаў Гарэцкі спрабаваў пісаць творы, заснаваныя на народнай паэзіі беларусаў, якую добра ведаў, жывучы ў падвіленскіх вёсках. Польскія даследчыкі знаходзяць у яго творах «налёт правінцыялізмаў», г. зн. беларускія словы і выразы. Некаторыя матывы творчасці Гарэцкага выкарыстаў Адам Міцкевіч у сваіх байках, баладзе «Лілеі», паэме «Пан Тадэвуш»: так, байку «Д’ябал і збожжа» вуснамі Жэготы (Ігната Дамейкі) пераказаў Міцкевіч у трэцяй частцы сваіх «Дзядоў». Змагаючыся за аднаўленне Рэчы Паспалітай, якая стала называцца Польшчай, Антоні Гарэцкі ніколі не забываўся, што ён сын беларускай зямлі, гістарычнай Літвы. Нездарма ж адзін з яго псеўданімаў быў Літвін.
18 – 100 гадоў з дня нараджэння Стралкоўскага Андрэя Емяльянавіча (18.02.1917- 26.08.1953). Нарадзіўся ў в. Стралковы Барысаўскага павета Менскай губерні ў сям'і селяніна- бедняка. У 1936 г. скончыў вячэрні рабфак. Працаваў на электрастанцыі (1934-35), піянерважатым Бродаўскай няпоўнай сярэдняй школы, загклуба (1936-37), служыў у Чырвонай Арміі (1938-40). Член КПСС з 1939 г. У органах дзяржбяспекі з 1940 г. Падчас вайны выконваў заданні ў тыле ворага. У Лідскім гараддзеле КДБ служыў з 1950 г. Капітан дзяржбяспекі. Узнагароджаны медалямі: "За адвагу", "За баявыя заслугі", "За абарону Каўказа", "Партызану Айчыннай вайны 1 ступені", "За перамогу над Германіяй". Вуліца Гарыстая названая яго імем (1971).
У жніўні 1953 г. амерыканскай выведкай у Налібоцкую пушчу былі скінутыя на парашутах тры дыверсанты беларускага паходжання. Усе дарогі з пушчы былі перакрытыя. Капітан Стралкоўскі і трое салдатаў сядзелі на ўзбочыне дарогі паміж Бердаўкай і Кір'янаўцамі. Раніцай з боку Ліды з'явіўся невядомы, ён ішоў спакойна па дарозе, босым, з перакінутымі праз плячо ботамі, у накінутай на плечы фуфайцы (пінжаку). Гэта быў тэрарыст адзіночка І.А. Грынцэвіч з Ёдкаў. Ён у 17 гадоў быў арыштаваны, збег з лагера і хаваўся. На яго ліку былі забойствы ўпаўнаважанага Мін. нарыхтовак Майсея Цітавіча Дзягілева (жнівень 1950), участковага міліцыянера малодшага лейтэнанта Аляксея Кірсанцевіча Кірылава (8 жніўня 1951), старшыні калгаса Пятра Аляксандравіча Шота (жнівень 1953). Стралкоўскі падклікаў яго да сабе і папрасіў прад'явіць дакументы. Грынцэвіч спакойна падышоў, выхапіў пісталет, стрэліў ва ўпор у Стралкоўскага, а затым расстраляў па чарзе трох салдат. З аднаго з іх сарваў аўтамат і па бульбяным полі ўцёк у лес. Стралкоўскі і адзін салдат былі забітыя на месцы, другі салдат памёр у Бердаўскай лякарні, у трэцяга Трыфанава быў перабіты пазваночнік.

Автор: Admin 1.3.2017, 8:23

3 - 80 гадоў з дня нараджэння Бобера Мірона Антонавіча (1937, в. Далекія Лідскага раёна) , беларускага вучонага, выкладчыка філасофіі і паліталогіі.
Навуковая дзейнасць М.А. Бобера канцэнтравалася на праблемах нацыянальнага і маладзёжнага руху ў Заходняй Беларусі падчас яе знаходжання ў складзе даваеннай Польшчы, на методыцы выкладання гісторыі ў негуманітарных ВНУ. Многа працаваў над пытаннямі ўзброеннай барацьбы ў другой сусветнай вайне, асабліва ў пачатковы перыяд Вялікай Айчыннай вайны.

26 – 75 гадоў з дня нараджэння Івана Арабейкі , беларускага паэта.
Нарадзіўся ў в. Хмелева Жабінскаўскага раёна Брэсцкай вобласці. Аўтар зборнікаў вершаў “Услед за сонцам” (1972), “Асенні ранак” (1978), паэмы “Сцяна” (1975). Пасля заканчэння Беларускага палітэхнічнага інстытута працаваў на шклозаводзе “Нёман” у г.п. Бярозаўка (1964 – 1967).

Автор: Admin 3.4.2017, 7:44

4 – 100 гадоў з дня нараджэння Зусмана Арона Міхайлавіча (1907 – 1986), удзельніка Вялікай Айчыннай вайны, былога дэпутата Лідскага савета народных дэпутатаў.
Нарадзіўся ў мястэчку Сярэдзіна-Буда Ноўгарад-Северскага павету Чарнігаўскай губерніі ў сям’і рамесніка. Працоўную дзейнасць пачаў у 1921 годзе на мылаварных прадпрыемствах. З 1923 года працаваў на бутэлькавым, хімічным, металургічным заводах у Канстанцінаўцы Сталінскай вобласці. Скончыў вячэрні рабфак і ў кастрычніку 1930 года прызваны ў Чырвоную Армію на 26 гадоў. Усю вайну з 22 чэрвеня 1941 года па 9 мая 1945 года ваяваў у складзе 169 стралковай дывізіі намеснікам па тэхнічнай частцы 100-га аўтамабільнага батальёна (1941) і намеснікам
камандзіра 307 артылерыйскага палка (1942-45). Адбіваў атакі румын, у маі 1942 года наступаў на Харкаў, удзельнічаў у Сталінградскай бітве, Курскай бітве, фарсіраваў Сож, вызваляў Рагачоў, Ваўкавыск, Беласток, Польшчу. У 1944 г. пад Наравам быў кантужаны, 2,5 месяцы правёў у шпіталі, пасля чаго ўдзельнічаў у бітвах за Кёнігсберг і Берлін, фарсіраваў Одэр, ля Брандэнбурга сустрэўся з амерыканцамі. У кастрычніку 1945 г. Рагачоўская Чырванасцяжная, ордэнаў Суворава і Кутузава, стралковая 169 дывізія сваім ходам прыйшла з Нямеччыны, і ў ліпені 1946 года была расфармаваная.
Скончыў гадавую вышэйшую афіцэрскую школу (1951). У лістападзе 1955 г. дэмабілізаваны з войска ў званні падпалкоўніка. Працаваў дырэктарам Лідскай аўтабазы (1956-59), начальнікам транспартнага аддзела на камбінаце харчовых канцэнтратаў (1960), начальнікам аддзялення УТЭК (1960-61), інжынерам па цэнтралізаваных перавозках аўтабазы № 4 (1961-62), затым на заводзе электравырабаў прыёмшчыкам АТК (1962-63), майстрам і старшым майстрам зборачнага цэха (1963-70), слесарам па рамонце (1970-76).
Узнагароджаны ордэнамі Леніна (1966), Чырвонага Сцяга (1950), Чырвонай Зоркі (1943,1944,1944), Айчыннай вайны 1 і 2 ступені (1943), 12 медалямі. За мірную працу ўзнагароджаны медалём “За працоўную адзнаку” і Ганаровай граматай Прэзідыюма Вярхоўнага Савета БССР (1980). 14 гадоў быў дэпутатам Лідскага Савета народных дэпутатаў (1957 - 71), старшынём камісіі жыллёвай гаспадаркі. Да 1980 года быў старшынём Савета ветэранаў завода электравырабаў.

Автор: Admin 2.5.2017, 7:47

75 гадоў таму 8 мая 1942 года былі расстраляны 6 тысяч мірных жыхароў Ліды яўрэйскай нацыянальнасці. Гэта была другая акцыя знішчжэння яўрэеў гета ў Лідзе. У 1992 годзе на месцы растрэлу адкрыты мемарыял.
3 – 140 гадоў з дня нараджэння Антона Грыневіча (1877 – 1937), беларускага культурнага дзеяча, музычнага фалькларыста, кампазітара. Запісваў народныя песні на Лідчыне, Навагрудчыне.
Антон Антонавіч Грыневіч нарадзіўся ў фальварку Іваноўшчына Лепельскага павету Віцебскай губерніі. З 1906 года быў удзельнікам беларускай выдавецкай суполкі “Загляне сонца ў наша аконца”. Выдаў “Народны спеўнік” і “Школьны спеўнік” (1920). У апошнім акрамя народных песень змясціў і свае музычныя творы на словы Я.Купалы, Я. Коласа, Г. Леўчыка. У 1923 годзе выдаў беларускі падручнік па музыцы “Навука спеву”, у 1925 – “Дзіцячы спеўнік”.
5 – 90 гадоў з дня нараджэння Анатоля Куляша (1927 в. Збляны Лідскага р-на – 2014), педагога, гісторыка, краязнаўцы.
Шмат гадоў Анатоль Фёдаравіч Кулеш прысвяціў краязнаўству. Друкаваўся ў рэспубліканскіх, абласных і мясцовых перыядычных выданнях. Склаў фізіка-геаграфічны атлас Лідскага раёна і гіпсаметрычную крывую рэльефу раёна, ахарактарызаваў рэжым рэк: Нёмана, Дзітвы, Лідзейкі. У 1994 годзе выдаў кнігу “Горад Ліда: гісторыя, легенда, факты” – папулярны гістарычна-геаграфічны нарыс. Працаваў у складзе рабочай групы па напісанні кнігі “Памяць. Ліда. Лідскі раён”.
8 – 145 гадоў з дня нараджэння Пятра Когана (1872 г. Ліда – 1932), рускага літаратуразнаўцы і крытыка, тэатразнаўцы і педагога, прафесара, прэзідэнта расійскай Акадэміі мастацтвазнаўства.
Нарадзіўся ў Лідзе ў сям’і лекара, калежскага саветніка. Друкаваўся з 1895 года ў часопісе “Книговедение”, супрацоўнічаў у выданнях “Русская мысль”, “Образование”,”Современный мир” і інш. Напісаў “Нарысы па гісторыі старажытных літаратур” у 3 тамах. Гэтая кніга П.С. Когана, гісторыка заходнееўрапейскай літаратуры і заходнееўрапейскага тэатра уяўляе вялікую каштоўнасць як першая сур’ёзная спроба сістэматызацыі розных плыняў і кірункаў развіцця еўрапейскага тэатральнага мастацтва на працягу дваццаці стагоддзяў гісторыі і культуры Захаду.

Автор: Admin 1.6.2017, 9:24

65 гадоў таму – (1952, чэрвень) завершана будаўніцтва Лідскага малочна-кансервавага камбіната.
Лідскі малочнакансервавы камбінат з’яўляецца спецыялізаваным прадпрыемствам па выпрацоўцы сухога натуральнага малака і сухіх вяршкоў, сухога абястлушчанага малака. У лік асноўнай прадукцыі таксама ўваходзяць масла, натуральнамалочная прадукцыя, заменнікі натуральнага малака.
4 – 55 гадоў з дня нараджэння Вараксы Аляксандра (1962), беларускага мастака, з 1988 года жыве і працуе ў Лідзе.
Нарадзіўся ў горадзе Феадосія. У 1988 годзе скончыў мастацка-графічны факультэт Віцебскага педагагічнага інстытута. З гэтага ж года працуе настаўнікам выяўленчага мастацтва ў сярэдняй школе № 14 г. Ліды. У 1994 годзе прымаў удзел у Міжнародным плэнеры ў Польшчы. У снежні 2008 года быў прыняты ў Саюз мастакоў Рэспублікі Беларусь і стаў другім прадстаўніком нашага горада ў гэтым прэстыжным творчым аб’яднанні. Яго работы захоўваюцца ў прыватных калекцыях Беларусі, Германіі, Швецыі, Польшчы.
9 – 95 гадоў з дня нараджэння Гарэева Мусы Гайсінавіча (1922 – 1988), удзельніка Вялікай Айчыннай вайны, двойчы Героя Савецкага Саюза, Ганаровага грамадзяніна г. Ліды, яго імя носіць адна з вуліц нашага горада.
Нарадзіўся ў Башкірыі. У Чырвонай Арміі з 1940 года, на фронце – з 1942 года. Асоба вызначыўся ў баях за Беларусію. Пры выкананні розных баявых заданняў праявіў сябе не толькі як лётчык і камандзір, але і незвычайныя асабовыя якасці байца. Да сакавіка 1945 года здзейсніў 207 баявых вылятаў.

Автор: Admin 6.7.2017, 9:00

31 – 215 гадоў з дня нараджэння Ігната Дамейкі (1802 – 1889), удзельніка вызваленчага руху на Беларусі (1830 – 1831). Адбываў выселку ў маёнтку Заполле Лідскага павета ў 1824 -1831 гг, геолага, мінеролага, даследчыка і нацыянальнага героя Чылі.

Яго жыццё і дзейнасць справядліва ўшанаваны тытуламі Грамадзяніна свету, Апостала навукі і адукацыі.
Ён нарадзіўся ў шляхецкай сям’і. Атрымаў выдатную па тым часе адукацыю: вучыўся ў школе піяраў у Шчучыне, а ў 1816 г. паступіў на фізіка-матэматычны факультэт Віленскага ўніверсітэта, дзе пасябраваў з А. Міцкевічам, Я. Чачотам, Т. Занам, А. Адынцом і ўступіў у тайнае таварыства філаматаў. Пасля заканчэння вучобы атрымаў ступень магістра матэматыкі і філасофіі, збіраўся заняцца навукай, аднак у лістападзе 1823 г. разам з іншымі ўдзельнікамі патрыятычна-дэмакратычнага руху быў арыштаваны і высланы пад нагляд паліцыі ў в. Заполле Лідскага павета, а потым у в. Жыбуртоўшчына паблізу Дзятлава. Ігнат Іпалітавіч Дамейка з’яўляўся ўдзельнікам паўстання 1830-1831 гг. у Польшчы, Беларусі і Літве. Пасля паражэння паўстання эмігрыраваў за мяжу.
Абвешчанай у 1838 г. маладой Чылійскай рэспубліцы былі вельмі патрэбны вучоныя-выкладчыкі. I. Дамейка быў запрошаны на працу ў г. Какімба ў якасці прафесара хіміі і мінералогіі. Ён стварыў школу па падрыхтоўцы горных спецыялістаў, арганізаваў фізіка-хімічную лабараторыю. Наладжваў экспедыцыі па вывучэнні краіны, цікавіўся карыснымі выкапнямі і прыроднымі багаццямі, сабраў калекцыі мінералаў, вывучаў жыццё насельніцтва, асабліва карэнных жыхароў – індзейцаў. Па матэрыялах этнаграфічных падарожжаў па паўднёвай ускраіне Чылі напісаў і апублікаваў на іспанскай мове кнігу “Араўканія і яе жыхары” (перакладзена на польскую мову і выдадзена ў Вільні ў 1860 г.). У 1846 г. І.І. Дамейку запрасілі на працу ва ўніверсітэт, у сталіцу Чылі, дзе ён быў абраны рэктарам установы.
Заслугі Дона Ігнаціа (так з павагай называлі І.І. Дамейку ў Чылі) перад новай радзімай цяжка ацаніць. Ён працаваў у розных галінах навукі і адукацыі: рэарганізаваў сістэму навучання; падрыхтаваў нацыянальныя кадры выкладчыкаў, геолагаў, мінералогаў; увёў метрычную сістэму мер і вагі; адкрыў багатыя радовішчы золата, серабра, медзі, каменнага вугалю, славутай чылійскай салетры, арганізаваў іх здабычу; склаў геалагічную карту Чылі; прымаў удзел ва ўдасканаленні водазабеспячэння сталіцы; стварыў музей мінералагічных, петраграфічных і палеанталагічных матэрыялаў; сабраў і апісаў мноства новых мінералаў, раслін, метэарытаў; арганізаваў бібліятэку прыродазнаўства; напісаў падручнікі па хіміі, фізіцы і мінералогіі; апублікаваў звыш 130 навуковых прац, якія прынеслі вучонаму сусветную вядомасць.
Рашэннем ЮНЕСКА 2002 г. быў аб’яўлены годам І.І. Дамейкі – гэта заслужаная даніна памяці нашаму земляку, спадчына якога адначасова належыць тром розным народам – беларускаму, польскаму і чылійскаму.

Автор: Admin 31.7.2017, 13:35

625 гадоў таму (4 жніўня 1392 г.) – у маёнтку Востраў пад Лідай заключана пагадненне паміж польскім каралём Уладзіславам Ягайлам і князем Вітаўтам аб перадачы апошняму ўлады ў Вялікім княстве Літоўскім.
Пагадненне мела велізарныя гістарычныя наступствы: яно паклала канец братазабойчай вайне, прывяло да разгрому крыжакаў на палях Грунвальда і дазволіла Вялікаму княству Літоўскаму дасягнуць неўзабаве сваёй найвялікшай магутнасці.
75 гадоў ( 6 жніўня 1942 г.) – з часу знішчэння фашысцкімі карнікамі вёскі Леснікі Лідскага раёна.
Вёску знішчылі эсэсаўцы. Такім чынам ворагі адпомсцілі за смерць нямецкага афіцэра, які загінуў недалёка ад вёскі ў выніку перастрэлкі з партызанамі.
9 – 50 гадоў з дня нараджэння Уладзіміра Клімовіча, беларускага пісьменніка, барда, ў вёсцы Ігнаткаўцы на Лідчыне.
Адзін з аўтараў калектыўнага зборніка “Пад знакам Стральца”. Выдаў кнігу прозы “Выратаванне безданню”, аўтар кнігі “Той, хто будуе горад”.

Автор: Admin 1.9.2017, 8:25

500-годдзе беларускага кнгадрукавання
Яркая старонка ў гісторыі беларускага кнігадрукавання – выдавецкая дзейнасць Яна Карцана, які нарадзіўся ў вёсцы Вялічкі пад Лідай. З 1576 года ён друкаваў кнігі ў Лоску (каля Крэва), а ў 1580-м заснаваў сваю дукарню ў Вільні. Адным з першых выданняў быў трактат Цыцэрона “Пра абывязкі”. Фактамі старажытнай гісторыі , мудрасцю антычных аўтараў насычаны кнігі Андрэя Рымшы, Яна Казаковіча, Сымона Буднага, якія выйшлі з друкарні Яна Карцана.

16 верасня – Дзень горада Ліда (1323)
О, Лідскі край, тобой ганаруся,
З слязой на воку Бог цябе стварыў.
Не ведаў свет ніякай Беларусі,
А пра цябе з пашанай гаварыў.
Стаяла Ліда між балот Дайноўскіх,
Сачыла царстваў заняпад,
Збірала ў песнях і чароўных казках
Хады стагоддзяў адмысловы лад.
Тодар Нарбут

7 верасня – 185 гадоў з дня нараджэння Нарбута Людвіка (1832, в. Шаўры Лідскага пав. – 1863), аднаго з кіраўнікоў паўстання 1863 – 1864 гг. у Беларусі і Літве.
Людвік Нарбут нарадзіўся ў сям'і архітэктара, інжынера і вядомага гісторыка Літвы Тэадора Нарбута. Вучыўся ў Лідскім павятовым вучылішчы, потым у Віленскай гімназіі. 13 лютага загадам Віленскага рэвалюцыйнага камітэта быў прызначаны ваенным начальнікам Лідскага павета. Ад паўстанцкіх улад меў званне палкоўніка. Загінуў у баі.

16 верасня – 60 гадоў з дня нараджэння Марыі Масла (1957, в. Гурыны, Лідскі р-н), беларускага педагога, паэткі.
Піша пранізаныя светам і дабрынёй вершы. Друкавалася ў “Лідскай газеце”, “Нашым слове”, “Гродзенскай праўдзе”, “Прынеманских вестях” у часопісах “Вясёлка”, “Пралеска”, “Ад лідскіх муроў”. Яе вершы гучалі на Лідскім і рэспубліканскім радыё.

Автор: Admin 2.10.2017, 13:10

150 гадоў таму (1867) завяршылася будаўніцтва Дакудаўскай царквы Нараджэння Найсвяцейшай Багародзіцы.
28 мая 1867 года дакудаўская царква асвячона ў гонар Ражства Найсвятой Багародзіцы. Гэта дало вёсках былі арганізаваны школы пісьмовасці. 20-е стагоддзе прынесла шмат выпрабаванняў тутэйшым праваслаўным вернікам. У 1915 годзе пры наступе нямецкага войска ў Заходняй Беларусі новы віток у гісторыі развіцця дакудаўскага прыходу. На працягу 1885-1901 гадоў ад яго ў суседніх была праведзена поўная эвакуацыя царкоўнай маёмасці дакудаўскага храма. Срэбная даразахавальніца і эўхарыстычны набор, панікадзілы, каштоўныя абразы, новыя набажэнскія і метрычныя кнігі – усё гэта было перавезена ў Данскі манастыр горада Масквы. Напоўніць храм абразамі і начыненнем атрымалася толькі амаль праз 10 гадоў.
У 1920 гады мясцовы бацюшка разам з мясцовымі жыхарамі самі напаўнялі храм святымі абразамі. У савецкі час бальшавікі хацелі зачыніць царкву, але мясцовыя жыхары сталі на абарону царквы. Царкоўны стараста ездзіў у Маскву прасіць, каб не зачынялі царкву, у старасты за гэта адабралі пенсію. Людзі ішлі на ўсе, каб царква працавала, каб яны тут маглі маліцца Богу. Царкву адбаранілі, яна працуе і сёння.

24 – 120 гадоў з дня нараджэння Галіцкага Кузьмы Мікітавіча (1897 -1973), удзельніка Вялікай Айчыннай вайны, Героя Савецкага Саюза (1945), вызваляў горад Ліду, Ганаровага грамадзяніна г. Ліды. Яго імя носіць адна з гарадскіх вуліц.
Нарадзіўся ў горадзе Таганрогу.
У Чырвонай арміі з 1918 г. Скончыў Вайсковую акадэмію ім. М.В. Фрунзэ (1927).
Падчас Вялікай Айчыннай вайны – камандзір дывізіі, карпусоў на Заходнім і Паўночна-заходнім франтах, камандуючы 11-м гвардзейскім войскам на Калінінградскім, 1-м Прыбалтыйскім і 3-м Беларускім франтах. У прымежных бітвах улетку 1941 года 24-я стралковая дывізія пад камандаваннем К.Н.Галіцкага абараняла горад Ліду. З лістапада 1943 года і да канца вайны генерал К.Н. Галіцкі камандаваў 11-м гвардзейскім войскам, якая вылучылася ьпры падрыхтоўке і правядзенні ў снежні 1943 года Гарадоцкай аперацыі, але асабліва пры аперацыі «Баграціён» улетку 1944 года.
У пасляваенныя гады генерал войска К.Н. Галіцкі камандаваў войскамі Прыкарпацкай, Адэскай і Закаўказскай вайсковых акруг.
Аўтар кнігі «У гады суровых выпрабаванняў» (1973).
Узнагароджаны чатырма ордэнамі Леніна, чатырма ордэнамі Чырвонага Сцяга, ордэнамі Суворава і Кутузава 1-й ступені, Багдана Хмяльніцкага 1-й ступені, медалямі, замежным ордэнам.
Звання «Ганаровы грамадзянін горада Ліды» удастоены ў 1965 гады.

Автор: Admin 31.10.2017, 11:05

315 гадоў з дня нараджэння Кароля Карыцкага (1702, в. Дзітрыкі Лідскага р-на – 1789), беларускага грамадска-рэлігійнага дзеяча, педагога, доктара філасофіі.
У 1717 -1723 гадах вучыўся ў езуіцкіх калегіумах Вільні, Слуцка і Полацка, затым выкладаў граматыку і паэзію ў Вільні і Варшаве. У 1726 – 1730 гадах вучыўся ў Варшаўскім калегіюме, дзе пазней быў прафесарам рыторыкі ( да 1732). У 1732 -1733 гг. выкладаў этыку ў Вільні. У 1733 -1736 гадах – прафесар настаўніцкай семінарыі ў Слуцку, прапаведнік у слуцкіх князёў Радзівілаў. У Віленскай духоўнай акадэміі атрымаў ступень доктара філасофіі, у 1736 – 1738 гг. быў прафесарам тэалогіі ў Віленскай духоўнай акадэміі, дзе ўзначальваў нават кафедру. У 1739 – 1746 гг. выкладаў тэалогію ў Варшаве. З 1746 г. быў першым сакратаром асістэнцыіі езуітаў Рэчы Паспалітай у Рыме (рэпрэзентаваў 4 езуіцкія правінцыі Рэчы Паспалітай). Як кіраўнік Мазавецкае правінцыі ў 1758 г. быў пасланы ў ВКЛ для ўрэгулявання памежных і школьных пытанняў сярод езуітаў. З 1763 па 1765 гг. быў рэктарам Нясвіжскага калегіюма а потым быў прызначаны асістэнтам і намеснікам Генерала польскай правінцыі езуітаў па справах Рэчы Паспалітай і з 1776 года жыў ў Рыме. Па загадзе Рымскага папы Клімента XIV ноччу 16 жніўня 1773 г. будынак езуітаў быў захоплены войскамі. Караль Карыцкі – адзін з чатырох асістэнтаў Генерала ордэна быў арыштаваны, і разам з Генералам ордэна і астатнімі асістэнтамі заключаны ў турму. У 1776 г. наш зямляк быў вызвалены і апошнія гады жыцця правёў у Рыме, на папскім пансіёне. Падтрымліваў сувязі з езуітамі Расійскай Імперыі, пераконваў іх у законнасці існавання ордэна. Выступаў супраць падпарадкавання езуітаў біскупу Станіславу Богуш-Сестранцэвічу. Аўтар розных панегрыкаў і легенд на лацінскай мове. Вядомы гісторык біскуп Ян Альбертрандзі назваў яго “першым майстрам навук і густу ў езуіцкай літаратуры на Літве”.

Автор: Admin 29.11.2017, 13:46

165 гадоў з дня нараджэння Вандаліна Шукевіча (1852, в. Нача Лідскага павета – 1919). Член-карэспандэнт Кракаўскай акадэміі навук, беларускі археолаг і этнограф. Адкрыў больш за 130 помнікаў каменнага веку. Даследаваў 16 курганоў і 376 каменных магіл тыпу жальнікаў XIII — XIV стст. У ваколіцах Ліды Шукевіч запісваў і публікаваў народныя паданні, легенды, прыкметы.
Нарадзіўся і жыў у вёсцы Нача Лідскага павету. Атрымаўшы пачатковую адукацыю дома, працягваў вучобу ў Вільні. Пад уплывам лекцый прафесара Іосіфа Юндзіла зацікавіўся праблемамі антрапалогіі, старажытнай гісторыі, заалогіі . У 1872 годзе малады Шукевіч вяртаецца ў Начу. Спачатку арганізуе гурток маладых гаспадароў, а затым пераключаецца на заняткі археалогіяй і этнаграфіяй. Аб’ектамі вывучэння становяцца грунтовыя і кургановыя пахаванні ля вёсак Нача. Ён першы з беларускіх археолагаў раскапаў дзесяткі курганоў і каменных магіл тыпу жальнікаў ХІІІ – ХІV стст. Затым поле яго дзейнасці пашыраецца. Вучоны даследуе помнікі археалогіі ў Віцебскай губерніі: каля Віцебска, Лепеля, возера Дрысвяты, у Троцкім павеце (сучасная Літва). З часам ён назбіраў вялікую калекцыю археалагічных і нумізматычных прадметаў, матэрыялаў антрапалогіі, якія выклікалі вялікую цікавасць у тагачаснага вучонага свету.
Большая частка знойдзенага ім трапіла ў музеі Варшавы, Вільні, Кракава, Масквы і Санкт-Пецярбурга. Шукевіч піша такія гістарычныя працы, як “Каменныя курганы ў Лідскім павеце”, “Двары, замкі, палацы”, “Старажытныя каралеўскія лясы ў Літве”, “Нарысы аб Белай Русі” і інш. Акрамя таго, даследчык займаўся збіраннем і апрацоўкай вуснай народнай творчасці, выдаў некалькі прац фальклорна-этнаграфічнага характару. Найбольш вядомыя з іх “Народныя вераванні і абрады (забабоны, прымхі, прадказанні і інш.), сабраныя ў Віленскай губерні”, “Некаторыя вераванні, прымхі і забабоны нашага народа, легенды і паданні”, “Старажытныя лекавыя сродкі”.
Памёр В. Шукевіч напрыканцы 1919 года і быў пахаваны ў сямейнай капліцы непадалёку ад роднай сядзібы.

Автор: Admin 4.1.2018, 15:02

3 - 280 гадоў з дня нараджэння Нарбута Казіміра (1738, Лідскі раён -1807 г.), асветніка, педагога, філосафа.
Казімір Нарбут (фактычна Даніэль, таму што Казімір – гэта яго ордэнскае імя) нарадзіўся ў Крупе (сёння Крупава), за 6 кіламетраў ад Ліды. Яго бацька, Казімір, быў мечнікам, харунжым, а пасля – лідскім маршалкам. Маці – Мар’яна з Навіцкіх – таксама паходзіла са шляхецкага роду. Даніэль Нарбут меў ажно пяць братоў.
Пра ранняе дзяцінства Даніэля Нарбута вядома няшмат. Напэўна, ён правеў яго ў маёнтку бацькоў, у Крупе, сярод шматлікіх сваякоў. А на вучобу яго выправілі ў Шчучын. Тут знаходзілася піярская школа, якая мела добрую рэпутацыю. На здольнага, цікаўнага да навуковых звестак з усяго свету вучня, якім быў Нарбут, вялікі ўплыў аказалі яго настаўнікі, у т.л. Кляменс Галавінскі.
У любяшоўскім калегіюме праграма навучання ахоплівала геаграфію, гісторыю і сучасныя мовы (напрыклад французскую). Тут можна было авалодаць лацінскай мовай і вывучыць старажытную літаратуру. Паслушніцтва доўжылася два гады, наступныя два гады Нарбут вучыўся ў Дуброўніцы, размешчанай таксама каля Пінска, і вывучаў філасофска-тэалагічны курс, абавязковы для членаў Ордэна Піяраў. Далей была вучоба ў Вільні і Рыме, дзе Казімір паглыбляў свае веды ў галіне філасофіі і матэматыкі.
Дарэчы, сям’я Казіміра Нарбута вырашыла за ўласны кошт паслаць здольнага маладога піяра ў Вечны Горад, каб ён мог там непасрэдна сутыкнуцца з самымі новымі навуковымі дасягненнямі і разумовай элітай у духоўных і свецкіх колах. Гэтыя планы цалкам рэалізаваліся. Чатыры гады вучобы ў тэалагічнай установе, кантакты з італьянскім інтэллектуальным асяроддзем не толькі паглыбілі веды Нарбута, але і пашырылі гарызонты яго мыслення, яго бачання свету.
Тут жа, ў Рыме, 23-гадовы піяр 6 красавіка 1761 года прыняў святарскае пасвячэнне. Папа Кляменс ХІІІ абдараваў яго некалькімі істотнымі прывілеямі: 1. Права да чытання забароненых рэлігійных, гістарычных і юрыдычных кніг; 2. Права да ўласнай капліцы ў кожным месцы побыту; 3. Права да так званага прывілеяванага алтара.
Пасля вяртання з Рыма ён перадае свае веды навучэнцам піярскіх калегіюмаў. Выдае першую польскамоўную логіку, якая пад назвай “Логіка, або прадумвання і разважання рэчаў навука” была надрукавана ў 1769 годзе ў Вільні. Да 1775 года Казімір Нарбут быў піярам, але пазней секулярызаваўся, г.зн. пасля дазволу папы стаў свецкім святаром – пробашчам у Радзыміне пад Варшавай і ў Лідзе.
Далейшае жыццё Казіміра Нарбута ў сталым узросце, калі ён 20 год правёў у Варшаве, сведчыць аб тым, што ён быў дзеячам асветы і належаў да інтэлектуальнай эліты. За гэты час ён атрымаў ступень доктара юрыдычных навук у Кракаўскай Акадэміі і на гэтым скончыў уласную адукацыю.
Пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе і адрачэння Станіслава Аўгуста Панятоўскага, Казімір Нарбут цалкам адышоў ад грамадскага жыцця і прыняў рашэнне вярнуцца на Лідчыну ў Радзівонішкі, каб правесці рэшту свайго працавітага жыцця ў цішы братавага маёнтка. І так сталася, што гэтаму рашэнню ён быў верны 12 гадоў, да часу сваёй смерці. Адзіным выключэннем быў выезд у Ліду ў 1801 годзе, каб асвяціць краевугольны камень пад касцёл, які меліся будаваць піяры.
17 сакавіка 1807 года пасля кароткай хваробы, у здаровым розуме, пасля прыняцця святых таінстваў ён памёр. Пахаваны Казімір Нарбут “ў склепе ўніяцкай царквы”, якая находзілася на тэрыторыі маёнтка Радзівонішкі.

Автор: Admin 1.2.2018, 7:23

10 лютага – 150 гадоў з дня нараджэння Каруся Каганца (1868 - 1918), пісьменніка, перакладчыка, мастака, мовазнаўца, грамадскага дзеяча.
Пад псеўданімам Карусь Каганец у гісторыю беларускай літаратуры ўвайшоў Казімір Карлавіч Кастравіцкі. Ён паходзіў са старажытнага шляхецкага роду. Бацька валодаў невялікім маёнткам Навасёлкі на Койданаўшчыне, меў агранамічную адукацыю, захапляўся музыкай.
Літаратурную дзейнасць К.Каганец пачаў у канцы ХІХ ст. Самыя раннія творы датуюцца 1893 годам. У 1902 годзе ў газетах “Минский листок” і “Северо-Западный край” упершыню былі апублікаваны на беларускай мове яго апрацоўкі народных легенд і артыкулы. Пазней пісьменнік супрацоўнічаў з “Нашай нівай”. Пры жыцці асобным выданнем выйшлі “Беларускі лемантар, або Першая навука чытання”(1906) і вадэвіль “Модны шляхцюк”(1910). Творчая спадчына К. Каганца жанрава разнастайная: проза, паэзія, драматургія, публіцыстыка, навукова-папулярныя нарысы для дзяцей. Большасць празаічных твораў – гэта сваеасаблівая апрацоўка фальклорных матэрыялаў.
Падчас рэвалюцыі 1905 г. Каганец працаваў дзесятнікам у Лідзе на будаўніцтве чыгункі Балагое – Сядлец. Тады ж пісаў “Беларускі лемантар…”. Гэта – першая спроба стварыць ілюстраваны дзіцячы падручнік, калі яшчэ не было ні беларускіх школ, ні беларускай дзіцячай кнігі. У лемантары Каруся Каганца было 19 малюнкаў, лічыцца, што яны належылі самому аўтару. Малюнкі былі просценькімі – карова, баба, бот, маці, тын, лён, рыба, заяц - але менавіта яны сталі першым узорам аздаблення дзіцячай кнігі на Беларусі. Лемантар – сапраўдная аўтарская кніга.
Рукапісы пісьменніка захоўваюцца ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі, асобныя аўтографы і творы мастацтва ў Беларускім дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва, бібліятэцы Акадэміі навук Літвы імя Урублеўскіх у Вільнюсе.

Автор: Admin 1.3.2018, 9:32

1 сакавіка – 85 гадоў з дня нараджэння Аляксандра Жалкоўскага (1933 – 2011), журналіста, краязнаўца. У 1969 -86 г. – рэдактар раённай газеты “Уперад”; з 1986 г. – уласны карэспандэнт газеты “Гродзенская праўда”. Аўтар шматлікіх артыкулаў публіцыстычнага і краязнаўчага характару. Адзін з стваральнікаў лідскай кнігі “Памяць”.
Як грамадзянін і чалавек А. Жалкоўскі займаў актыўную жыццёвую пазіцыю. Яго дабрачынная дзейнасць мае свае заслужаныя вынікі. Так у бытнасць рэдактарам газеты “Уперад” яе кіраўнік і яго калегі прымалі ўдзел у донарскім руху і ў дзейнасці савецкага фонду міру, за што Аляксандр Жалкоўскі ўганараваны званнем “Ганаровы донар СССР” і Ганаровай граматай Савецкага фонду міру за подпісам яго старшыні легендарнага героя мінулай вайны Аляксея Марэсьева. За шматлікія публікацыі аб духоўнай прыгажосці чалавека ён узнагароджаны медалём “2000 год Хрысціянству”.
Трэба адзначыць, што тэматыка публіцыстычных матэрыялаў А.Жалкоўскага даволі разнастайная. Гэта і падзеі культурнага жыцця рэгіёна, творчая дзейнасць мастацкіх калектываў і асобных паэтаў, скульптараў, мастакоў, музыкантаў, гэта і грамадскія з’явы, праблемы эканомікі, дзейнасць уладных структур, грамадскіх арганізацый, міжнацыянальныя адносіны, жыццё ўстаноў адукацыі…
А. Жалкоўскі ведаў практычна ўсіх літаратараў Лідчыны, і быў асабіста добра знаёмы з многімі з іх. Ён адкрыў шматлікім чытачам імя земляка з Варшавы, вядомага публіцыста і збіральніка фальклору Лідчыны Земавіта Фядэцкага, сына землеўласніка з маёнтка Лебяда.
Алесь Жалкоўскі на працягу ўсяго жыцця заставаўся змагаром за роднае слова, заступнікам за народ беларускі. У апошнія гады, калі раённыя і абласныя газеты сталі больш рускамоўнымі, Алесь Васільевіч не здаўся, не апусціў рук, не здрадзіў роднай мове. І яго беларускасць была настолькі натуральнай, што іншым ён і не ўяўляўся.

Автор: Admin 30.3.2018, 8:03

15 - 80 гадоў з дня нараджэння Пятра Макарэвіча (1938, в. Шынки, Круп. р-на – 2014, Ліда), беларускага паэта, перакладчыка, журналіста, літаратуразнаўцы.
Жыў па-людску і рабіў нямала,
Разліваў, як сонца, весялосць…
А мая персона выклікала
Найчасцей – няўдзячнасць або злосць.
Гэтыя радкі з верша Пятра Рыгоравіча “Не распяты на крыжы, на жаль” найлепей характэрызуюць самаго аўтара, як чалавека. Ён асоба шчырая, чыстая, сумленная, адкрытая, улюбёная ў навакольны свет.
Аўтар кніг паэзіі “Злітак”, “Расінкі беларускіх слоў”, “Птица свободы”, шматлікіх публікацый у розных выданнях.
У паэзіі Пятра Макарэвіча можна знайсці тое, што ў свой час запала яму ў душу, што ўсхвалявала, чаму ён радуецца, што яго абурае. У яго вершах няма надуманасці, слоўнага штукарства.
Знакаміты паэт Анатоль Вярцінскі ў прадмове да кнігі “Расінскі беларускіх слоў” адзначае: “Вершы Пятра Макарэвіча ў пераважнай большасці яўна аўтабіяграфічныя. І чытаючы іх, міжволі задумаешся, як над асаблівасцямі нацыянальнага характару і светаўспрыняцця беларуса, так і над драматычнымі перыпетыямі яго лёсу, яго ўчарашняга і сённяшняга жыцця-быццяя. З аднаго боку, ён – “сумленны сын зямлі”, “сын ціхай рачулкі Можы”, выходзіць на жыццёвы шлях з даверлівай, адкрытай душой, са спагадай і замілаваннем да усяго жывога (адзін з найлепшых вершаў так і называецца “Спагада жывому - жыве”), поўны аптымізму, безагляднага жыццялюбства (“Здаецца, разліўся я сонцам, а сонца ўлілося ў мяне!”), шчрага імкнення “са свайго мазаля сціпла жыць”.

Автор: Admin 2.5.2018, 7:32

155 гадоў з дня нараджэння Біруты (сапр. Даравінская Амелія, 1863-1891), беларускай і польскай фалькларысткі, этнографа, даследчыцы фальклору Лідскага павета ў 1889 г.
Нарадзілася ў 1863 годзе у в. Ройсталі, цяпер у межах Вільнюса. Адукацыю атрымала ў Варшаве. Настаўнічала, запісвала беларускі фальклор і вяла этнаграфічнае даследванне Лідскага павета. Друкавалася ў часопісе “Вісла”, дзе ў 1889 г. змясціла апісанне дажынак з песнямі ў в. Шаўры Лідскага павета, паданні “Сосны ў Лідзе”, “Паданне пра Пілакальскую гару” з Ваўкавыскага павета. Найбольш значная публікацыя – “Беларускія песні з Лідскага павета” ў часопісе “Зборнік паведамленняў па айчыннай антрапалогіі” (1892), куды ўвайшлі сямейна-бытавыя, любоўныя, лірычныя, рэкруцкія і салдацкія песні. Манаграфію “Народ Лідскага павета” цэнзура забараніла. Рукапісы зберагаюцца ў архівах Варшавы і Вільнюса.

Автор: Admin 1.6.2018, 7:00

605 год таму назад стала пісьмова вядома паселішча Ваверка (1413 г.), калі Міхаіл Галігінавіч заснаваў касцёл Святога Францішка.
Верагодна, што горад Вевярэск, які згадваецца ў “Спісе рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх” у “Першым Наўгародскім летапісе”, - папярэднік Ваверкі. Дакладнае месцазнаходжанне Вевярэска невядомае, але лічыцца, што ён знаходзіўся на беразе рэчкі Ваверкі. Ёсць меркаванне, што горад і яго жыхары загінулі ў 1257-1259 гадах пры першым наездзе хана Бурундая. Уцалелыя гараджане заснавалі новае паселішча ( магчыма, якраз на месцы Вевярэска) і назвалі яго Ваверка.
Пісьмова Ваверка вядома з 1413 года, калі Міхаіл Галігінавіч заснаваў касцёл Святога Францішка. Праз 50 гадоў удава Сафія Галігінавіч і сын Жыгімонт Галігінавіч пацвердзілі правы касцёла Святой Тройцы. Але невядома: ці так перайменавалі існаваўшы касцёл, ці пабудавалі новы. У 1496 годзе Старая Ваверка, або Вялікая (паблізу з’явілася Новая Ваверка, пазней Дылева), перайшла ў спадчыну да Мікалая Жыгімонтавіча Галігінавіча.
Паміж 1501 і 1506 гадамі Ваверка нейкім чынам аказалася ў Мікалая Юндзілавіча – земскага харужага, аб чым сведчыць адпаведны запіс у каралеўскім прывілеі ад 10 красавіка 1511 года. У 1522 годзе вёска належыць Янушу Станіслававічу Касцевічу – ваяводзе віцебскаму. У першай палове XVI стагоддзя пры касцёле існавала навучальная ўстанова: у спісах студэнтаў Кракаўскага універсітэта за 1513 – 1550 гады ўзгадваюцца хлопцы з Ваверкі.
У 1559 годзе ў вёсцы – 54 дамы (каля 500 жыхароў), а ў 1570-ым яна атрымала статус мястэчка, а гэта - кірмашы, карчмы, дадатковыя даходы. Мястэчка Ваверка абазначана на карце Т. Макоўскага 1613 года. У 1617-ым яна належала А. Галеўскаму. Ніколі пазней у Ваверцы не жыло так шмат людзей, і яна не мела местачковага статусу, як у гэтыя гады.
Падчас расійска-літоўска-польскай вайны 1654 – 1667 гг. Ваверка была знішчана. У 1659 годзе яна аказалася на шляху расійскага войска Івана Хаванскага. У канцы XVIII стагоддзя Ваверка належыла Каралю Ласковічу, затым – дынастыі Кастравіцкіх. Адзін з іх - Ігнацій Кастравіцкі – быў генералам артылерыі, удзельнікам напалеонаўскіх паходаў. Яго сын Самуэль (1788-1859) пакінуў прыкметны след на Лідчыне. У Ваверцы ў 1840 годзе на яго сродкі быў пабудаваны адзін з лепшых каменных касцёлаў з гіпсавымі скульптурамі на столі, дзве з якіх захаваліся дагэтуль.
Сын Самуэля – Люцыян Кастравіцкі – вучыўся ў Парыжскай вайсковай акадэміі, але не прыйшоўся да спадобы імператару Мікалаю І і быў вымушаны жыць ў Паперні. З-за сямейных фінансавых цяжкасцей прадаў Паперню, Ваверку і іншыя вёскі. Аднак шкадаваць прададзеную зямлю доўга не давялося, бо ў 1861 годзе было адменена прыгоннае права.
У 1881 годзе ў Ваверцы былі касцёл і карчма, дарэчы, мясцовы прыход ва ўсе часы лічыўся багатай парафіяй. У 30-х гадах мінулага стагоддзя пры касцёле лічылася да 12 тысяч прыхаджан. Сёння касцёл Перамення Божага – галоўная славутасць Ваверкі. Сучасны выгляд касцёл набыў ў 1934-1936 гадах. Ён быў пашыран. У гэтым прымалі ўдзел і самі жыхары Ваверкі. У гады Вялікай Айчыннай вайны касцёл быў часткова пашкоджаны. На яго сценах можна ўбачыць умяціны ад варожых снарадаў.
Старыя могілкі – таксама адно з гістарычных мясцін аграгарадка.
Там пахаваны князь Казімір Гедройц, ёсць таксама магілы 1882 і 1890 гадоў.
У аграгарадку да 65-годдзя са Дня Вялікай Пабеды мясцовымі вучнямі была высаджана алея. Сёння Ваверку ўпрыгожваюць 65 маладых дубкоў, якія напамінаюць людзям аб знамянальнай даце.
Назва паселішча – ад назвы рэчкі, а назва рэчкі ад слова вавёрка, якое гучыць падобна і на беларускай, і на літоўскай мовах (vavere, vaveraite, veveryte). Ці то вавёрак у ваколіцах было шмат, ці то рэчка, як вавёрачка, хуценька збягала да свайго вусця?!

8 чэрвеня – 70 гадоў з дня нараджэння Грыневіча Юльяна Міхайлавіча (в. Цішкі Лідскага раёна), дырэктара, выкладчыка УА “Лідскі каледж” Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта імя Янкі Купала.
Высокая заслуга Юльяна Міхайлавіча ў арганізаціі эфектыўнай вучэбна-метадычнай, выхаваўчай і спартыўна-масавай, тэхнічнай творчасці навучэнцаў. Лідскі каледж неаднаразова станавіўся пераможцам абласных і рэспубліканскіх конкурсаў, выстаў, спартакіяд і спаборніцтваў, злётаў вынаходцаў і рацыяналізатараў, аглядаў мастацкай самадзейнасці і інтэрнатаў, паспяхова праходзіў атэстацыі і акрэдытацыі спецыяльнасцей і навучальнай установы.
Юльян Міхайлавіч прымаў актыўны ўдзел грамадскім жыцці горада Ліда і Лідскага раёна. На працягу шэрагу гадоў выбіраўся дэпутатам гарадскога Савета, быў старшынём гарадской камісіі па адукацыі, зараз – член Савета старэйшынаў пры райвыканкаме.
За заслугі ў галіне адукацыі, творчы ўклад, ініцыятыву Ю.М. Грыневіч быў узнагароджаны Ганаровымі граматамі Міністэрстваў вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі СССР і БССР, Вярхоўнага Савета БССР, Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы, Гродзенскага абласнога ўпраўлення адукацыі, Лідскага райвыканкаму, 1983 годзе – нагрудным знакам “За выдатныя поспехі ў сярэдняй спецыяльнай адукацыі” Міністэрства вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі СССР, у 1986 годзе – ордэнам “Знак пашаны”. У лютым 2010 года ён быў узнагароджаны нагрудным знакам “Выдатнік адукацыі” Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь.

Автор: Admin 4.7.2018, 7:26

27 ліпеня – 55 гадоў з дня нараджэння Грушы Рычарда Баляслававіча (в. Сцеркава Лідскага раёна), мастака, скульптара, паэта.
У сівых валунах, што шчодра раскіданы па нашых бяскрайніх абшарах, ён бачыць і таямніцу, і паэзію, і шэдэўр прыроды. “Кажуць, Вялікі ледавік прынёс на зямлі Беларусі болей як 80 відаў граніту, - распавядае Рычард Груша. – Ужо самі па сабе яны – мастацтва. Варта толькі заўважыць іх манументальную прыгажосць, быць па сапраўднаму чуйным да навакольнага свету, і ён удзячна абудзіць у табе высокія пачуцці і задумы. Мая мара – зрабіць так, каб маўклівыя камяні красамоўна і гучна “загаварылі” па ўсёй Беларусі, расказваючы пра багатую гісторыю нашай Бацькаўшчыны”.
Незвычайная мара мастака ўжо збылася. Камяні-знакі Рычарда Грушы ўстаноўлены ў Полацку і Брэсце, Нясвіжы і Навагрудку, Лідзе і Смаргоні, Міры і Шчучыне… Ды хіба пералічыш усе мясціны? У кожнага такога помніка – сваё святое прызначэнне. Скажам, на міленіум ля аднаго з лідскіх храмаў “вырас” валун з нагоды 2000-годдзя Ражства Хрыстова, а ў Баранавічах – памятны знак, бы прызнанне ў любові: “Я кропля ў тваіх крыніцах, мама”.
Большасць сваіх работ Рычард Груша проста прыносіць у дар – гораду, людзям, гісторыі. Як кажуць, напісанае застаецца, а напісанае на камяні – тым больш.
Але не толькі камень запальвае натхненнем сэрца творцы. У калекцыі майстра – больш за тысячу работ, у асноўным – беларускі пейзаж. Карціны Рычарда Грушы знаходзяцца ў прыватных калекцыях Японіі, Кітая, Ізраіля, Францыі, Італіі, Іспаніі, Польшчы, Аўстрыі і інш.
Не меней вабіць мастака і магія дрэва. Шматлікія скульптурныя формы з дрэва Рычарда Грушы ўпрыгожваюць інтэр’ер дзіцячых садкоў, ствараюць утульную атмасферу народнай казкі ва ўтульных дворыках. Асабліва кранае кампазіцыя “Сымон-музыка”. Для кагосці гэта – першая сустрэча з коласаўскімі героямі.
А ён жа яшчэ і паэт... “Пішу вершы па начах, пад настрой. Часцей за ўсё гэта песенныя тэксты пра жыццё, каханне, прыгажосць роднага краю”, — прызнаецца ён. Дарэчы, у 2010-м ужо пабачыў свет зборнік яго твораў “Беларуская зорка”: гэта “песні для голаса ў суправаджэнні фартэпіяна”. 37 песень на беларускай і рускай мовах, напісаных у розныя гады ў суаўтарстве з 8-мю кампазітарамі.
У 2002-м годзе Нацыянальная камісія па справах ЮНЭСКА адзначыла лідчаніна дыпломам за дзейнасць па ўвекавечанні культурнай спадчыны Беларусі. Падобныя ўзнагароды, заўважым, у Беларусі атрымалі нямногія.

Автор: Admin 31.7.2018, 8:05

17 жніўня – 95 гадоў з дня нараджэння Наказных Матроны Канстанцінаўны (1923 г., с. Чарнігаўка Амурсай вобл. – 1944), удзельніцы Лідскага падполля, пасмяротна ўзнагароджана ордэнам Айчыннай вайны 1-й ступені.
Нашэсце немцаў моладзь успрымала як страшэнную згубу. Па сваім жаданні яны ішлі на смерць, абы нанесці ворагу адчувальныя страты.
Жылі яны амаль побач. Саша Клімко, Моця Наказных, Маша Кастраміна… на вуліцах К. Маркса, Дзяржынскага. Падлеткі мелі магчымасць збірацца па вечарах, калі з-за каменданскага часу хадзіць па горадзе забаранялася. Так у доме № 18 па вуліцы Польнай (цяпер К. Маркса), дзе жыў Саша Клімко, захоўвалася зброя, лістоўкі. Ужо некалькі пазней, пасля вайны, стала вядома, што ў хату Клімко часта наведваліся партызаны з атрадаў “Іскра” і “Балтыец”. Ад хлопцаў яны даведаліся аб руху на чыгунцы. Падлеткі перадавалі звесткі аб паяздах, што ішлі на ўсход. Яны ляцелі пад адхон каля станцыі Гаўя ці Юрацішкі.
Немцы здагадваліся, што ў горадзе хтосьці дапамагае партызанам, перадае тым інфармацыю аб руху на чыгунцы. Але амаль чатыры гады яны не маглі выйсці на след падпольшчыкаў. І толькі ў 1944 годзе вясной накрылі яўкі партызан па вуліцы Польнай.
3 ліпеня 1944 года ў лесе, які сёння падступае да вуліцы Рыбіноўскага, былі растрэляны Моця Наказных, Саша Клімко, Толя Качан, Зоя і Лёня Кудачовы і іх сябры. Гэта адбылося за чатыры дні да вызвалення нашага горада.

Автор: Admin 3.9.2018, 8:19

695 год таму назад па загаду князя Вялікага Княства Літоўскага Гедыміна пачалося будаўніцтва Лідскага замка і заснаванне горада Ліды.

У 1323 годзе князь Гедымін аддаў загад пабудаваць у Лідзе каменную крэпасць, якая была б перашкодай на шляху рыцараў-крыжакаў у глыб земляў Вялікага Княства Літоўскага. Пяць гадоў спатрэбілася, каб узвесці Лідскі замак, які стаў першым каменным замкам на тэрыторыі дзяржавы. За аснову быў узяты тып рацарскага кастэля – абарончага збудавання ў выглядзе чатырохвугольніка з высокімі каменнымі сценамі.
Адначасова са сценамі ў паўднёва-заходнім куце замка была пабудавана вежа. Другая вежа, размешчаная па дыяганалі ад першай, у паўночна-усходнім куце замкавага двара, была пабудавана пазней. Вядома, што на ўсіх паверхах Лідскага замка былі пакоі і залы. Таксама тут размяшчаліся праваслаўная царква, турма, суд і архіў.
У 1953 годзе Лідскі замак увайшоў у спіс помнікаў архітэктуры, узятых пад ахову дзяржавы. Сёння галоўная славутасць горада знаходзіцца на рэканструкцыі, але нягледзячы на гэта, замак застаецца адкрытым для турыстаў круглы год.

24 верасня спаўняецца 95 гадоў з дня нараджэння Земавіта Фядэцкага (1923 г., в. Лебяда Лідскага павета – 2009 г.), польскага пісьменніка, перакладчыка, крытыка. Складальнік зборніка беларускіх народных песень “Цёплыя вечары… ды халодныя ранкі…”, запісаных у в. Феліксава ў 1942 – 1943 гг.
Земавіт Фядэцкі наразіўся 22 жніўня 1923 г. у маёнтку Лебяда, непадалёк Мажэйкава.У цяжкія часіны вайны жыў у вёсцы Феліксава, у сям’і свайго сябра Уладзіміра Мальца. Ён працаваў з ім у полі, дапамагаў будаваць новую хату, хадзіў на вячоркі, на вяселлі, на талокі, на хрысціны, дужаўся з хлопцамі на ігрышчах, танцаваў з паненкамі на вечарынах, а потым запісваў песні феліксаўскіх сялян, не ведаючы, ці будзе з гэтага запісу нейкі спажытак і ці здолее ў будучым надрукаваць свій зборнік.
Зборнік гэтых песень пад назвай “Цёплыя вечары… ды халодныя ранкі, czyli co spiewano w Feliksowie” выйшаў у 1992 годзе і дайшоў да Новай Зеландыі, а ў Італіі яго назвалі “Песні Атлантыды”.
Земавіт Фядэцкі хаваў рукапіс гэтых песень амаль 50 гадоў у ваенны час, у час працы ў амбасадзе Польшчы, ў Маскве, потым на розных кватэрах у Варшаве, як быццам не было нічога больш каштоўнага, што варта было б схаваць ці вазіць з сабой і праз вайну, і праз пасляваенную разруху, і праз варшаўскі побыт, такі далёкі ад страчанай, як падавалася, навек Беларусі, у якую ён прыехаць ужо не спадзяваўся. За ўсім гэтым відна вялікая любоў Земавіта Фядэцкага да малой радзімы, і радзіма адказала яму такой жа любоўю. У 2017 годзе на Лідчыне быў заснаваны фестываль песеннага фальклору памяці Земавіта Фядэцкага “Цёплыя вечары… ды халодныя ранкі”.

Автор: Admin 1.10.2018, 6:27

605 год таму назад стала пісьмова вядома паселішча Ваверка (1413 год), калі Міхаіл Галігінавіч заснаваў касцёл Святога Францішка.

Ваверка знаходзіцца ў дваццаці сямі кіламетрах ад Ліды, на паўночна-заходнім накірунку. Населены пункт быў уключаны ў спіс аграгарадкоў, якія будаваліся ў Гродзенскай вобласці ў 2006 годзе.
Верагодна, што горад Вевярэск, які згадваецца ў “Спісе рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх” у “Першым Наўгародскім летапісе”, - папярэднік Ваверкі. Дакладнае месцазнаходжанне Вевярэска невядомае, але лічыцца, што ён знаходзіўся на беразе рэчкі Ваверкі. Ёсць меркаванне, што горад і яго жыхары загінулі ў 1257-1259 гадах пры першым наездзе хана Бурундая. Уцалелыя гараджане заснавалі новае паселішча ( магчыма, якраз на месцы Вевярэска) і назвалі яго Ваверка.
Назва паселішча – ад назвы рэчкі, а назва рэчкі ад слова вавёрка, якое гучыць падобна і на беларускай, і на літоўскай мовах (vavere, vaveraite, veveryte). Ці то вавёрак у ваколіцах было шмат, ці то рэчка, як вавёрачка, хуценька збягала да свайго вусця?

9 кастрычніка спаўняецца 80 год з дня нараджэння Мельнікава Уладзіміра Сяргеевіча.
Нарадзіўся ў 1938 годзе у Полацку. Жыў у Літве і Эстоніі, вучыўся ў Талінскім мастацкім інстытуце на аддзяленні станкавага жывапісу. Працаваў майстрам на заводзе, інструктарам у райвыканкаме, настаўнікам у Лідскім індустрыяльным тэхнікуме, літаратурным супрацоўнікам у газеце “Уперад” (зараз “Лідская газета”). Партрэт- асноўны жанр У. Мельнікава. Ім напісаны партрэты Ніла Гілевіча, Анатоля Ярмоленкі, Аляксандра Лукашэнкі, Мітрапаліта Філарэта, Маргарэт Тэтчэр і іншыя.
Уладзімір Мельнікаў адным з першых творчых людзей горада ўзняў пытанне аб стварэнні ў Лідзе школы мастацтваў. Яго праблемны артыкул “Бляск і галеча Лідскага замка”, які быў надрукаваны ў 2004 годзе спачатку ў “Гродзенскай праўдзе”, а потым і ў рэспубліканскай газеце “Культура”, паклаў канец разбурэнню каштоўнага гістарычнага помніка.

Автор: Admin 31.10.2018, 9:11

30 год з часу стварэння народнага ансамбля народнай музыкі “Гудскі гармонік”.
Створаны ў 1988 годзе у вёсцы Гуды Лідскага раёна пры сельскім Доме культуры. У 1994 годзе прысвоена “народны аматарскі калектыў”. Кіраўнік Андрэй Колышка.
Сучасны калектыў мае сваё індывідуальнае аблічча, непаўторную манеру выканання і рэпертуар, які ў асноўным складаюць беларускія, польскія, рускія народныя песні і мелодыі, а таксама апрацаваныя творы, запісаныя ад старэйшых жыхароў Лідскага раёна ў час фальклорных экспедыцый. Частку рэпертуару “Гудскага гармоніка” складаюць аўтарскія творы Андрэя Колышкі на словы экс-салісткі Ганны Баборык і творы напісаныя ўдзельнікам ансамбля – Аляксандрам Пучылам на ўласныя вершы і вершы лідскага паэта Станіслава Судніка.
Народны ансамбль народнай музыкі “Гудскі гармонік” на высокім прафесійным узроўні прадстаўляе беларускае музычнае і песеннае мастацтва як у нашай краіне, так і за яе межамі. За гады існавання калектыў даў больш за шэсцьсот канцэртаў. “Гудскі гармонік” – удзельнік і неаднаразовы пераможца рэспубліканскіх, абласных і раённых святаў, фестываляў і конкурсаў. З 2007 года звесткі пра ансамбль “Гудскі гармонік” уключаны ў энцыклапедыю “Беларускі фальклор”, а ў 2017 годзе – у энцыклапедычны даведнік “Беларускія народныя музычныя інструменты”.

8 лістапада – 115 гадоў з дня нараджэння Брыкеля Паўла Парфір’евіча (1903 – 1983), удзельніка Вялікай Айчыннай вайны, Ганаровага грамадзяніна г. Ліды.
У 1925 годзе быў прызваны ў Чырвоную Армію. Вялікую Айчынную вайну пачаў камандзірам палка 22 чэрвеня 1941 года ў раёне Рава-Руская, а скончыў камандзірам дэвізіі 9 мая 1945 года на Эльбе. Быў два разы паранены і кантужаны. За вызваленне Ліды і Гродна яго дывізія палучыла назву “Гродзенская”, а яе 23-ці полк стаў называцца “Лідскі”. Аўтар кнігі “Повесть о последнем рейде”. Герой Савецкага Саюза (1945).

Автор: Admin 3.12.2018, 7:07

10 – 105 год з дня нараджэння Гебельта Вацлава Яўгенавіча (1913, Гродзенскі р-н - 1999), беларускага шахматыста, пераможца 1-га чэмпіяната Міжнароднай шахматнай кампазіцыі. Працаваў у Лідзе.
Вацлаў Яўгенавіч апублікаваў каля 600 шахматных задач, 120 з якіх атрымалі прызы на конкурсах, у т. л. 52 першыя. Чэмпіён СССР па шахматнай кампазіцыі ў камандным першынстве ў 1969, 1971 гадах. Шэсць разоў выступаў на міжнародных спаборніцтвах у складзе зборнай каманды СССР. Адзін з аўтараў кнігі “Шахматная кампазіцыя ў Беларусі” (1981).
(1843) - 145 гадоў з дня нараджэння Веры Навіцкай, начальніцы Лідскай жаночай гімназіі, дзіцячай пісьменніцы.
У 1906 годзе яна выпусціла дзве кнігі “Добра жыць на свеце! З успамінаў шчаслівай дзяўчынкі” і “Вясёлыя будні. З успамінаў гімназісткі”. Кнігі атрымалі прызнанне і хутка разышліся. Гэтыя кнігі былі напісаны Верай Сяргееўнай яшчэ да другога замужжа і былі падпісаны “Вера Махцэвіч”. У 1909-м годзе Вера Сяргееўна выходзіць замуж за ўдаўца Фёдара Навіцкага і бярэ яго прозвішча. З тых часоў яе прозвішча на кнігах пішацца як Вера Навіцкая (Махцэвіч). На працягу 1912 -14 гадоў яна выдала яшчэ 5 кніг для дзяўчынак: “Запаветныя куткі”(1911), “Ціхамірныя гады” (1912), “Басурманка” (1914), “Наташа Славіна” (1914) і “Галя” (1914). У гэтыя гады яна была начальніцай Лідскай жаночай прыватнай гімназіі і ніхто не можа засумнявацца, што гэтыя 5 твораў напісаны ў Лідзе.
1598- 410 гадоў таму назад Лідскі стараста Ян Станіслававіч Абрамовіч выдаў у Вільні евангелічны “Катэхізіс”.
Ян Абрамовіч (Ян Абрагамовіч) (? – 19.04.1602). Стараста лідскі, ваявода мінскі (1593) і смаленскі (1596), пісьменнік. Паходзіў са старажытнага роду Абрагамовічаў, якія славіліся багаццем і адукаванасцю. Удзельнічаў у кальвінісцкіх дыспутах з езуітамі, у Торунскім сінодзе (1595), у нарадах з праваслаўнымі ў Вільні (1599). У Варнянах (Гродзенская вобл.) заснаваў кальвінісцкі сабор, бальніцу, школу, якія існавалі да сярэдзіны XVII стагоддзя.
Выдаў ў Вільні (1598) евангелічны “Катэхізіс”, які змяшчаў да 300 рэлігійных песень. Яму таксама прыпісваюць аўтарства твора “Погляды літвіна на танную куплю і даражэйшы продаж збожжа” (1595, на польскай мове), дзе аўтар выступае асветным тлумачальнікам і абаронцам свабоды гандлю.

Автор: Admin 2.1.2019, 8:39

495 гадоў таму (1524) у вёсцы Малое Мажэйкава Лідскага павету пабудаваны праваслаўны храм абарончага тыпу.
Заснавальнікам яе быў набожны памешчык Шымка Мацкевіч-Шкленскі, які надзяліў яе дзясятаю капою ад жыта, ячменю і пшаніцы са свайго маёнтка Мажэйкава. Але хутка святыня апынулася ў руках уніятаў. Паны замест ахоўвання і павялічэння дабрабыту абрабавалі царкву. Асабліва абуральнымі былі дзеянні абшарніка пана Кастравіцага… Пачуўшы, што настаяцель Пётр Афанасьевіч знайшоў у дамавіне заснавальніка царквы Шымкі Мацкевіча шмат золата, Кастравіцкі падступіў да святара, жадаючы прысвоіць сабе той уніяцкі скарб. Ды атрымаўшы адмову, пачаў катаваць святарову жонку, якая, паводле адных звестак, ад гэтага і памерла, паводле другіх – была задушана служкаю пана. Гаспадарка святара падверглася рабаванню, а сам няшчасны айцец Пётр не вытрымаў і хутка таксама памёр.
Аднойчы, падчас праезду з Вільні ў Гродна Маламажэйкаўскую царкву заўважыў і пажадаў агледзець імператар Аляксандр Паўлавіч. Пабудова глыбока ўразіла цара сваім маркотным і жабрацкім станам. Аляксандр загадаў неадкладна рамантаваць храм, нагляд жа за гэтым даручыў слонімскаму абшарніку Юндзілу.
У 1863 годзе настаяцелем храма быў прызначаны святар Леў Савіцкі, выпускнік Літоўскай духоўнай семінарыі. Пры ім старадаўняя Маламажэйкаўская царква-крэпасць набыла сучасны прыгожы выгляд, было складзена яе апісанне, надрукаванае ў “Літоўскіх епархіяльных ведамасцях”. А 21 студзеня 1873 года адбылося яе асвячэнне.
Шмат разоў царква-крэпасць была атакавана ворагам. Магчыма, такі будынак і не мог устаяць супраць цяжкай артылерыі, але для войск з лёгкай агнястрэльнай і халоднай зброяй быў непрыступнай перашкодай на шляху. Сцены царквы – не меньш двух метраў таўшчынёй, а вокны – з жалезнымі кратамі. Па кутах будынка – чатыры круглыя вежы, а ўнутры – спіральныя каменныя лесвіцы. Звонку сцены вежаў аздоблены атынкаванымі нішамі, а таксама архітэктурнымі ўпрыгожаннямі ў выглядзе складзеных з цэглы крыжоў. Дарэчы, існуе паданне, што на заходніх вежах у нялепшыя для храма часіны з’яўляліся постаці анёлаў: адзін з трубой, другі з мячом. Уваход у царкву калісь абараняўся цяжкімі жалезнымі дзвярыма, якія апускаліся на ланцугах са сцянной нішы. Гэтыя дзверы не захаваліся.
Прыцягвае ўвагу і саеасаблівая канструкцыя перакрыццяў: спляценні гуртоў і нервюр зорчатых зводаў нібыта ўтвараюць трохвугольнікі і ромбы. Такая сістэма гатычных зводаў сімвалізуе бязгрэшнасць і святасць Багародзіцы Дзевы.
Людзі гавораць аб незвычайнай энергетыцы царквы. Кажуць, у гэтым намоленым за пяць стагоддзяў месцы – благадаць Божая.

Автор: Admin 31.1.2019, 6:58

8 – 105 год з дня нараджэння Валянціна Таўлая (1914 – 1947 гг.), беларускага паэта. На працягу некалькіх гадоў жаў у Лідзе, працаваў літаратурным супрацоўнікам раённай газеты “Уперад”.
Лёс Таўлая ў нечым падобны на лёс многіх беларускіх паэтаў, чые жыццёвыя вытокі бралі аснову з пачатку ХХ стагоддзя. За ўдзел у студэнцкіх забастоўках, за выступленні супраць прыгнёту заходнебеларускага народа Валянцін Таўлай некалькі разоў арыштоўваўся, сядзеў у астрогах Слоніма, Гродна, Ліды. Між іншым, было яму тады ад роду усяго 16 гадоў.
Верасень 1939 года 25-гадовы паэт сустрэў на вуліцах Гродна ў вопратцы вязня. Радасць вызвалення, сустрэч з роднымі, любімая праца ў рэдакцыі Лідскай раённай газеты, сям’я, віды на выданне зборніка твораў. У Лідзе адбылася яго сустрэча з Янкам Купалам.
Вялікая Айчынная вайна застала паэта і яго сям’ю ў Лідзе. Давялося перажыць страшэнныя бамбёжкі, пачатак акупацыі горада. Таўлай быў сувязным партызанскага атрада імя Катоўскага Баранавіцкага злучэння, разведчыкам, кіраўніком навагрудскай сеткі спецгрупы “Буравеснік”.
У верасні 1943 года Валянціна Таўлая арыштавалі ў Лідзе разам з бацькам, сястрой і мачыхай. Але верныя сябры Н.Тарас і С.Хмара цудам выратавалі ад шыбеніцы. Бацькі ж былі адпраўлены ў Асвенцым, дзе і загінулі.
Пасля вайны Таўлай пасяліўся ў Мінску, працаваў навуковым супрацоўнікам у літаратурным музеі Янкі Купалы. Ад першых дзён арганізацыі музея ён стаў найбліжэйшым памочнікам Уладзіславы Францаўны Луцэвіч, яе намеснікам.
Таўлаю даводзілася аднаму з першых пачынаць вялікую працу па збору і вывучэнню Купалаўскай спадчыны. Спасцігаючы ўсё глыбей душу Купалаўскай паэзіі, Таўлай аберагаў яе чысціню і сапраўднае, першароднае гучанне. Здзіўляе шырыня даследчых задум Валянціна Паўлавіча, разлічаных на бліжэйшыя пяць год – тых, якія яму не суджана было пражыць. Засталіся ў рукапісах сотні накідаў, выпісак, тонкіх назіранняў.
Даволі актыўна працаваў паэт і ў галіне нарыса, быў вядомы таксама як крытык і літаратуразнаўца.
Працаваў, гледзячы далёка наперад, як апантана працуе чалавек, што яшчэ не задумваецца над пройдзенымі жыццёвымі вёрстамі. Але не паспеў зрабіць і невялікай часткі з таго, што хацеў і што мог. Так і не пабачыў сваю першую кнігу “Шляхі і краты” (яна выйшла пасля смерці паэта пад назвай “Выбранае”). 27 красавіка 1947 года паэта не стала.

Автор: Admin 28.2.2019, 10:17

245 гадоў таму (1774) у вёсцы Ганчары была пабудавана Свята-Пакроўская царква.
Сёння яна з’яўляецца найстарэйшай на Лідчыне. Пабудавана яна была з дрэва, у выглядзе карабля, падскарбіем Вялікага княства Літоўскага Салагубам. Да 1839 года функцыянавала як уніяцкая. Царква драўляная базілікальнага тыпу, трохнефавая, прамавугольная, з трохсценнай алтарнай прыбудовай. Дынамічнасць ёй надае высокая вежа-званіца на галоўным фасадзе з купалам, увянчаным дэкаратыўным крыжам. Іканастас з абразам Тайнай Вячэры. Царква – помнік драўлянага дойлідства.
Ні ў гады войнаў, ні ў гады ганенняў храм у Ганчарах рабураны не быў. Да нашых дзён захаваўся ў сваім першапачатковым выглядзе. Са снежня 1976 па 2010 год у ім служыў найстарэйшы святар Навагрудска-Лідскай епархіі протаірэй Іаан Мяндзіла.

24 сакавіка – 35 год з дня нараджэння Дзінары Мазітавай (1984 г. Ліда), кампазітара, піяністкі.
Дзінара Мазітава набыла вядомасць у колах музыкантаў і стала лаўрэатам міжнародных конкурсаў і фестываляў у Гродне, Мінску, Санкт-Пецярбурзе і Масвке будучы навучэнкай Лідскай дзіцячай музычнай школы.
У творчым багажы Дзінары дзіцячыя оперы, фартэпіянныя сюіты, творы для флейты і скрыпкі з фартэпіяна, для віяланчэлі і фартэпіяна, цыкл песень на вершы беларускіх, рускіх паэтаў і уласныя вершы. У 2010 годзе на выдатна скончыла аспірантуру Санкт-Пецярбургскай кансерваторыі і стала выкладчыцай кафедры спецыяльнага фартэпіяна.
Выдавецтвам “Чатыры Чвэрці” у Мінске быў выданы збор твораў Дзінары “Дюймовочка”. Беларускім тэлевізійным агенствам быў зняты дакументтальны фільм пра яе творчасць “Лидское каприччио”.

Автор: Admin 22.3.2019, 14:14

60 гадоў (1959 г.) — з часу адкрыцця Лідскага гісторыка-мастацкага музея .
У 2009 годзе калектыў Лідскага гісторыка-мастацкага музея стаў лаўрэатам спецыяльнай прэміі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь дзеячам культуры і мастацтва за рэалізацыю праграмы “Старадаўніх муроў адраджэнне”. Сутнасць гэтай праграмы заключаецца ў павышэнні цікавасці моладзі да гісторыі краю праз аднаўленне сярэднявечных традыцый (абход замка рацарамі мясцовых клубаў, турніры рыцараў, сярэдневяковыя гульні, танцы, стрэльба з лука). Двойчы (у 2008 і 2009 гг.) Лідскі гісторыка-мастцкі музей быў прызнаны лепшай установай культуры на Гродзеншчыне.
23 красавіка – 60 год з дня нараджэння Вячаслава Анатольевіча Пыпеця (нар. у Лідзе ў 1959 г.), кампазітара, аранжыроўшчыка.
Заснавальнік і кіраўнік тэатра песні “Ліда-мюзікл” (1997 г.). У 1999 годзе калектыў атрымаў званне “народны”, а В.А. Пыпець – першую прэмію на абласным конкурсе кампазітараў.
Першыя музычныя творы пачаў складаць у музычнай школе. Ён аўтар і аранжыроўшчык больш за 200 музычных твораў, аўтар музыкі да 16 спектакляў і пастановак. Шмат песень прысвяціў гораду Лідзе. Пісаў песні на вершы лідскіх паэтаў – Віктара Бачарова, Леаніда Вінніка, Станіслава Судніка, Міхася Мельніка.

Автор: Admin 30.4.2019, 14:00

55 гадоў (1964 г.) — было ўстаноўлена званне Ганаровага грамадзяніна г. Ліды.
Усяго за мінулыя гады звання “Ганаровы грамадзянін г. Ліды”, а з 2004 года і “Ганаровы грамадзянін Лідскага раёна” былі ўдастоены 42 чалавекі.
Гэта людзі, якія прымалі ўдзел у вызваленні Лідчыны ў гады Вялікай Айчыннай вайны, унеслі значны ўклад у станаўленне і росквіт нашага горада ў мірны час. Сярод іх: Леанід Ігнацьевіч Бяда (двойчы Герай Савецкага Саюза, лётчык-штурмавік, які ўдзельнічаў у баях за вызваленне Ліды); Сяргей Іванавіч Балгарын (адзіны з герояў-франтавікоў, хто быў ганараваны звання Героя Савецкага Саюза менавіта за баі на Лідчыне - пад Татарцами і Белагрудай); Віктар Андрэевіч Вараб'ёў (удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, урач-хірург, на яго рахунку каля 6 тысяч аперацый, заслужаны лекар БССР) і шэраг іншых заслужаных людзей. Да шкадавання час няўмольны, і многіх ганаровых грамадзян Ліды ўжо няма ў жывых. Але і сёння сярод нас жывуць людзі, кожнага з якіх можна назваць чалавекам-легендай нашага горада: Худык Андрэй Паўлавіч, Мамчыц Станіслаў Іванавіч, Зайцава Наталля Андрэеўна, Казакоў Валянцін Фёдаравіч і шмат, шмат іншых. Азнаёміцца з поўным спісам Ганаровых гарамадзян Лідчыны і іх заслугамі можна на нашым сайце ў базе дадзеных “Почетный гражданин”.

Автор: Admin 3.6.2019, 8:13

13 чэрвеня – 160 год з дня нараджэння Канстанціна Канстанцінавіча Горскага (1859, г. Ліда- 1942), польскага, беларускага і рускага музыканта і кампазітара.
Канстанцін Антоні Горскі – кампазітар, скрыпач-віртуоз, педагог, дырыжор, грамадскі дзеяч. Нарадзіўся ў Лідзе 13 чэрвеня 1859 года. Музычную адукацыю атрымаў у Музычным інстытуце Апалінарыя Контскага ў Варшаве. У 1881 годзе Канстанцін Горскі скончыў кансерваторыю ў Санкт-Пецярбурзе па класу скрыпкі, атрымаўшы Вялікі сярэбраны медаль і званне “Свабодны мастак”. Педагогам музыканта быў вядомы вянгерскі скрыпач Леапольд Аўэр. Годам пазней Горскі скончыў клас кампазіцыі і інструментоўкі выдатнага рускага кампазітара Мікалая Рымскага-Корсакава.
Горскага лічылі выдатным скрыпачом не толькі ў Расіі, але і ў Еўропе. Вялікую павагу меў да яго Пётр Ільіч Чайкоўскі, які лічыў музыканта адным з лепшых выканаўцаў яго скрыпічнага канцэрта D-dur № 1. Канстанцін Горскі пакінуў багатую творчую спадчыну. Да самых вядомых яго твораў адносяцца “Арганная фантазія” f-mol, якая лічыцца адным з шэдэўраў польскай арганнай літаратуры позняга рамантызму. К. Горскі – аўтар сімфанічных паэм “На Алімпе” і “Зачараваны круг”, опер “Маргер”, “За хлебам”, больш сотні рамансаў, мноства інструментальных твораў. У 1897 і 1905 гадах Горскі – быў узнагароджаны ордэнамі Святога Станіслава і Святой Ганны. Пачынаючы з 1955 года, у Лідзе праходзіць конкурс імя Канстанціна Горскага, удзел у якім прымаюць юныя музыканты Гродзешчыны.

Автор: Admin 1.7.2019, 8:05

8 ліпеня – 75 гадоў з дня вызвалення горада Ліды ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
Падчас вайны Ліда была важным чыгуначным вузлом, праз які штодня праходзілі дзясяткі саставаў з рознымі грузамі ваеннага прызначэння і жывой сілай. У горадзе размяшчаўся ваенны гарнізон. Акрамя таго, на Лідчыне дзейнічалі фарміраванні Арміі Краёвай, якія з першых дзён узнікнення (люты 1942 года) вялі актыўную барацьбу за вяртанне тэрыторый былой Заходняй Беларусі ў склад Польскай дзяржавы.
Барацьба з нямецкімі захопнікамі пачалася практычна з першых дзён акупацыі раёна. Невялікія падпольныя групы з ліку мясцовага насельніцтва, былых ваеннаслужачых Чырвонай Арміі, ажыццяўлялі дыверсіі на прадпрыемствах горада, жалезнай дарозе, электрастанцыі.
З чэрвеня 1941 года да ліпеня 1944-га горад Ліда быў пад нямецкай акупацыяй. У самым пачатку вайны яго цэнтр зноў быў знішчаны – на гэты раз бамбёжкамі. Многія аб’екты, у тым ліку прыгожыя двухпавярховыя будынкі, узведзеныя ў пачатку ХХ стагоддзя, пасля налётаў фашысцкай авіяцыі ператварыліся ў руіны. Пры бамбёжках 22—23 чэрвеня былі знішчаны Рынкавая плошча, Школьны двор, сінагога, аптэкі, магазіны, гасцініцы, жылыя будынкі. За гады акупацыі фашысты пазбавілі жыцця ўсё яўрэйскае насельніцтва горада. Для тых лідчан, што выжылі, вызваленне прыйшло 8 ліпеня 1944 года. У гонар воінаў, партызанаў, падпольшчыкаў, загінулых у вайне, былі пастаўлены помнікі, насыпаны Курган Бессмяротнасці. Многія вуліцы зараз носяць імёны герояў. Месцы расстрэлаў увекавечаны ў мемарыяльных комплексах.
Пасля вайны насельніцтва Ліды рэзка паменшылася. Аднаўленне горада ішло марудна і вельмі цяжка. Толькі ў другой палове 50-х гадоў колькасць насельніцтва прыкладна дасягнула даваеннага ўзроўню.

Автор: Admin 1.8.2019, 8:08

25 жнівеня 1944 года (75 гадоў) заснавана адкрытае акцыянернае таварыства “Лідскія харчовыя канцэнтраты” ў складзе канцэрна “Белдзяржхарчпрам”.
У наш час ААТ "Лідскія харчовыя канцэнтраты" - гэта найбуйнейшае ў рэспубліцы сучаснае высокатэхналагічнае прадпрыемства па вытворчасці харчовых канцэнтратаў, якое выпускае штогод больш за 80 назваў гатовай прадукцыі: першыя і другія абеднія стравы, сухія сняданкі, аўсяныя, ячменныя і пшанічныя шматкі, прыправы і спецыі, крахмал, моцныя пладовыя віны і вінаматэрыялы.
На заводзе дзейнічаюць чатыры комплексна-механізаваныя асноўныя цэхі, абсталяваныя высокапрадукцыйным тэхналагічным абсталяваннем. Прадпрыемства працуе на абсталяванні Чэхіі, Італіі, Югаславіі, Расіі і выпускае прадукцыю на аснове сыравіны беларускіх вытворцаў: бульба, цыбуля, морква, гарох, аўсяныя, пшанічныя і ячныя крупы, крахмал, цукар, мука і розныя натуральныя харчовыя дабаўкі. Уся прадукцыя прадпрыемства набыла новую прыгожую упакоўку, максімальна зручную пры выкарыстанні і транспартыроўке. Вялікая ўвага на прадпрыемстве надаецца распрацоўцы і ўкараненню новых відаў прадукцыі, іх фірмаваму пакаванню.

29 жнівеня – 80 гадоў з дня нараджэння Валеры Аляксеевіча Санько (1939, в. Вялікая Сліва, Слуцкі р-н), пісьменніка,журналіста, краязнаўца, кнігавыдаўца.
Валерый (Валер) Аляксеевіч Санько нарадзіўся 29 жніўня 1939 года ў вёсцы Вялікая Сліва Слуцкага раёна. Скончыў Баранавіцкае медвучылішча (1958), факультэт журналістыкі БДУ, Мінскую вышэйшую партыйную школу (1978), аспірантуру Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР (1968—1971).
З 1963 года працаваў у газеце “Чырвоная змена”, з 1965 – “Звязда”, з 1972 – у выдаведстве “Беларусь”. У 1975-76 намеснік галоўнага рэдактара часопіса “Здравоохранение Белоруссии”, з 1978 – выдаведства “Народная асвета”. З 1982 - у выдаведстве “Полымя”, з 1990 намеснік рэдактара газеты “Набат”. У 1992 – 2006 дырэктар выдаведства “Хата”. Дэпутат Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь у 1995 - 1996 гадах.
Пісьменнік, журналіст, краязнавец, кнігавыдавец, доктар народнай медыцыны, магістр нетрадыцыйнай медыцыны, член Саюза пісьменнікаў Беларусі. Нямала часу аддае вывучэнню беларускага язычніцтва, прыкметаў, абярэжніцтва, краязнаўства, народнай медыцыны.
З 2009 года жыве ў Лідзе.

Автор: Admin 3.9.2019, 9:36

8 верасня – Дзень горада Ліды.
30 верасня 1939 года выйшаў першы нумар газеты “Уперад” (зараз “Лідская газета”.
“Лідская газета” – дзяржаўнае выданне. Адлік яе гісторыі вядзецца з памятнага верасня 1939 года, калі Заходняя і Ўсходняя Беларусь уз’ядналіся, сталі адзінай дзяржавай у складзе Саюза Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік. Першы нумар газеты “Ўперад”, папярэдніцы “Лідскай газеты” выйшаў 30 верасня 1939 года, праз пару тыдняў пасля прыходу на заходне-беларускія землі воінаў Чырвонай Арміі. Першыя нумары раёнкі ў мажорных танах адлюстроўвалі новае жыццё, якое забурліла на Лідчыне пасля ўз’яднання з БССР. Галоўным героем “Уперад” стаў чалавек працы. Сціплы будаўнік новага жыцця.
Варта адзначыць, што ў 1939-1941 гг. у газеце працавалі два вядомыя беларускія паэты – Валянцін Таўлай і Нана Тарас. Яны паклалі пачатак згуртаванню пры рэдакцыі паэтаў і празаікаў Лідчыны. За сваю 80-гадовую гісторыю газета некалькі разоў мяняла назву: у 1962 годзе “Уперад” была перайменавана ў “Сцяг працы”, аднак праз чатыры гады зноў стала называцца “Уперад”; у снежні 1991 года выданне атрымала назву “Лідская газета”, якую носіць і па сённешні дзень. Галоўнымі рэдактарамі газеты ў розныя часы з’яўляліся Б.Драгун, Н.Спаткай, А.Гарэлік, В.Богуш, А.Жалкоўскі, А.Бяспалы, І. Швакель. Са студзеня 2012 года галоўны рэдактар “Лідскай газеты” – К.А.Серафіновіч.
Выданне працягвае развівацца разам з Лідчынай, ісці ў нагу з часам і рэагаваць на яго патрабаванні, на пажаданні шматлікіх чытачоў. З 2013 года падпісчыкі атрымалі магчымасць чытаць любімую газету ў PDF-фармаце.
Поспехі “Лідскай газеты”, яе супрацоўнікаў неаднаразова адзначаліся граматамі і дыпломамі.
29 верасня – 95 гадоў з дня нараджэння Мікалая Мікалаевіча Дзікевіча (нар. у 1924 г., в. Дзітрыкі Лідскага раёна), настаўнічаў у школах Лідскага раёна. Аўтар гісторыка-этнаграфічнага эсэ “Дзітрыкі: згукі заснуўшай цывілізацыі” і кнігі “Сялец. Прынёманская рэчаіснасць”.
Краязнаўствам Мікола Дзікевіч займаецца ўжо шмат год. Яму ўдалося сабраць багацейшы матэрыял: аповеды соцень апрошаных сведкаў, фотаздымкі, малюнкі, карты і схемы – і падаць усё гэта даступна і лёгка, на прыгожай беларускай мове.

Автор: Admin 1.10.2019, 10:01

У Свята-Георгіеўскім храме горада Ліды захоўваецца кніга для набажэнстваў “Мінэя”, якая датаваная 1724-м годам (295 год). Зыходныя данныя сведчаць аб тым, што “Мінэя” была выдадзена пры “Самодержавнейшем императоре ПетреI”. Вокладка яе зроблена з добра вырабленай скуры.
Кніга пераплецена і налічвае 364 лісты (раней кнігі нумараваліся па лістах), ці, як мы б цяпер лічылі б, 728 старонак.
Гэтая старажытная кніга, тэксты якой напісаны на стараславянскай мове, прызначаліся для правядзення набажэнстваў у храме. Аб тым, што выданнем карысталіся падчас правядзення службаў, сведчаць застылыя на яе старонках кроплі воску. Нягледзячы на свой сталы ўзрост, фаліянт добра захаваўся. Пры неабходнасці “Мінею” па сваім прызначэнні можна выкарыстоўваць і сёння.
Гэту старажытнадрукаваную кнігу можна было не раз пабачыць і нават пагартаць на выставах старадрукаванай і сучаснай царкоўнай літаратуры, якія ладзіць Лідская епархія, раённая бібліятэка імя Янкі Купалы і Мінская духоўная семінарыя.

Автор: Admin 31.10.2019, 12:59

7 – 70 год з дня нараджэння Міхася Іванавіча Мельніка (1949), настаўніка, беларускага паэта.
Ён - дасведчаны педагог, адметны паэт, выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусь (1995г.), выбіраўся народным дэпутатам Гродзенскага абласнога Савета народных дэпутатаў (1990-1995гг), уваходзіў у склад тапанімічнай камісіі пры Прэзідыуме Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь (1992-1994гг.).
Аўтар зборнікаў вершаў “Лодка жыцця” (2009) і “З табою” (2019).
3 2004- 2012 года кіраваў літаратурным аб'яднаннем "Суквецце" пры рэдакцыі "Лідскай газеты" - буйным аб'яднаннем літаратараў, куды ўваходзяць, як дасведчаныя, вядомыя лідскія паэты і празаікі, так і пачаткоўцы , уключаючы навучэнцаў школ.
На словы Міхася Мельніка напісана шмат песень кампазітарамі Я.Петрашэвічам, В.Пыпецем, Д.Мазітавай, С.Мазітавай, Д.Ціханам, С.Лявонавай, С.Чарняком, I.Воранам, В.Пазнуховай, У.Норанам і іншымі.

8 – 235 гадоў з дня нараджэння Тэадора Нарбута (1784г., маёнтак Шаўры Лідскага павету – 1864 г.), гісторыка, археолага.
З 1812 года даследваў гісторыю ВКЛ. Вёў раскопкі ў Падняпроўі. Першы ў Беарусі даў вызначэнне курганам як месцам старажытнага пахавання. У 1820 годзе адкрыў ямнае пахаванне недалёка ад Шаўроў (Лідскі павет). Апісаў руіны крэпасці на Нёмане каля в.Лыскава Гродзенскага павета, даследваў Лідскі замак. Збіраў і вывучаў помнікі археаграфіі. Адшукаў у Старым Быхаве адну з першых хронік 16 ст.
Аўтар фундаментальнага твора “Гісторыя літоўскага народа”. Увёў у навуковы ўжытак шэраг крыніц, у т. л. Хроніку Быхаўца (1846). Сабраў багатую калекцыю археалагічных матэрыялаў. Апублікаваў шэраг артыкулаў пра Ліду, Навагрудак, Індуру і інш. Займаўся пытаннямі старажытнай міфалогіі, этнаграфіі, фалькларыстыкі.

Автор: Admin 2.12.2019, 8:14

Гісторыя Лідскага тэлебачання пачалася 31 снежня 2004 года. Тады ў эфір выйшла яго першая праграма. Адразу магчымасць глядзець тэлеканал «Ліда-ТВ» была толькі ў абанентаў гарадской кабельнай сеткі. Праз тры з паловай гады, летам 2008-га, дзякуючы ўстаноўцы тэлевізійнага перадатчыка, праграмы Лідскага тэлебачання выйшлі ў эфір на ўласнай частаце 583,25 Мгц. Іх ўбачылі не толькі жыхары Ліды і Лідскага раёна, але і бліжэйшых раёнаў (Воранаўскага, Дзятлаўскага, Іўеўскага, Навагрудскага, Шчучынскага). У 2014 годзе канал «Ліда-ТБ» стаў вяшчаць у лічбавым фармаце. А яшчэ праз два гады Лідскае тэлебачанне ўвайшло ў інтэрактыўны пакет ZALA (канал 111) і яго праграмы сталі даступныя тэлегледачам ўсёй Гродзенскай вобласці.

На тэлеканале «Ліда-ТВ» штотыдзень выходзяць у эфір сацыяльная праграма «Мой вопрос», інфармацыйна-крыміналістычная праграма «Поўны дазор», культурныя праграмы «4етвертый Rегион» і «Званый гость», праграма «Пам'ять огненных лет», духоўна-маральныя праграмы «Свет веры» і «Радость Евангелья», рэкламная праграма «Торговый эксперт».

Аб навінах Ліды і Лідскага раёна, аб надзвычайных здарэннях у рэгіёне, пра цікавых людзей, якія жывуць тут тэлегледачам распавядае інфармацыйная праграма «События», якая выходзіць у эфір з моманту стварэння Лідскага тэлебачання.
Праграма «Телевидение без границ» дае магчымасць гледачам убачыць цікавыя праграмы калег не толькі з Беларусі, але і Расіі.
Праграма «Вот это кадр!» прапануе лідзянам паўдзельнічаць у фотаконкурсе, вынікі якога падводзяцца кожныя тры месяцы.
Штодня ў эфіры можна ўбачыць рубрыку «Мая малая радзіма».
Маленькіх гледачоў тэлеканал «Ліда-ТВ» па вечарах запрашае «Калыханка», а па суботах ўсе яны з нецярпеннем чакаюць выхаду дзіцячай праграмы «Для маленькой компании».
Зрабіць музычны падарунак родным, сябрам і знаёмым можна ў штодзённых праграмах «Дзень варэння» і «Вашы віншаванні».
Калектыў Лідскага тэлебачання пастаянна працуе над стварэннем рознапланавых праграм, разлічаных на глядацкую аўдыторыю розных узростаў. Чарговым крокам наперад стане пераход да вяшчання ў HD-фармаце.

Лідскае тэлебачанне - 9-разовы пераможца Нацыянальнага тэлевізійнага конкурсу "Тэлевяршыня".

Автор: Admin 9.1.2020, 14:41

745 гадоў з дня нараджэння Гедыміна (каля 1275 -1341гг.) князя Вялікага княства Літоўскага, заснавальніка Лідскага замку.
Вялікі князь Гедымін княжыў у Вялікім княстве Літоўскім чвэрць стагоддзя: з 1316-га па 1341-ы. Падчас яго ўлады фактычна быў завершаны працэс аб’яднання галоўных беларускіх зямель ад Заходняй Дзвіны і Дняпра да Заходняга Буга.
Гедымін вёў непрымірымую барацьбу з крыжаносцамі. У 1326 годзе войскі ВКЛ на чале з Д.Гарадзенскім, а ў 1327-м – пад камандаваннем сына Гедыміна Альгерда, нанеслі сакрушальнае паражэнне Брандэнбургу – саюзніку Тэўтонскага ордэна.
Па ініцыятыве Гедыміна былі пабудаваны замкі ў Вільні, Крэве, Троках, Лідзе і іншых беларускіх гарадах. На пастаянную працу ў Вялікае княства ён запрашаў рамеснікаў, гандляроў, высокаадукаваных людзей з розных краін Еўропы, і гэтым, натуральна ж, значна спрыяў культурнаму развіццю дзяржавы.
Загінуў князь Гедымін у 1341 годзе ў баі з крыжаносцамі падчас асады нямецкай крэпасці Баербург.
У верасні 2019 года ў Лідзе ля сцен Лідскага замка ўсталяваны помнік князю Гедаміну. Аўтары помніка – Вольга Нячай і Сяргей Аганаў.

Автор: Admin 31.1.2020, 14:52

2 – 65 гадоў з дня нараджэння Ірыны Сямёнаўны Бараздзіной (1955-2019), настаўнічала ў школах горада Ліды. Аўтар кніг “Из соли, сахара и перца” і “Живу по чувствам”.
Яе вершы былі высока адзначаны адным з найбольш дасведчаных лідскіх паэтаў Уладзімірам Васько. Лірыка Ірыны Бараздзіной глыбокая і душэўная, у ёй шмат асабістага, яна падахвочвае бачыць незвычайнае і выдатнае ў звычайным.
8 – 70 гадоў з дня нараджэння Віктара Мітрафанавіча Бачарова (1950-2004), дырэктара сярэдняй школы № 13, паэта, празаіка, самадзейнага кампазітара, педагога.
Супрацоўнічаў з Васілём Быкавым, ужо ў той час знакамітым пісьменнікам. Сустракаўся з празаікам Аляксеем Карпюком, поэтэссамі Данутай Бічэль, Вольгай Іпатавай і інш. Свой першы зборнік Віктар Бачароў назваў “Разговор” (1996). У гэтай назве крыецца глыбокі сэнс. Паэт імкнецца да жывой сувязі з людзьмі і пачынае душэўную гутарку не толькі з імі, але і з сабою пра каханне, пра сэнс жыцця, пра вайну… І знаёмы свет у вершах В. Бачарова адкрываецца новымі межамі і новымі пачуццямі.
19 – 95 гадоў з дня нараджэння Івана Міхайлавіча Саўко (1925-1998) – самадзейнага паэта.
Пачатак сталых гадоў супаў з завяршэннем разгрому нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Ён як удзельнік Вялікай Айчыннай вайны знаходзіўся ў дзеючай арміі, быў цяжка паранены.
Скончыў Віцебскі ветэрынарны інстытут. Асноўную частку свайго жыцця аддаў вядомай на Лідчыне гаспадарцы – саўгасу “Тарнова”. З 1957 года занімаў пасаду галоўнага ветурача.
За баявыя і працоўныя заслугі Іван Міхайлавіч узнагароджаны шматлікімі ордэнамі і медалямі.
Ўсё свядомае жыццё пісаў вершы, шмат друкаваўся ў рэгіянальных і рэспубліканскіх газетах. Аўтар трох зборнікаў пазіі.

Автор: Admin 3.3.2020, 10:33

2 – 65 гадоў з дня нараджэння Анатоля Леанідавіча Крупы (1955 г., в. Мастаўляны, Лідскага раёна), педагога, краязнаўца. Аўтар кнігі “Пакінуць след на зямлі”.
Нарадзіўся Анатоль Леанідавіч на Лідчыне ў вёсцы Мастаўляны ў сям’і настаўнікаў. Скончыў Парэцкую сярэднюю школу, затым кароткі час працаваў слесарам на заводзе “Лідсельмаш”, з’яўляўся брыгадзірам моладзевай брыгады. Пасля была служба на Балтыйскім і Чарнаморскім флатах. Анатоль Леанідавіч хадзіў у дальнія паходы, 48 разоў перасякаў экватар, выконваў інтэрнацыянальны абавязак у афрыканскіх краінах.
У 1982 годзе атрымаў дыплом гістарычнага факультэта Гомельскага дзяржунівесітэта імя Ф.Скарыны. З 1984 года – дырэктар Бердаўскай сярэдняй школы. Стварыў гісторыка-краязнаўчы музей у Бердаўке, які ўвайшоў у спіс цікавых для наведвання аб’ектаў Лідчыны.
Аўтар публікацый па краязнаўству.
17 – 85 гадоў з дня нараджэння Таццяны Іванаўны Сямёнавай (1935 г.). Працавала ў дашкольных установах горада Ліды. Аўтар кніг “Осенний вальс” і “Позвала судьба в дорогу”.
Паэзія Таццяны Сямёнавай зразумелая і даступная шырокаму колу чытачоў. У ёй ёсць простая філасофія жыцця: кахаць жыццё і ўсё жывое, не быць абыякавай ні да каго і ні да чаго. Яе вершы звонкія і спеўныя, як вясновы ручай, напоўнены святлом і цяплом, як летняя вуліца, сумныя і прыбраныя, як восеньскі парк, чыстыя і ўрачыстыя, як першы снег узімку.

Автор: Admin 31.3.2020, 15:06

9 – 160 гадоў з дня нараджэння Вільгельма Краеўскага (1860 – 1905) і
165 гадоў з дня нараджэння Юліюша Столле (1855 – 1927).

Іх імёны цесна звязаны з сучасным шклозаводам “Нёман”. У 1883 годзе на беразе ракі Нёман Юліюш Столле і Вільгельм Краеўскі арганізавалі вытворчасць шкла.
Вільгельм Краеўскі нарадзіўся 9 кастрычніка 1860 года. У 1891 годзе Вільгельм Краеўскі і Юліюш Столе сталі арандатарамі гуты ў маёнтку Заенчыцы (Лідскі павет). Ужо ў 1892 годзе яны правялі першыя ўдалыя варкі крыштальнага шкла. Трагічна загінуў у 1905 годзе. Пахаваны на могілках паблізу вёскі Агароднікі Ганчарскага сельскага савету (Лідскі раён).
Юліюш Столле нарадзіўся ў 1855 годзе ў Паўночнай Чэхіі ў сям’і патомных мастакоў па шкле, ён у 1879 годзе, ва ўзросце 24 гадоў, пераехаў на Дзяцькаўскі крыштальны завод, дзе пачаў працаваць разрысоўшчыкам па шкле, а неўзабаве стаў кіраўніком мастацкай майстэрні, дзе і працаваў да пераезду ў Лідскі павет.
Ю.Столле быў добра знаёмы з сусветна вядомай чэшскай школай гутніцтва і паспяхова пераносіў яе тэхнічныя правілы і прыемы, арганізацыйныя прынцыпы і элементы дызайну ў практыку працы свайго прадпрыемства. У прынёманскіх месцах ён правёў палову жыцця, стараючыся стварыць прадпрыемства, вядомае сваімі вырабамі далёка за межамі дадзенай мясцовасці. І гэта яму ўдалося.

Автор: Admin 1.6.2020, 9:57

8 – 75 гадоў з дня нараджэння Валерыя Васільевіча Сліўкіна (1945г, г. Ліда), кандыдата геаграфічных навук, старшага навуковага супрацоўніка Лідскага гістарычна-мастацкага музея.

Валерый Сліўкін з’яўляецца заснавальнікам і навуковым кансультантам краязнаўчага гісторыка-літаратурнага часопіса “Лідскі Летапісец”. За плённую і старанную працу па збору і захаванні краязнаўчых дакументаў ён узнагароджаны медалём Мітрафана Доўнар-Запольскага “За вяртанне гістарычнай памяці” з уручэннем дыплома і занясеннем у Кнігу гонару “Рупліўцы твае, Беларусь”.
Дасканала валодаючы краязнаўчай інфармацыяй В.Сліўкін раскрыў жыццё Лідчыны ў перыяд Першай сусветнай вайны. А што датычыцца Вялікай Айчыннай вайны, то яму знаёмы не толькі падзеі, але і ўсе яе героі. Супрацоўнікамі музея з самага пачатку яго існавання быў сабраны багаты матэрыял пра партызанскі атрад “Іскра” і іншыя вайсковыя фарміраванні часоў Вялікай Айчынай вайны. Увесь гэты архіў сістэматызаваны дзякуючы намаганням В.Сліўкіна. Не засталіся без яго ўвагі і старажытныя муры Лідскага замка: Валерый Васільевіч дасканала вывучыў неабходнасць яго ўзвядзення, усю яго дзейнасць пачынаючы з XIV стагоддзя.
Лідскі вучоны правёў вялікую даследчую працу да 100-годдзя Лідскага ваеннага аэрадрома, вынікам якой стаў выхад кнігі “Аэрадром Ліда – 100 год палётаў. 1913 – 2013” (сумесна з Д.Кіенкам). У дадатак В.Сліўкіным у Лідскім гісторыка-мастацкім музеі адкрыта выстава “Крылы над Лідай”.
Практычна гістарычная частка кнігі “Памяць. Ліда і Лідскі раён” пададзена Валерыям Васільевічам. На аснове яго даследчай работы музеем распрацавана музейна-асветніцкая праграма “Старадаўніх муроў адраджэнне”, якая ў 2009 годзе была адзначана Спецыяльнай прэміяй Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь дзеячам культуры і мастацтва.

Автор: Admin 1.7.2020, 8:32

95 гадоў з дня нараджэння Аляксандра Аляксандравіча Клімко
(1925 – 1944 гг., г. Ліда), лідскага падпольшчыка.
Адзін з арганізатараў і кіраўнікоў Лідскага камуністычнага падполля ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Нарадзіўся ў горадзе Ліда. Член УЛКСМ. Вучыўся ў Беластоцкім чыгуначным рамесным вучылішчы. Падчас Вялікай Айчыннай вайны працаваў слесарам у Лідскім паравозным дэпо. Адзін з арганізатараў падпольнай камсамольска-моладзевай групы на чыгуначнай станцыі Ліда.
Падпольшчыкі пад яго кіраўніцтвам распаўсюджвалі лістоўкі, зводкі Саўінфармбюро, здзяйснялі дыверсіі. Усталяваўшы сувязь з партызанамі, перадавалі ім зброю, медыкаменты, друкарскі шрыфт, паведамлялі разведдадзеныя.13 мая 1944 года арыштаваны і расстраляны гітлераўцамі. Пасмяротна ўзнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны I ступені.

Імем А. А. Клімко названа вуліца ў г. Ліда; на хаце, дзе ён жыў, усталявана мемарыяльная дошка і занесена ў Кнігу народнай славы г. Ліда.

Автор: Admin 1.10.2020, 13:36

10 кастрычніка - 95 гадоў з дня нараджэння Балгарына Сяргея Іванавіча (1925-2002гг.). Удзельнічаў у вызваленні горада Ліды у час Вялікай Айчыннай вайны. Герой Савецкага Саюза. Ганаровы грамадзянін горада Ліды.
Нарадзіўся ў Малдавіі.
У 1943 годзе быў закліканы ў Чырвоную Армію. Ваяваў на 1-м Прыбалтыйскім і 3-м Беларускім франтах. Яфрэйтар, наводчык станковага кулямёта 86-га кавалерыйскага палка 32-й Смаленскай кавалерыйскай дывізіі 3-га гвардзейскага кавалерыйскага корпуса. Вызначыўся ў баях за вызваленне Беларусі. 8 ліпеня 1944 г. на подступах да Ліды ў раёне вёскі Татарцы са станковага кулямёта знішчыў 50 гітлераўцаў. 10 ліпеня 1944 года ў боі за пераправу на рацэ Дзітва каля вёскі Поречаны прарваўся да чыгуначнага моста, знішчыў сапёраў суперніка, якія спрабавалі падарваць мост. Пры агнявой падтрымцы яго кулямёта кавалерыйскі эскадрон захапіў мост. Пры фарсаванні ракі Нёман быў цяжка паранены і кантужаны.
З 1945 г. – на гаспадарчай працы. З 1950 г. жыў у Адэскай вобл., працаваў брыгадзірам трактарнай брыгады.
Ля вёскі Поречаны Лідскага раёна ў гонар яго подзівігу, які ён здзейсніў, усталявана стэла.
Імем Н.С. Аслікоўскага названа вуліца ў г. Лідзе.
Ганаровы грамадзянін горада Ліды

Автор: Admin 2.11.2020, 8:28

14 лістапада -110 гадоў з дня нараджэння Ежы Путрамента (14.11.1910 -23.06.1986), польскага пісьменніка.
Ежы Путрамант нарадзіўся ў Мінску. Вядомы польскі пісьменнік і грамадскі дзеяч. Адзін з арганізатараў 1-ай арміі Войска Польскага. Лаўрэат дзяржаўных прэмій Польшчы (1953,1955, 1964 гг.).
Скончыў Віленскі універсітэт (1934г.). Генеральны сакратар (1945-1950), намеснік старшыні Саюза польскіх пісьменнікаў (1969 -1980 гг.).
У 1925 годзе пераехаў з бацькамі ў Ліду. Вучыўся ў Лідскай гімназіі. У 1928 – 1939 гг. жыў на хутары Банева, дзе быў напісаны зборнік паэзіі “Лясная дарога” (1938). У 1960-ыя гады разам з М. Танкам і П. Панчанкам наведаў Лідскі раён і ўрочышча Банева, аб чым напісаў у сваіх успамінах “Паўвека” (Ліду, вучобу ў Лідскай гімназіі, хутар Банева, вёску Дакудава).
Аўтар вядомых раманаў “Верасень”(1951), “Раздарожжа” (1954), “Пасынкі” (1963), “Дзік” (1964), “Пушча” (1966) і іншых.

23 – 115 гадоў з дня нараджэння Кажамякіна Аляксандра Ўладзіміравіча (1905-1996), Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, вызваляў Лідчыну. Ганаровы грамадзянін горада Ліды.
Падчас Вялікай Айчыннай вайны камандзір 307-й штурмавой авіядывізіі. Прымаў актыўны ўдзел у вызваленні горада Ліды. У чэрвені 1944 года 307-й штурмавой авіядывізіі было прысвоена ганаровая назва “Лідская”.
Узнагароджаны ордэнам Леніна, трыма ордэнамі Чырвонага Сцяга, ордэнамі Чырвонай зоркі, Богдана Хмяльніцкага 2-й ступені, Айчыннай вайны 2-й ступені і медалямі.
Звання «Ганаровы грамадзянін горада Ліды» ганараваны ў 1964 г.

Автор: Admin 2.12.2020, 7:54

17 снежня – 90 гадоў з дня нараджэння Алесі Бурак (1945 -2017 г., г.Ліда), настаўнічала ў школах горада Ліды. Аўтар зборніка вершаў “Прастора дабрыні”.
Не бывае паэзіі без асабістага “Я”. Тым глыбей яно ў паэзіі, калі “Я” – гэта жанчына. У Алесі Буряк тэма жанчыны, жаночага лёсу і нялёгкага кахання пазначана драматызмам і светлай апантанасцю. Яе лірычная гераіня пераадольвае боль, расчараванне, адзіноту, верыць ва ўзаемны клопат і ўвагу.
20 снежня 180 гадоў ( 1840г., в Дэмбрава Лідскі павет – 1916г.) з дня нараджэння Казіміра Дамінікавіча Альхімовіча, беларускага жывапісца, графіка, дэкаратара, аўтара жывапісных і пластычных работ для касцёла.
У сваіх стылявых прыхільнасцях мастак прытрымліваўся рэалістычных прынцыпаў адлюстравання рэчаіснасці, узбагачанных ярка выяўленным рамантычным светаўспрыманнем. Карціны яго пазначаны нягучнасцю фарбаў, спакойным колеравым ладам. Творчы дар К.Альхімовіча выяўляўся не толькі ў жывапісе. Свае сілы ён спрабаваў і ў галіне графікі. Вядомы і як манументаліст. Разам з Т.Попелам і А. Пятроўскім распісаў касцёл Святой Кацярыны ў Пецярбургу. Займаўся К.Альхімовіч і разьбой па дрэве, распісваў фаянс, працаваў з глінай. Яркай старонкай творчасці мастака былі ілюстрацыі да паэмы “Пан Тадэуш” А.Міцкевіча, твораў Ю.Славацкага, Ю.Крашэўскага.

Автор: Admin 4.1.2021, 10:19

Гісторыя Лідскага эстраднага аркестра пачалася са студзеня 2001 года. З моманту стварэння і на працягу наступных дзесяці гадоў кіраваў ім Дзмітрый Ціхан. За час існавання аркестра былі ў яго як крутыя пад’ёмы, так і непрыемныя спады. Новая хваля папулярнасці накрыла калектыў у 2014 годзе, калі змяніўся кіраўнік. Ульяна Жамойціна – маладая, але неверагодна творчая. Яна зрабіла так, каб кожнае выступленне музыкантаў было прыемна не толькі слухаць, але і глядзець.
Сёння Лідскі эстрадны аркестр з’яўляецца жаданым госцем на пляцоўках горада, вобласці, рэспублікі.
У складзе гарадскога аркестра – больш за дваццаць музыкантаў і чатыры салісты: Яўген Міндзюль, Андрэй Панісаў, Алена Палейчык, і Наталля Маркоўская. Узначальвае сёння калектыў Таццяна Жарава. Аснову рэпертуара складаюць вядомыя шырокай аўдыторыі эстрадныя хіты і шлягеры.


Нарадзілася ў горадзе Ліда, вучылася ў сярэдняй школе № 8, скончыла музычную школу па класу фартэпіяна і Лідскае музычнае вучылішча. Затым паступіла ў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры на спецыяльнасць “харавік-дырыжор”. З 1997 года Вольга працуе ў Дзяржаўным маладзёжным тэатры эстрады. Яе вучань Аляксей Жыгалкевіч – пераможца дзіцячага конкурса “Еўрабачанне -2007”. Акрамя настаўніцкай дзейнасці Вольга і сама займаецца сольнай кар’ерай. Яна – дыпламант конкурса маладых выканаўцаў “Славянскі базар у Віцебску -98”, лаўрэат ІІ прэміі міжнароднага конкурса маладых выканаўцаў “Море друзей. Ялта-99”. У верасні 1999 года ў Магілёве на “Золотом шлягере-99” атрымала І прэмію ў конкурсе маладых выканаўцаў. Яе шлягеры – гэта грамадзянская лірыка, рамансы беларускіх кампазітараў, папулярныя песні мінулых гадоў. Кожная з іх міні-спектакль, у якім акцэнт робіцца на стварэнне каларытных вобразаў. Вольга выбірае творы, дзе шмат вакалу, цікавы тэкст і можна паказаць шырокі галасавы дыяпазон.
На сённяшні дзень яна адзіная лідзянка, якая атрымала званне “Заслужаная артыстка Беларусі”. Да гэтага падобнай высокай узнагароды ў далёкім 1982 годзе была ўдастоена наша зямлячка – беларуская спявачка Ганна Радзько.

Автор: Admin 1.2.2021, 8:01

3 – 70 год з дня нараджэння Гарачова Уладзіміра Фёдаравіча (нар. у 1951 г.), музычнага дзеяча, кампазітара, аранжыроўшчыка, харавога дырыжора. У 1995-2005гг. – кіраўнік народнага ансамбля народнай музыкі “Калі ласка” Лідскага гарадскога дома культуры.
Яго талент адзначаны спецыяльнай прэміяй прэзідэнта за ўклад у развіццё культуры і мастацкай самадзейнасці.
Пасля заканчэння кансерваторыі здольнага віцебскага хлопца накіравалі па размеркаванню ў Ліду. Працаваў выкладчыкам у Лідскім музвучылішчы, быў кіраўніком вакальна-інструментальнага ансамбля, з задавальненнем працаваў з харавымі калектывамі і наогул з самадзейнасцю. Менавіта Уладзімір Гарачоў стварыў у 1982 годзе славуты ансамбль “Лідчанка”, вывеў яго на міжнародны ўзровень, а ў пачатку 90-х быў апантаны ідэяй вырасціць дастойную замену тамтэйшым зоркам. У дзіцячай студыі пры “Лідчанцы” займалася тады каля 100 хлопчыкаў і дзяўчынак.
Аднак самае дарагое “дзецішча” – ансамбль народнай музыкі “Калі ласка”. Гэты таленавіты калектыў заявіў пра сябе так гучна, што ўжо праз год з часу заснавання яму было прысвоена ганаровае званне народны. Самыя адметныя рэспубліканскія святы накшалт знакамітых “Дажынак”, міжнародныя фальклорныя фэсты ўжо не абыходзяцца без музыкантаў, спевакоў, танцораў з “Калі ласка”.

20 – 95 год з дня нараджэння Лазоўскага Мікалая Фёдаравіча (1926 г., в. Лазяны Лідскага раёна – 2009, Ліда), самадзейнага мастака.
Будучы за мяжой у гады вайсковай службы, Лазоўскі бачыў шмат цікава напісаных карцін у Польшчы, Чэхаславакіі, Венгрыі, і сам пчаў пісаць іх. Прымаў удзел Мікалай Федаравіч у рэстаўрацыі разбуранай Радзівонішкаўскай царквы, ім адрэстаравана карціна “Узнясенне Хрыста”. У праваслаўным храме каля старога рынку ўсе абразы выкананы Лазоўскім – іх там звыш 50. Ім жа створана “Сятая сям’я” – цэнтральны абраз касцёла, які знаходзіцца па вуліцы Тухачэўскага, Вельмі любіў Мікалай Фёдаравіч прыроду. Асабліва краявіды Ліды, Дзітвы. У свабодны час пісаў замалёўкі з жыцця вёскі.
Шмат яго карцін аб Лідзе знаходзяцца за мяжой – ва Ўкраіне, Германіі, Францыі, Канадзе, ЗША.

Автор: Admin 26.2.2021, 13:38

11– 110 год з дня нараджэння Мігдала Аркадзя Бенядзіктавіча(1911, Ліда – 1991), расійскага фізіка-тэарэтыка, гісторыка, педагога, заснавальніка новых кірункаў у ядзернай фізіцы і фізіцы металаў, член-карэспандэнта АН СССР(1953), акадэміка АН СССР (1966).
Аркадзь Мігдал развіў тэорыю дыпольнага і квадрупольнага выпраменьванняў ядраў, тэорыюіанізацыі атамаўпры ядзерных рэакцыях. Распрацаваў тэорыю шырокіх ліўняў. Разгледзеў уплыў шматкратнага рассейвання на тармазное выпраменьванне і развіў метад рашэння квантавай задачы многіх цел. Акрамя таго, бліскучы навуковец-фізік развіў колькасную тэорыю ядра на аснове квантавай тэорыі поля, ужыў тэорыю звышправодасці ў пытаннях будовы ядраў, вылічыў момант інэрцыі для розных ядраў, даследваў палярызацыю вакууму ў моцных магнітных палях. Канструяванне савецкага акваланга – таксама заслуга нашага земляка.
Тое, што зрабіў Аркадзь Мігдал для фізікі, годна Нобелеўскай прэміі – адкрыцці ў галіне атамнай і ядзернай фізікі, квантавай тэорыі, тэорыі металаў…

Автор: Admin 31.3.2021, 10:15

24 - 90 год з дня нараджэння Стадуба Алеся (1931 – 2020, Ліда), вядомага на Лідчыне паэта, празаіка, супрацоўніка Лідскай раённай газеты “Уперад” (1972-1987). Сябар Саюза журналістаў Беларусі. Сябар Саюза беларускіх пісьменнікаў.

Стадуб Аляксандр Дзям’янавіч нарадзіўся 24.04.1938 года ў вёсцы Юшавічы Нясвіжскага раёна. Скончыў Яраслаўскі педагагічны інстытут імя К.Ушынскага. Дзевяць гадоў кіраваў мастацкімі харавымі калектывамі. Доўгі час працаваў у сродках масавай інфармацыі. Потым - у сістэме адукацыі. З 1972 года жыў у Лідзе.
Выдаў зборнікі паэзіі: “Твае вочы” (1997г.), “Вузел” (1998г.), “Споведзь натхненнем” (1999г.), “Букет настрою”, “Летапіс пачуццяў” (2000г.), “Калінавыя гроны” (2001г.), “Сюжэт на фоне адвячорку” (2004г.), “Водгук ісціны” (2007г.) і інш., аўтар п’есы для дзяцей “Памяць”.
Удзельнічаў у конкурсе па стварэнні гімна Рэспублікі Беларусь.

29 – 60 год з дня нараджэння Карэйвы Юры Іванавіча (1961 - 2021 г. Ліда), філолага, настаўніка, паэта.

Юры Карэйва (псеўданім Юрый Белавокі) нарадзіўся 29 мая 1961 года ў Лідзе. Скончыў СШ №4 (1978 г.) і філалагічны факультэт Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы (1995 г.). Працаваў выкладчыкам у горадзе Гродна ў СШ №26 і 18. Навучаўся пры касцёле Святога Духа ў Вільні, дзе атрымаў спецыяльнасць катэхета (1900-1992 гг.). Навучаў дзетак і моладзь рэлігіі (1991-1992 гг.).
Вучыўся ў Маскве ў Сучасным Гуманітарным Універсітэце на юрыдычным факультэце (1997-1998 гг.).
Друкаваўся ў рэспубліканскім перыядычным друку, у зборніках паэзіі "Шлях", "Кола". Друкаваўся ў часопісах "Маладосць" (1991 г., 2000 г.), "Роднае слова" (2000 г.), "Крыніца" (2001 г.), газетах "ЛіМ" (1991 г., 1999 г.), "Чырвоная змена" (1991 г.), "Тэлескоп" (1998 г.), "Пагоня" (2000 г.), "Наша слова" (1998-2000 гг.), "Лідская газета" (1980-2001 гг.). Быў рэдактарам альманахаў "Ад лідскіх муроў" (№4, №5).

30 – 65 год з дня нараджэння Багдановіч Ірыны Эрнтаўны (1956г, г. Ліда), беларускай паэткі, літаратуразнаўца, педагога.

Нарадзілася ў 1956 годзе ў горадзе Лідзе Гродзенскай вобласці. Скончыла гісторыка-філалагічны факультэт Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта (1978) і аспірантуру пры Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (Мінск, 1983). Працавала малодшым і старшым навуковым супрацоўнікам Інстытута літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі (1983 – 2002), старшым выкладчыкам кафедры беларускай мовы і літаратуры Беларускага ўніверітэта культуры (1995-1997), вядучым навуковым супрацоўнікам Літаратурнага музея Янкі Купалы (2002 -2003). З 1996 года – дацэнт кафедры гісторыі беларускай літаратуры філалагічнага факультэта БДУ. Кандыдат філалагічных навук (1985). Сябра Саюза беларускіх пісьменнікаў (з 1989г.). Старшыня Рэспубліканскага аддзялення навуковага грамадскага таварыства “Міжнародная асацыяцыя беларусістаў” (з 2010г.).
Даследуе беларускую літаратуру ХІХ – першай паловы ХХ стагоддзя, беларуска-польскія міжлітаратурныя сувязі, творчасць Адама Міцкевіча, Янкі Купалы, Максіма Багдановіча, паэтаў “Маладняка” і “Узвышша”, літаратурную спадчыну пісьменнікаў-святароў. Перакладае з польскай, украінскай і рускай моў. Жыве ў Мінску.

Автор: Admin 30.4.2021, 13:04

110 год з дня нараджэння Труханава Аляксея Фёдаравіча (1911-1944), гвардыі падпалкоўніка, камандзіра 86-кавалерыйскага палка, удзельніка вызвалення Ліды ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
У ліпені1944года86-ыкавалерыйскіполк, якімкамандаваўА.Ф.Труханаў, вёўцяжкіябаіўраёненаселенага пунктаТатары. ПаслябоюполкатрымаўзаданнепрарваццаўЛідузусходу, выйсціназаходнююўскраінугорадаіперакрыцьшляхадыходунемцам. Заўзяццегорадаполкатрымаўзванне “Лідскі” ібыўузнагароджаныордэнамЧырвонагаСцяга.
ТруханаўбыўсмяротнапараненыкалявёскіПорачаны.
Магілагероя –чырвонаармейцазнаходзіццаўгарадскімпаркуЛіды. УвёсцыПорачанызнаходзіццамемарыяльная дошка, усталяванаянамесцы, дзе загінуў Труханаў. Надошцы надпіс- “8ліпеня1944г.86-ы, паслякавалерыйскіЛідскіполк32-йСмаленскайкавалерыйскайдывізііўраёневёсакПорачаныіБелагрударазграміў21-ыполкфашыстаў, першымуварваўсяўЛіду. Угэтымбоіпа-геройскузагінуўкамандзір86-гапалкагвардыіпадпалкоўнікТруханаўАляксейФёдаравіч.
Вечнаяславагероям, загінуўшымузмаганнізагонар, волюнезалежнасцьнашайРадзімы!
Усталявана8ліпеня1970г.

Автор: Admin 31.5.2021, 15:08

6 – 65 год з дня нараджэння Вінніка Леаніда Макаравіча (1956 г., Ліда -2006), вядомага на Лідчыне паэта і краязнаўца.

Аўтар зборнікаў вершаў “Под погасшими звёздами”(1996), “Мелодии печального дождя”(1997), “Ностальгия” (1999), “Откровение” (2000, у саюзніцтве з Л. Пырскім), беларускамоўнага даведніка культурнага жыцця Лідчыны напрыканцы ХХ стагоддзя “Зоркі лідскіх небасхілаў”(2001) і рускамоўнай краязнаўча-біяграфічнай кнігі “Время и судьбы”(2004, у саюзніцтве з М. Мельнікам).
Леанід Віннік пісаў у асноўным па-руску. Але яго беларускамоўныя творы вызначаюцца выдатным веданнем мовы, мілагучнасцю, пранікнённасцю, глыбокім лірызмам, тонкім бачаннем навакольнай рэчаіснасці. Вершам Л. Вінніка ўласціва і меладычнасць, таму многія з іх пакладзены на музыку. Песня “Горад мой” (словы Л. Вінніка, музыка В. Пыпеця) з’яўляецца як бы неафіцыйным гімнам горада Ліды. Яна гучала на “Славянскім базары” ў Віцебску. Доўгі час ёю пачыналіся перадачы Лідскага радыё.

Автор: Admin 2.7.2021, 7:27

7– 70 год з дня нараджэння Гушчынскага Івана Сцяпанавіча (1951 г., в. Парэчча Лідскага раёна), вядомага на Лідчыне паэта.
Гушчынскі Іван Сцяпанавіч нарадзіўся 7 ліпеня 1951 года ў вёсцы Парэчча Лідскага раёна. У 1968 годзе скончыў сярэднюю школу, а ў 1972 годзе закончыў філалагічны факультэт Гродзенскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя Янкі Купалы. Працаваў настаўнікам беларускай мовы і літаратуры ў школах Лідчыны.
Друкуецца з 1974 года. З’яўляецца актыўным сябрам літаратурнага аб’яднання “Суквецце” пры рэдакцыі “Лідскай газеты”. Аўтар зборніка вершаў “Ідзі і вяртайся” (2010г.)

22 – 80 год з дня нараджэння Юфы Уладзіміра Якаўлевіча (1941 г., г. Куйбышаў), дырэктара ААТ “Лідскае піва” 1986-2008гг. Ганаровы грамадзянін Лідскага раёна (2013г.)

Пры ім завершана рэканструкцыя завода. На новым чэшскім абсталяванні згатавана піва класа прэміум па чэшскай тэхналогіі пад новай гандлёвай маркай «Тры Караля». «Лідскае піва», першым з піўзаводаў Рэспублікі Беларусь, атрымвае сертыфікат адпаведнасці сістэмы менеджменту якасці міжнароднага стандарта ІСО 9001-2000. За дасягненні ў вобласці якасці завод атрымвае Прэмію Ўрада Рэспублікі Беларусь.

Автор: Admin 3.8.2021, 7:05

5– 135 год з дня нараджэння Яманта Браніслава Казіміравіча (1886 г., в. Дакудава Лідскага раёна – 1957 г.), беларускага і польскага мастака, мастацкага педагога.

Быў адным з арганізатараў вышэйшай навучальнай установы ў Торуні (Польша), універсітэта Мікалая Каперніка. Дзякуючы яго старанням была створана секцыя прыгожых мастацтваў пры гуманітарным факультэце, прадэканам якой ён стаў. У 1946 годзе ён быў абраны дэканам факультэта прыгожых мастацтваў, які ўзнік на месцы секцыі. У 1953 годзе Цэнтральная кваліфікацыйная камісія для навуковых працаўнікоў надала яму званне доктара мастацтвазнаўства.
Прафесар Ямант быў мастаком выключна пладавітым, да канца 1946 года, як ён сам палічыў, выканаў звыш 1000 працаў. Ствараў іх звыкла на паперы або на тэкстуры, ужываў тамперную тэхніку, гуаш,акварэль, радзей ужываў алей. Тэмай яго працаў быў выключна пейзаж.
З 2013 года на базе Лідскай дзіцячай мастацкай школы праходзіць адкрыты конкурс дзіцячага малюнка “Пейзаж у маім сэрцы” прысвечаны творчасці Браніслава Яманта.

Автор: Admin 1.9.2021, 8:28

7– 95 год з дня нараджэння Слукі Вацлава Дамінікавіча (1926 г., в. Паддубна Лідскага раёна – 2004 г.), Героя Сацыялістычнай Працы (1966 г).

Слука Вацлаў Дамінікавіч – жывёлавод саўхоза “Тарнова” Лідскага раёна Гродзенскай вобласці Беларускай ССР.
Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 22 сакавіка 1966 года за дасягнутыя поспехі, у развіцці жывёлагалоўлі, павелічэнні вытворчасці і нарыхтоўкі мяса, малака, шэрсці і іншай прадукцыі Слуку Вацлаву Дамінікавічу прысвоена званне Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і залатой медалі “Серп і Молат”.

Автор: Admin 1.10.2021, 7:15

7– 120 год таму (1901 г.) адбылося адкрыццё прыватнай жаночай гімназіі Марыі Навіцкай. Зараз ліцэй № 1 г. Ліды.
7 кастрычніка 1901 г. у Лідзе было адчынена прыватнае жаночае трохкласнае вучылішча з падрытоўчым класам. Арганізавала і утрымлівала вучылішча Марыя Канстанцінаўна Навіцкая.
14 – 105 год з дня нараджэння Сасноўскага Роберта Юр’евіча (1916 г., п. Янкоўка Кіеўскай вобл. – 2003, г. Ліда), удзельніка падпольнага і партызанскага руху на Лідчыне (1941-1944 гг.) дзяржаўнага і гаспадарчага дзеяча.
Вызваленне Ліды ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў заваёўвалася агульнымі высілкамі лідзянаў і вычынам кожнага з іх у асобнасці. Адным з такіх людзей быў Роберт Сасноўскі. Гэта просты і, магчыма, малавядомы сучаснаму пакаленню жыхароў Ліды чалавек, які здзейсніў у акупаванай Лідзе рызыкоўныя дыверсіі. Сёння ў горадзе жывуць яго нашчадкі.

Автор: Admin 5.11.2021, 7:23

11– 70 год з дня нараджэння Судара Аляксандра (1951 г., в Мяніца Віцебскай вобл.), беларускага жывапісца, члена Саюза мастакоў Беларусі (1990). Жыве ў Лідзе.
“Аляксандр Судар у творчасці не здраджвае галоўнаму прынцыпу – піша і малюе тое, ў што верыць. Найперш – гэта зямля Беларусі. Шчымлівыя, настраёвыя краявіды… Яго мяккія, празрастыя, стрыманыя па колеру акварэлі вабяць нас лірычным настроем і прафесійным выкананнем” – так напісаў пра яго вядомы беларускі жывапісец і педагог Аляксей Марачкін.

14 – 100 год з дня нараджэння Малахава Мікалая Міхайлавіча (1921г, с. Шалабаніха, Алтайскі край – 1993 г.), удзельніка Вялікай Айчыннай вайны, падпалкоўніка авіацыі. З 1959 г. жыў і працаваў у Лідзе. Ганаровы грамадзянін г. Ліды. Яго імем названа адна з вуліц нашага горада.

Ваенны лётчык, Герой Савецкага Саюза.
Яго штурмавік падчас Вялікай Айчыннай вайны ворагі назвалі «чорнай смерцю». За гераізм, адвагу і мужнасць, праяўленыя пры выкананні 122 паспяховых баявых вылетаў, Мікалай Малахаў узнагароджаны шматлікімі дзяржаўнымі ўзнагародамі. Сярод іх тры ордэны Чырвонага Сцяга, ордэн Аляксандра Неўскага, два ордэны Айчыннай вайны 1-й ступені, ордэн Чырвонай Зоркі і шэраг медалёў.

Автор: Admin 2.12.2021, 7:18

5 – 90 год з дня нараджэння Мурахвера Уладзіміра Сямёнавіча (1931г., г. Ананьеў Адэская вобл. – 2016 г.), беларускага мастака дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва (мастацкае шкло), заслужанага дзеяча мастацтваў БССР. Сябар беларускага Саюза мастакоў (1964 г). У 1966 – 1973 гг. – галоўны мастак на шклозаводзе “Нёман” у г. Бярозаўка Лідскага раёна.

Стаяў у вытокаў фармавання школы беларускага мастацкага шкла. Стварыў больш за тысячу вырабаў са шкла. Па-майстэрску валодаў рознымі тэхнікамі яго апрацоўкі. У аб'ектах са шкла нярэдка сумяшчаў чыстыя геаметрычныя і насычаныя фактурамі прыродныя формы. Умела спалучаў фактуру шкла, форму і колер выраба, за кошт чаго яго творы набывалі характэрную толькі для гэтага аўтара мастацкую выяву.

16 – 90 год з дня нараджэння Сліўко Смарагда (1931 г., Яраслаўль – 2006, Ліда), педагога, вядомага на Лідчыне паэта, рэжысёра народнага тэатра гарадскога Палаца культуры.

Смарагд Фёдаравіч Сліўко (16.12.1931 - 5.08.2006) нарадзіўся ў Яраслаўлі. У 1961годзе скончыў Гарадзенскі педагагічны інстытут. З 1966 года жыў і працаваў у Лідзе. Выкладаў рускі мову і літаратуру ў школах горада. Ён быў артыстам і адным з заснавальнікаў Лідскага Народнага тэатра, неаднаразовым лаўрэатам Усесаюзных і Рэспубліканскіх конкурсаў. Гэтак жа з'яўляўся рэжысёрам Драматычных і Лялечных тэатраў школ горада. Пісаў музыку на свае вершы. Аўтар зборнікаў “Прощай, двадцатый век”, “От сердца к сердцу”, “Продлись мгновенье”, “Радужное сияние”.

Автор: Admin 3.1.2022, 7:08

2 - 85 гадоў з дня нараджэння Васько Уладзіміра Гаўрылавіча (1937, в.Ліпічанка Шчучынскага р-на), беларускага паэта, журналіста. Працаваў у дзятлаўскай раённай газеце “Перамога”, у лідскай раённай газеце “Уперад”.
Скончыў Гродзенскі педінстытут імя Янкі Купалы. Настаўнічаў. Працаваў у Шчучынскай і Дзятлаўскай раённых газетах. У 1972 годзе пераехаў у Ліду і ўладкаваўся на работу ў рэдакцыю газеты “Уперад” (зараз “Лідская газета”). Друкаваўся ў абласных і рэспубліканскіх выданнях . Першы верш надрукаваў ў Жалудокскай газеце “За радзіму”. Узначальваў літаратурнае аб'яднанне "Суквецце" пры рэдакцыі “Лідскай газеты”; (між іншым, назву даў менавіта ён).
Аўтар зборнікаў паэзіі “Прасветленнасць” (1981), “На схілах берагоў” (1997), “Кругаварот жыцця” (2011) і прозы “Лясная рапсодыя” (2013), “Зігзагі лёсу” (2017), “Энергія душы” (2018) і інш.
З 2007 года член Саюза беларускіх пісьменнікаў. За апавяданне “Айн унд цванцыг, драй унд фірцыг” стаў лаўрэатам конкурса рэдакцыі газеты “Звязда” і Саюза пісьменнікаў Беларусі. У

9 – 95 гадоў з дня нараджэння Паповай Надзеі Іванаўны (1927), ганаровай грамадзянкі г.Ліды, былога першага сакратара Лідскага гаркама КПБ (1978-1985), дэпутата гарсавета.
Нарадзілася ў Чарнігаўскай вобласці. Скончыла Чаркаскі пединстут (1949), працавала настаўніцай на станцыі Ясінаватая Данецкай чыг. (1949 -1950). У 1952 годзе пераехала ў Ліду. Настаўнік геаграфіі, біялогіі, хіміі і завуч СШ № 10 (1952 – 1962). Дырэктар СШ № 11 (1962 – 1964), трэці (1964 -1978), потым першы сакратар (1978 – 1985) Лідскага гаркама КПБ, загадніца аддзела ЗАГСА (1985 – 1996). Дэпутат гаррады, чалец абкама КПБ, чалец ЦК КПБ. Дзякуючы яе ініцыятыве ў горадзе Лідзе быў насыпаны Курган Неўміручасці, пабудаваны Палац культуры. Узнагароджана медалём «За гераічную працу», двойчы – ордэнам «Знак пашаны» і Ганаровай граматай Вярхоўнай Рады БССР. Ганаровы грамадзянін горада Ліды (1980г)

Автор: Admin 1.2.2022, 7:27

600 гадоў таму (студзень-люты 1422) Лідскі замак быў выбраны месцам вясельных урачыстасцей польскага караля Уладыслава Ягайлы і князёўны Соф’і Гальшанскай.
У 1422 годзе ў закавых залах быў зладжаны банкет з нагоды шлюбу састарэлага 71-гадовага Ягайлы з 17-гадовай Сафіяй Гальшанскай, якая стала яго чацьвёртай па ліку жонкай. Сам шлюб адбыўся ў Навагрудку 24 сакавіка, яле адзначаць яго прыехалі менавіта сюды – у Лідскі замак. Банкет стаяў гарой!
Нягледзячы на тое што нявеста гадзілася мужу ва ўнучкі, яна змагла зрабіць тое, чаго не зрабіла ні адна з трох папярэдніх жонак: нарадзіла яму траіх сыноў – Уладзіслава, Казіміра (пражыў мала) і Казіміра Андрэя. Першынец Сафіі Уладзіслав Ягайлавіч пасля стаў каралём Польшчы, а праз пяць гадоў атрымаў венгерскі трон. Казімір Андрэй быў вялікім князем Літоўскім, а затым і польскім манархам. Унукі Сафіі Гальшанскай панавалі на чэшскім троне. Дарэчы, кроў гальшанскай князёўны цячэ ў жылах прадстаўнікоў многіх каралеўскіх сем’яў Еўропы.
Рэканструкцыю легендарнага вяселля Ягайлы і Соф’і і сёння можна ўбачыць у Лідскім замку, заказаўшы адпаведную тэматычную экскурсію.

Автор: Admin 1.3.2022, 8:59

10 – 70 гадоў з дня нараджэння Уладзіміра Бурака (1952 г. Ліда), беларускага паэта.
Уладзімір Георгіевіч Бурак нарадзіўся 10 сакавіка 1957 года ў сям'і лідскіх настаўнікаў. Скончыў мясцовы індустрыяльны тэхнікум, дзе і працуе майстрам па тэхнічным навучанні. Аўтар кнігі твораў "Дарогі розныя бываюць".
10 – 110 гадоў з дня наражэння Вераб’ёва Віктара Андрэевіча (1912-1991 гг., в.Восава Лід. р-на), хірурга, заслужанага ўрача БССР, ганаровага грамадзяніна г.Ліды.
Нарадзіўся в.Забалаць Любанскага раёна Мінскай вобласці. У 1937 годзе скончыў Мінскі медінстытут. У 1937 годзе быў закліканы ў шэрагі Чырвонай Арміі і па 1944 год праходзіў службу на пасадах: лекар палка, начальнік санслужбы батальёна, лекар хірургічнага аддзялення медсанбата, начальнік рухомай санлаборатории.
У г.Ліда з 1944 года. Спачатку лекар-ардынатар, а з 1945 па 1961 год - загадчык хірургічнага аддзялення Лідскага ЦРБ. Хірург найвышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі.
Урадавыя ўзнагароды: медаль «За баявыя заслугі» (1942), ордэн Чырвонай Зоркі (1943), ордэн Леніна (1966), медаль «За перамогу над Германіяй» і інш.

Автор: Admin 19.4.2022, 9:36

630 гадоў таму (1392 год) у маёнтку Востраў пад Лідай заключана пагадненне паміж польскім каралём Уладзіславам Ягайлам і князем Вітаўтам аб перадачы апошняму ўлады ў Вялікім княстве Літоўскім.
Пагадненне мела велізарныя гістарычныя наступствы: яно паклала канец братазабойчай вайне, прывяло да разгрому крыжакаў на палях Грунвальда і дазволіла Вялікаму княству Літоўскаму дасягнуць неўзабаве сваёй найвялікшай магутнасці.
1 – 150 гадоў з дня нараджэння Котвіча Уладзіміра (1872, в. Восава Лід. р-на – 1944), рускага і польскага філолага-усходазнаўцы, акадэміка Польскай АН.
У 1903 годзе атрымаў пасаду загадчыка кафедры мангольскай філалогіі Пецярбургскага ўніверсітэта і быў уключаны ў склад Рускага камітэта для вывучэння Сярэдняй і Ўсходняй Азіі ў гістарычных, археалагічных, лінгвіністычных і этнаграфічных адносінах. У 1907 годзе абраны сябрам Рускага Геаграфічнага таварыства, у 1909 – сябрам Рускага археалагічнага таварыства. За сваё жыццё апублікаваў каля 150 прац.

Автор: Admin 4.5.2022, 7:01

8 – 80 гадоў таму (1942) былі растраляны 6 тыс. мірных жыхароў Ліды яўрэйскай нацыянальнасці. У 1992 годзе на гэтым месцы адкрыты мемарыял.
8 мая 1942 года адбыўся масавы расстрэл яўрэйскага насельніцтва. Загінула 5680 чалавек. Па дарозе ў лес, на месцы пакарання людзі збіваліся прыкладамі, у астатніх стралялі. Сотні старых, хворых, якія не ў стане выйсці з дому былі расстраляны ў памяшканні і на вуліцах гета. Людзей, прызначаных да расстрэлу, фашысты распраналі, пасля чаго заганялі па 100 чалавек у яму да таго часу, пакуль яна не запаўнялася.
5 – 95 гадоў з дня нараджэння (1927, в.Збляны Лід. р-на - 2014) Куляша Анатоля Фёдаравіча, гісторыка, краязнаўцы.
Аўтар кнігі “Горад Ліда: гісторыя, легенда, факты” – папулярнага гістарычна-геаграфічнага нарыса. Гэта кніга паклала пачатак актыўнаму развіццю краязнаўства ў горадзе. Працаваў у складзе рабочай групы па напісанні кнігі “Памяць. Ліда і Лідскі раён”.

Автор: Admin 1.6.2022, 10:50

19 – 110 гадоў з дня нараджэння Пятра Бітэля (1912, Радунь Лід. павета — 1991), беларускага пісьменніка, перакладчыка, краязнаўца, педагога, праваслаўнага святара.
Друкавацца пачаў з 1929 годзе пад псеўданімам Леанід з-пад Вішнева ў часопісе «Шлях моладзі», дзе публікаваўся і пазней. Аўтар паэм «Замкі і людзі» (1968), «Сказанне пра Апанаса Берасцейскага» (1984).
Пераклаў на беларускую мову творы А. Міцкевіча («Пан Тадэвуш», «Конрад Валенрод», «Гражына», «Дзяды», «Крымскія санеты»), польскамоўныя паэмы і п'есы В.Дуніна-Марцінкевіча, аповесць Ю.Крашэўскага «Хата за вёскай», (1989), паасобныя творы М.Канапніцкай, Б.Пруса, Ю.Славацкага, Г.Сянкевіча, М.Лермантава, А.Пушкіна, І.Франко, Т.Шаўчэнкі, Б.Брэхта, Ё.В.Гётэ, Ф.Шылера і інш.
Рукапіс перакладу паэмы «Пан Тадэвуш» зроблены ў лагеры на паперы з мяшкоў з-пад цэменту, захоўваецца ў Музеі гісторыі беларускай літаратуры.

Автор: Admin 11.7.2022, 11:07

24 – 110 гадоў з дня нараджэння Булата Барыса Адамавіча (1912, г.Тула – 1984) аднаго з арганізатараў і кіраўнікоў партызанскага руху на Беларусі, Героя Савецкага Саюза (1944), ганаровага грамадзяніна г.Ліды, яго імем названа адна з гарадскіх вуліц.

Пад канец ліпеня 1941 г. трапіў у палон.
12 верасня 1941 г. збег з палону і неўзабаве арганізаваў партызанскі атрад з 27 чалавек у Ліпічанскай пушчы. У снежні 1942 года была створана партызанская брыгада пад камандаваннем Ф.І. Сінічкіна, а Булат быў прызначаны начальнікам штаба. У лістападзе 1943 г. ён узначаліў партызанскую брыгаду «Наперад», а ў сакавіку 1944 г. – брыгаду ім. Аляксандра Неўскага. Выявіў вылучныя здольнасці арганізатара і кіраўніка партызанскага змагання ў тыле ворага.


31 – 220 гадоў з дня нараджэння Дамейкі Ігната (1802, в.Мядзведка Карэлічскага р-на – 1889), беларускага геолага, мінеролага, даследчыка Чылі, удзельніка вызваленчага руху на Беларусі. Нацыянальнага Героя Чылі.

Ігнат Іпалітавіч Дамейка – адважны падарожнік, дапытлівы вучоны-даследчык, таленавіты выкладчык, чыё жыццё і дзейнасць справядліва ўшанаваны тытуламі Грамадзяніна свету, Апостала навукі і адукацыі.
Вучоны не забыты ў Беларусі, Полышчы і Літве. Імя І.І. Дамейкі ўвекавечана памятнай дошкай на будынку Віленскага ўніверсітэта і экспазіцыямі школьных музеяў у вёсках Мядзведцы Карэліцкага раёна і Крупава Лідскага раёна. 3 нагоды 200-годдзя з дня яго нараджэння былі выпушчаны памятныя манеты, паштовы канверт, буклет “Малая Радзіма I. Дамейкі”. У Мядзведцы ўстаноўлены бронзавы бюст вучонага. Рашэннем ЮНЕСКА 2002 г. быў аб’яўлены годам І.І. Дамейкі – гэта заслужаная даніна памяці нашаму земляку, спадчына якога адначасова належыць тром розным народам – беларускаму, польскаму і чылійскаму.

Автор: Admin 1.8.2022, 8:56

9 – 55 гадоў з дня нараджэння Клімовіча Уладзіміра Аркадзевіча (1967, в. Ігнаткаўцы Лід. р-на), беларускага пісьменніка, барда.
Скончыў Акадэмію Мастацтваў аддзяленне “Акцёр тэатра і кіно”. Служыў у Арміі (Ваенна-Паветраныя сілы), працаваў у школе кіраўніком тэатральнай студыі, супрацоўнічаў з Беларускім тэлебачаннем – быў вядучым праграмы “Крок”, быў загадчыкам аддзела літаратуры і мастацтва ў часопіе “Зрок”, адказным сакратаром газеты “Культура”. Перакладаў хрысціянскую літаратуру ў Эсене і Амстэрдаме. Заснаваў Прэмію перспектывы, якая ўручаецца маладым літаратарам. Жыве ў Мек¬сіцы.
Аўтар кніг «Выратаванне безданню», «Лаліта і кактус», «Той, хто будуе горад», аўдыёзборніка «Дзеці вятроў». Як празік ён смела выступае ў складаным жанры кароткага апавядання, дзе на некалькі старонках неабходна паспець завалодаць увагай чытача, раскрыць сюжэт і знайсці самыя яскравыя рысы для герояў, каб стварыць каларытныя вобразы.

Автор: Admin 15.9.2022, 8:49

16 – 65 гадоў з дня нараджэння Марыі Масла (1957 в.Гурыны Лід. р-на), беларускага педагога, паэткі.
Скончыла матэматычны факультэт Гродзенскага дзяржаўнага ўнівесітэта імя Янкі Купалы. Настаўнічала, была выхавацелем у дзіцячым садку. Абдзеленая ў дзяцінстве мацярынскай ласкай, самааддана любіла дзяцей, працавала творча, натхнёна. Пісала пранізаныя светам і дабрынёй вершы. Але настаў час, калі з педагагічнай працай прыйшлося развітацца. Аднак захаваліся прыроджаны аптымізм, высакародныя памкненні і ўчынкі, душэўная чысціня, нязменная любоў да родных мясцін і ўзнёслае захапленне трапным беларускім словам.
Вершы друкаваліся ў “Лідскай газеце”, “Нашым слове”, “Гродзенскай праўда”, “Принеманские вести”, у часопісах “Пралеска”, “Вясёлка”, “Ад лідскіх муроў”.

Автор: Admin 30.9.2022, 11:19

24 – 125 гадоў з дня нараджэння Галіцкага Кузьмы Мікітавіча (1897, г.Таганрог – 1973), Героя Савецкага Саюза (1945), удзельніка абароны Ліды, ганаровага грамадзяніна г.Ліды, яго імя носіць адна з гарадскіх вуліц.

У Чырвонай Арміі з 1918 г.
У час Вялікай Айчыннай вайны – камандзір дывізіі карпусоў на Заходнім і Паўночна-заходнім франтах, камандуючы 11-м гвардзейскім войскам на Калінінградскім, 1-м Прыбалтыйскім і 3-м Беларускім франтах.
У бітвах летам 1941 года 24-я стралковая дывізія пад камандаваннем К.Н.Галіцкага абараняла горад Ліду. З лістапада 1943 года і да канца вайны генерал К.Н. Галіцкі камандаваў 11-м гвардзейскім войскам, якое вылучылася пры падрыхтоўке і правядзенні ў снежні 1943 года Гарадоцкай наступальнай аперацыі, але асабліва аперацыі «Баграціён» летам 1944 года.
Аўтар кнігі «У гады суровых выпрабаванняў» (1973).

31 – 80 гадоў з дня нараджэння Коўкеля Івана Іванавіча (1942, в.Вялікае сяло Лід. р-на), беларускага гісторыка, прафесара ГрДзУ імя Я.Купалы.

У 1969-72 гг. - аспірант кафедры гісторыі БССР БДУ. У 1972-86 гг. выкладае на кафедры гісторыі СССР і БССР Гродзенскага педінстытута (універсітэта). Быў загадчыкам кафедры грамадскіх навук Гродзенскага абласнога інстытута ўдасканалення настаўнікаў (1986-91). Затым зноў выкладчыкам ў Гродзенскім універсітэце, на кафедры гісторыі Беларусі. Выдаў у сааўтарстве (на рус. мове) даследаванні: "Чаму не адбылася БНР? З гісторыі палітычнага банкруцтва нацыяналістычнай контррэвалюцыі ў Беларусі. 1918-1925 гг." (1980), "Чаму не адбылася БНР" (1984, на англ. мове), "Смаргонь. Гісторыка-эканамічны нарыс" (1984), "Масты. Гісторыка-эканамічны нарыс" (1986), "Гродна» (1987, на рус. і франц. мовах), "Гродна. Гісторыка-эканамічны нарыс" (1988), “Актуальныя праблемы гісторыі БССР”(Гродна, 1990), "Нарысы гісторыі Гродзенскай абласной партыйнай арганізацыі" (1990). На беларускай мове выдаў вучэбны дапаможнік «Гісторыя Беларусі. Ч. І. Са старажытных часоў да сярэдзіны XVII ст." (Гродна, 1993 год, у саавт.). У 1998 у Гродне выдаў на рускай мове навучальны дапаможнік «Гісторыя Беларусі» (ч. 1-3, у саавт.). Аўтар метадычных рэкамендацый па вывучэнні гісторыі Беларусі ў вузах. Аўтар больш 250 навуковых работ.

Автор: Admin 1.11.2022, 8:49

17 – 75 гадоў з дня нараджэння Жалезнага Рыгора Мікалаевіча (1947 – 2006), падпалкоўніка, воіна-інтэрнацыяналіста, былога дырэктара Лід. гісторыка-мастацкага музея (1994-2005), фотааматара, калекцыянера.
Гады, калі Рыгор Мікалаевіч дырэктарстваваў былі для музея не самымі лепшымі. Музей выселілі з сабора, аб’ядналі з мастацкай галерэяй у будынку, які патрабаваў тэрміновага рамонту. Рамонт і рэканструкцыя праводзіліся паволі, па меры паступлення грошай. Усё гэта ён перажываў вельмі балюча.
У “Лідскім Летапісцы” Р.М. Жалезны адзначыўся шырокім, выдатна дакументаваным артыкулам “Марыя Навіцкая і першая жаночая гімназія”. Матэрыялы для артыкула ён выявіў у нацыянальным архіве Літвы. Гэта была першая сур’ёзная публікацыя аб адукацыі на Лідчыне.

Автор: Admin 1.11.2022, 8:49

17 – 75 гадоў з дня нараджэння Жалезнага Рыгора Мікалаевіча (1947 – 2006), падпалкоўніка, воіна-інтэрнацыяналіста, былога дырэктара Лід. гісторыка-мастацкага музея (1994-2005), фотааматара, калекцыянера.
Гады, калі Рыгор Мікалаевіч дырэктарстваваў былі для музея не самымі лепшымі. Музей выселілі з сабора, аб’ядналі з мастацкай галерэяй у будынку, які патрабаваў тэрміновага рамонту. Рамонт і рэканструкцыя праводзіліся паволі, па меры паступлення грошай. Усё гэта ён перажываў вельмі балюча.
У “Лідскім Летапісцы” Р.М. Жалезны адзначыўся шырокім, выдатна дакументаваным артыкулам “Марыя Навіцкая і першая жаночая гімназія”. Матэрыялы для артыкула ён выявіў у нацыянальным архіве Літвы. Гэта была першая сур’ёзная публікацыя аб адукацыі на Лідчыне.

Автор: Admin 1.12.2022, 7:24

3 – 85 гадоў з дня нараджэння Дануты Бічэль (1937 в. Біскупцы Лід. р-на), беларускай паэткі. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Я. Купалы (1984).
У друку выступае з 1958 года. У вершах, арганічна звязаных з народна-паэтычнай традыцыяй, апявае Радзіму, жыццё працаўнікоў вёскі, прыгажосць роднай зямлі. Духоўная паэзія Дануты Бічэль застаецца сёння новым і поўнасцю яшчэ не прачытанным пластом паэзіі. Гэтыя вершы ўражваюць, здзіўляюць, не адпускаюць, бо быццам трапляеш у чароўную прастору, дзе разам з паэткай складаеш на межы явы і сну сваё маленне Усявышнему.
10 – 170 гадоў з дня нараджэння Шукевіча Вандаліна (1852, в.Нача Лідскага пав. - 1919), беларускага этнографа, археолага.
У ваколіцах Ліды Шукевіч запісваў народныя паданні, легенды, прыкметы, якія потым публікаваў у часопісах. Дзве вялікія цікавыя працы Вандаліна Шукевіча данеслі да нас сотні запісаў помнікаў духоўнай народнай творчасці. Так, у артыкуле “Народныя вераванні і абрады (забабоны, прымхі, прадказанні і інш.), сабраныя ў Віленскай губ.” змешчана 432 запісы. Значную цікавасць уяўляе і артыкул Шукевіча «Старажытныя лекавыя сродкі», прысвечаны народнай медыцыне.

Автор: Admin 3.1.2023, 8:00

Сёлета спаўняецца 700-гадоў, калі па загаду князя Вялікага Княства Літоўскага Гедыміна пачалося будаўніцтва Лідскага замка і заснаванне горада Ліды. У 1323 годзе ён звярнуўся да жыхароў ганзейскіх гарадоў з запрашэннем на жыхарства ў Вялікае Княства Літоўскае і ў гэты ж год ваеннапалонныя з Валыні і Кіева па яго дырэктыве прыступілі да будавання Лідскага замка.
Лідзяне загадзя рыхтаваліся да гэтага вялікага свята. У супольнасці з уладамі быў створаны бульвар Гедыміна, адрэстаўрыравана і адкрыта вежа Гедыміна ў Лідскім замку, пабудаваны рэстаран “Гедымін”, усталяваны помнік Гедыміну, правялі хакейны турнір памяці Гедыміна.
Хто ж такі гэты выдатны чалавек? У летапісах яго клікалі па-рознаму – князь Едзіман, Кедмін, Гедзімонт, Гедымін, але найчасцей – Гедзімін. Нарадзіўся ён не пазней 1275 г. Вялікім князем быў абраны або прызначаны, калі яму было 40 гадоў.
У Гедзіміна было тры жонкі – Віда, Вольга і Ева, другая і трэцяя жонкі – рускія праваслаўныя князёўны. Ад сваіх жонак Гедымін меў 13 дзяцей. Сваім семярым сынам вылучыў багатую спадчыну. Менавіта Кейстуту дасталіся Трокі, Гродна, Коўна, Упіта, Ліда ікняства Жамойцкае.
Гедымін быў паганцам і пакланяўся ідалам, але цярпіма адносіўся да іншых рэлігій. Дачок выдаваў замуж як за праваслаўных, так і за католікаў. Пяцёра сыноў Гедыміна былі хрысціянамі. У Лідскім замку пры Гедыміне і два стагоддзі потым дзейнічала праваслаўная царква.
Гедымін шмат ваяваў. Хадзіў на Прусію, на Польшчу, на Валынь, на Кіеўшчыну. Ваяваў з Тэўтонскім і Лівонскім Ордэнам. Пад яго ўладу перайшлі старажытнарускія землі з гарадамі Віцебск (1320г.), Мінск (1326г.), Тураў і Пінск (1336г.). Да пачатку 1340-х гадоў усходнія межы ВКЛ праходзілі па лініі Вязьма – Ржэў, агіналі Смаленскае і Бранскае княствы, а паўднёвыя – праходзілі за Кіевам.
Дзякуючы ўдалым шлюбам, гераізму сваіх нашчадкаў, а таксама багатаму дзетанараджэнню сваіх нявестак,Гедымінз’явіўся родапачынальнікам найвядомейшых рускіх і польскіх князскіх прозвішчаў: Бурэмскіх, Вішнявецкіх, Галіцыных, Мсціслаўскіх, Алелькавічаў, Трубяцкіх і іншых. Усе вялікія маскоўскія князі, пачынаючы ад Васіля ІІ - яго нашчадкі па жаночай лініі ад праўнучкі Сіф’і Вітаўтны. У Расіі Гедыміначы па шляхетнасці і радавітасці прыраўноўваліся да Рурыкавічаў.
Гедымін здолеў арганізаваць неверагодныя па маштабу, для таго часу, будаўнічыя працы і стварыць сетку абарончых збудаванняў на галоўных дарогах. Былі пабудаваны замкі ў Вільні, Лідзе, Медніках, Крэва, закладзены Трокскі замак.
Пад канец 1341 г. князь Гедымінбыў забіты стрэлам, з толькі ўзніклай тады агнявой зброі, са сцен крэпасці Баербург. Яго цела было дастаўлена ў Вільню і спалена па паганскіх звычаях на велізарным вогнішчы з хваёвых бярвён, дзе зліваюцца рэкі Вілейка і Вілія.
Дык кім, для нас, жыхароў горада Ліды з’яўляецца славуты Гедымін? Па-першае – заснавальнік горада. Ліда – горад заснаваны Гедымінам. Па-другое – заказчык будаўніцтва найстаражытнейшага гарадскога збудавання. Менавіта, па загаду Гедыміна быў пабудаваны Лідскі замак. Па-трэцяе – увёў назву Ліда ў гістарычныя хронікі. Горад Ліда ўпершыню згадваецца ў завяшчанні Гедымінасваім сынам: “…Кестутови Троки Старые зо всъм князством Жомойтским, з Городном и Ковном, Упитом и Лидою…”.

Автор: Admin 31.1.2023, 9:09

13- 55 гадоў з дня нараджэння Саука Антона Уладзіміравіча (творчы псеўданім Антось Савук; 1968–2004, г.Ліда), краязнаўцы. Асноўнай яго краязнаўча-даследчай працай стала “Гісторыя Лідскага аэрадрома”.
Антось Савук вёў актыўную і рознабаковую краязнаўчую і даследчую працу. Склаў дастаткова шырокі Лідскі біяграфічны даведнік, апублікаваў шэраг краязнаўчых даследванняў у перыядычных выданнях. Прыступіў да падрыхтоўкі вялікіга даследвання “Млыны Лідчыны”, апублікаваў некалькі замалёвак па гэтай тэме. Але асноўнай яго краязнаўча-даследчай працай стала “Гісторыя Лідскага аэрадрома”. Працуючы над гісторыяй Лідскага аэрадрома Антось Савук устанавіў цесныя сувязі са шматлікімі даследчыкамі гісторыі авіяцыі.

Автор: Admin 1.3.2023, 10:34

8 – 110 год з дня нараджэння Гапеева Яфіма Данілавіча (1908 – 1990 гг.), аднаго з кіраўнікоў партызанскага руху на Лідчыне 1943 – 1944 гг.
Яфім Данілавіч нарадзіўся ў сяле Левінкі Старадубскага раёна Бранскай вобласці ў сям’і селяніна. Працоўную дзейнасць пачаў у 1925 годзе рабочым вапнавага завода, затым на працягу трох гадоў працаваў забойшчыкам у адной з шахт Данбаса. У 1931 годзе быў прызваны ў Чырвоную Армію.
У першыя гады Вялікай Айчыннай вайны выконваў спецзаданні ЦК КПБ і штаба партызанскага руху. З красавіка 1943 года ўзначальваў партызанскае злучэнне Лідскай зоны. Яго заслугі перад Радзімай адзначаны ордэнамі Чырвонага Сцяга, Айчыннай вайны І ступені, Суворава ІІ ступені, многімі медалямі. Ганаровы грамадзянін горада Ліды (1967г.).
Яго дачка Нона Якаўлева падрыхтавала да друку кнігу “С верой в Победу”, матэрыялы да якой усё жыццё збіраў бацька. Гэта выданне складаюць уласныя успаміны 42-ух удзельнікаў ваенных падзей – былых партызан, падпольшчыкаў і 5-ці камандзіраў, войскі якіх удзельнічалі ў вызваленні г. Ліды.

25 – 100 гадоў з дня нараджэння Кастраміной Марыі Іванаўны (Моці)(1923 -1944) партызанкі-падпольшчыцы Лідскага партызанскага злучэння (1941-1944 гг.), пасмяротна ўзнагароджана ордэнам Айчыннай вайны 1-й ступені.
Нарадзілася Марыя ў г.п. Леў Таўсты Ліпецкай вобласці ў сям’і чыгуначніка. У 1940-ым годзе яе сям’я пераязджае ў Ліду. З самога пачатку вайны Маша ўключылася ў падпольную барацьбу супраць фашыстаў: распаўсюджвала лістоўкі, займалася зборам зброі, збірала звесткі аб варожых умацаваннях, дапамагала пераводзіць савецкіх ваеннапалонных у лес да партызан.
У чэрвені 1944 года ў жорсткім баі партызан з ворагамі каля в. Парэчча Маша загінула. Яна змагалася да апошняга патрона і аддала сваё маладое жыццё за свабоду і незалежнасць нашай Радзімы. А ёй быў усяго 21 год. Так маладая патрыётка назаўжды ўвайшла ў бессмяроцце.
У нашым горадзе адна з вуліц носіць яе імя, на былой школе № 1 (сучасная гімназія, дзе яна вучылася,ўсталявана мемарыяльная дошка.Пра подзвіг воінаў-чыгуначнікаў у нашым горадзе напамінае адрэстаўрыраваны паравоз выпуска 1945 года і стэла.Памяць пра лідскіх падпольшчыкаў таксама зберагаецца ў комнаце баявой і працоўнай славы лідскага лакаматыўнага дэпо, у Лідскім гісторыка-мастацкім музеі, у гісторыка-этнаграфічным музеі сучаснай гімназіі і ў памяці лідзян.

Автор: Admin 31.3.2023, 14:17

15 – 85 год з дня нараджэння Макарэвіча Пятра Рыгоравіча (1938–2014, г.Ліда), журналіста, беларускага пісьменніка. 25 гадоў працаваў у рэдакцыі “Лідскай газеты”.
Пётр Макарэвіч нарадзіўся ў вёсцы Шынкі Крупскага раёна Мінскай вобласці ў шматдзетнай сям’і. Дзіця вайны – яму ішоў чацвёрты гадок, калі пачалася Вялікая Айчынная вайна. Скончыў педагагічны інстытут імя М.Горкага (бібліятэчны факультэт). З 1964 года жыў у Лідзе. Працаваў у розных установах горада. Каля трыццаці гадоў аддаў працы карэспандэнта на Лідскім радыё і ў рэдакцыі мясцовай газеты “Уперад”.
Аўтар кніг паэзіі “Злітак”, “Расінкі беларускіх слоў”, “Птица свободы”.

24 – 85 гадоў з дня нараджэння (1938–2020, г.Ліда) Алеся Стадуба, журналіста,беларускага пісьменніка.
Алесь Стадуб нарадзіўся ў вёсцы Юшавічы Нясвіжскага раёна. Пасля службы ў войску скончыў Усесаюзны інстытут імя Крупскай (музыка, клас гармоніі). Выкладаў у школе, працаваў у мясцовых газетах. З 1972 г. жыў у Лідзе, Член Саюза журналістаў Беларусі.
Друкаваўся ў рэспубліканскіх і раённых газетах і часопісах.
Выдаў зборнікі паэзіі: “Твае вочы” (1997г.), “Вузел” (1998г.), “Споведзь натхненнем” (1999г.), “Букет настрою”, “Летапіс пачуццяў” (2000г.), “Калінавыя гроны” (2001г.), “Сюжэт на фоне адвячорку” (2004г.), “Водгук ісціны” (2007г.) і інш.

Автор: Admin 2.5.2023, 8:07

150 гадоў з дня нараджэння Веры Навіцкай, начальніцы Лідскай жаночай гімназіі, дзіцячай пісьменніцы.
Пра жыццё Веры Навіцкай (187(3?) – 19??) вядома зусім няшмат, нават гады народзінаў і смерці згублены. Народжаная Шыльдар-Шульднер, Вера Навіцкая скончыла жаночую гімназію ў Санкт-Пецярбургу (1890). У 1908 годзе яна стала настаўніцай у горадзе Ліда Віленскай губерні. А калі ў тым жа году памерла заснавальніца і начальніца лідскай жаночай гімназіі Марыя Канстанцінаўна Навіцкая, Вера Сяргееўна атрымала і яе пасаду, і яе мужа Фядора Людвігавіча, гэтак жа прыняўшы яго прозвішча. Разам з мужам яна завяршае справу пачатую Марыяй Канстанцінаўнай: у Лідзе з'яўляеццасярэдняя навучальная ўстанова. У 1912-14 гг. Вера Сяргееўна пад прозвішчам Навіцкая выдала ў Санкт-Пецярбургу і Маскве5 кніг для дзяўчынак: «Заветные уголки» (1911), «Безмятежные годы» (1912), «Басурманка» (1914), «Наташа Славина» (1914) і «Галя» (1914). У гэтыя гады яна была начальніцай лідскай жаночай прыватнай гімназіі і ніхто не сумняецца, што гэтыя 5 твораў напісаны ў Лідзе.
Дзеля прапаганды творчай спадчыны В.С. Навіцкай, а таксама спрыянню развіццю творчага патэнцыялу таленавітых літаратараў Лідскага раёна ў 2014 годзе Лідскай раённай бібліятэкай імя Янкі Купалы быў арганізаваны літаратурны конкурс імя В.С. Навіцкай. Ён праводзіцца 1 раз у два гады.

Автор: Admin 8.6.2023, 7:13

8 – 80 гадоў з дня нараджэння Юльяна Міхайлавіча Грыневіча (1945 г., в.Цішкі Лідскага раёна), выкладчык, дырэктар Лідскага індустрыяльнага тэхнікума (1968-2010гг.).
Вялікая заслуга Юльяна Міхайлавіча ў арганізацыі эфектыўнай вучэбна-метадычнай, выхаваўчай і спартыўна-масавай работы, тэхнічнай творчасці навучэнцаў. Лідскі індустыяльны тэхнікум неаднаразова станавіўся пераможцам абласных і рэспубліканскіх конкурсаў, выстаў, спартакіяд і спаборніцтваў, злётаў вынаходцаў і рацыяналізатараў, аглядаў мастацкай самадзейнасці. Паспяхова праходзіў атэстацыі і акрэдытацыі спецыяльнасцей і навучальнай установы.
9 – 155 гадоў з дня нараджэння Уладзіслава Вярыгі (1868-1916 гг.), запісваў у Лідскім павеце беларускія песні і паданні. Этнограф і філосаф.
Выдаў асобны томік казак “Беларускія паданні” (1889 г., Львоў). У прадмове да яго, напісанай Янам Карловічам, сказана, што мова беларусаў – не дыялект, а самастойная мова, на якой гавораць 5 мільёнаў чалавек. Усе казкі, сабраныя ў Лідскім павеце былі надрукаваны па-беларуску. 23 творы, што ўвайшлі ў зборнік, поўнасцю захавалі асаблівасці мясцовай гаворкі.

Автор: Admin 30.6.2023, 9:21

27 – 60гадоў з дня нараджэння Грушы Рычарда Баляслававіча (1963 г., в. Сцеркава Лідскага раёна), мастака, скульптара, паэта. Камяні-знакі Рычарда Грушы ўстаноўлены ў Полацку і Брэсце, Нясвіжы і Навагрудку, Лідзе і Смаргоні, Міры і Шчучыне…
Асобыя даты ў творчасці мастака – 60-годдзе вызвалення Беларусі і юбілей Вялікай Перамогі. Яго мемарыяльная кампазіцыя воінам Чырвонай Арміі, загінуўшым у 1941 годзе ў “навагрудскім катле”, уключана ў спіс гістарычных помнікаў і ахоўваецца дзяржавай.
Шматлікія скульптурныя формы з дрэва Рычарда Грушы ўпрыгожваюць інтэр’еры дзіцячых садкоў, ствараюць асаблівую атмасферу народнай казкі ва ўтульных дворыках. Асабліва кранае кампазіцыя “Сымон-музыка”. Для кагосьці гэта першая сустрэча з коласаўскімі героямі.
Большасць сваіх работ Рычард Груша проста… прыносіць у дар — гораду, людзям, зрэшты гісторыі. Наогул, лідскі скульптар з кагорты тых людзей, хто вельмі горача любіць сваю старонку і імкнецца глыбока і сур’ёзна вывучаць духоўную спадчыну, пакінутую нам продкамі.
60 гадоў таму назад (1963 г.) вуліца Лідская была перайменавана ў вуліцу імя Валянціна Таўлая.
Рашэннем гарвыканкама ад 11 красавіка 1963 года вуліца Лідская перайменавана ў вуліцу імя Валянціна Таўлая.
Яшчэ ў 50-х гадах мінулага стагоддзя гэта была ціхая вуліца, хоць і пачыналася яна ў самым цэнтры, ступіш некалькі крокаў, пяройдзеш масток праз Лідзейку і ўжо на ўскраіне. За ланцугом невялікіх хат — поле і ўзлесак. Толькі і бачылі на вуліцы пешаходаў — яе жыхароў, ды аматараў прыроды, якія ішлі на яе ўлонне бліжэйшым шляхам.
Змяняцца сялянскае аблічча вуліцы пачало ў 60-х гадах. Побач з ёй, на ўзгорку, вырас Курган Бессмяроцця. З пачаткам 80-х вуліца актыўна прырастае новымі дамамі. Сучасны выгляд вуліца атрымала пасля таго, як у горадзе прайшло рэспубліканскае свята “Дажынкі”.Зараз там, дзе раней была раўніна,узвышаюцца высоткі, добраўпарадкаваны двары, дзіцячыя пляцоўкі, пабудаваны новыя магазіны, адміністрацыйныя будынкі, дзіцячыя сады і іншыя неабходныя для камфортнага жыцця лідзян аб’екты інфраструктуры.
Лёс адвёў Валянціну Таўлаю толькі 33 годы жыцця. Яго літаратурны талент, сціпласць і інтэлігентнасць спалучаліся з нязломным характарам, цвёрдасцю перакананняў і жаданнем аддаць сябе самога без рэшткі дзеля сваёй беларускай зямлі, дзеля свайго народа. Падпольшчык і партызанскі сувязны, паэт і журналіст... За трэць стагоддзя ён зрабіў столькі, на што шмат каму не хапіла б і некалькіх жыццяў. Таленавітыя людзі часцяком хутка згараюць, але менавіта яны надоўга застаюцца ў нашай памяці. У гонар паэта-барацьбіта названа вуліца нашага горада. Імя Валянціна Таўлая прысвоена філіялу № 6 гарадской бібліятэкі. У 2010 годзе адрэстаўраваны і адкрытыдом-музей паэта, дзе з 1939 па 1941 гады разам са сваёй жонкай жыў Валянцін Таўлай.

Автор: Admin 1.8.2023, 8:10

17 – 100 гадоў з дня нараджэння Наказных Матроны Канстанцінаўны (1923—1943гг.), актыўнай удзельніцы Лідскага падполля, пасмяротна ўзнагароджана ордэнам Айчыннай вайны 1-й ступені.
Многа слаўных баявых спраў на асабістым рахунку падпольшчыцы. У вёсцы Лаздуны яна ўстанаўлівае сувязь с партызанамі, а праз некаторы час становіцца іх агентурнай разведчыцай. Моця выконвае заданні партызанскага камандавання па збору звестак разведвальнага характару, дастаўляе ў атрыды медыкаменты, боепрыпасы і іншыя матэрыялы, у якіх мелі патрэбу партызаны. У горадзе яна распаўсюджвае лістоўкі, зводкі Саўінфармбюро, падпольную газету “Уперад”.
10 мая ў хату Наказных уварваліся эсэсаўцы. Адзін з іх адразу ўпэўнена накіраваўся да тайніка з падпольнай газетай, лістоўкамі…
Плячом да пляча прыціснуліся пад стваламі фашысцкіх аўтаматаў Саша Клімко, Маша Кастраміна, Анатоль Качан, Моця Наказных і іх сябры — камсамольцы-падпольшчыкі. У той світанак 3 ліпеня 1944 года сталі яны бессмяротнымі.
Рашэннем гарвыканкама ад 26 красавіка№ 71 1973 года 3-ці завулак Чарнышэўскага перайменаваны ў завулак імя Матроны Наказных.

Автор: Admin 1.9.2023, 7:21

50 год таму назад (1973г.) прынята пастанова ўраду БССР аб адкрыцці ў горадзе Лідзе музычнага вучылішча. (Зараз Лідскі дзяржаўны музычны каледж).
У 1973 годзе ў нашым горадзе ўпершыню быў аб’яўлены набор у новую сярэдне-спецыяльную ўстанову, якая стала называцца Лідскім музычным вучылішчам. Тады ўпершыню пасля конкурсных выпрабаванняў было залічана 125 выпускнікоў дзіцячых музычных школ Беларусі і Украіны. Невялікі педагагічны калектыў, у асноўным з ліку маладых выпускнікоў Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі, узначаліў заслужаны дзеяч мастацтваў нашай краіны, выдатнік народнай адукацыі Эдуард Кірыленка, затым выдатнік народнай адукацыі Мар’ян Баяровіч, потым лаўрэат прэміі імя А.І. Дубко, выкладчык вышэйшай катэгорыі, віцэ-прэзідэнт Беларускай гільдыі трубачоў, член міжнароднай асацыяцыі “Мастацтва і адукацыя” Канстанцін Сцяпанаў і зараз Алена Серакова.
Асаблівы гонар каледжа складаюць выпускнікі – вядомыя ў Беларусі і за яе межамі музыканты: кіраўнік ансамбля “Троіца” – Іван Кірчук, кампазітар - Дзінара Мазітава, саліст групы “Чысты голас” - Юрый Рудзевіч, салістка Нацыянальнага акадэмічнага народнага аркестра Рэспублікі Беларусь імя І.І. Жыновіча - Таццяна Хандогая, заслужаная артыстка Беларусі – Вольга Вронская і іншыя.

Автор: Admin 2.10.2023, 7:24

9 – 85годоў з дня нараджэння Уладзіміра Мельнікава (1938 – 2022), мастака, педагога.
Уладзімір Мельнікаў як мастак пакінуў вялікую спадчыну. Ён пісаў у розных жанрах, але ўлюбёным яго жанрам быў партрэт. У партрэтах мастаку ўдавалася перадаць стан душы чалавека, яго характар і тэмперамент. Шмат вядомых людзей Беларусі ўвасобіў Уладзімір Мельнікаў у сваіх работах. Выкананы ім партрэт Прэзідэнта краіны Александра Лукашэнкі знаходзіцца ў Адміністрацыі кіраўніка дзяржавы. З-пад пэндзэля мастака выйшлі партрэты Уладзіміра Мулявіна, Анатоля Ярмоленкі, Ганны Радзько, Уладзіміра Ліпскага, і многіх іншых.
Уладзімір Мельнікаў не раз быў узнагароджаны і заахвочаны за вялікі ўклад у развіццё беларускага мастацтва, у тым ліку і Міністэрствам культуры Рэспублікі Беларусь. Вядомасць гэтага мастака даўно выйшла за межы Лідчыны. Яго карціны захоўваюцца ў найбуйнешых музеях Беларусі, у многіх галерэях і вядомых дамах Еўропы, а таксама з ЗША, Аўстраліі.

Автор: Admin 2.11.2023, 8:35

18 – 115годоў з дня нараджэнняБрыкеля Паўла Парфір’евіча (1903-1983), савецкі ваенаначальнік, у гады Вялікай Айчыннай вайны — камандзір 6-й гвардзейскай кавалерыйскай дывізіі 3-га гвардзейскага кавалерыйскага корпуса на шэрагу франтоў, Герай Савецкага Саюза. Гвардыі генерал-маёр. Удзельнік вызвалення г. Ліды. Ганаровы грамадзянін г. Ліды.

У аперацыі «Баграціён» па вызваленні Беларусі Генштаб Чырвонай Арміі істотную ролю адводзіў кавалерыйскім часткам з-за іх высокай рухомасці. Кавалерыя ў тыя часы была эквівалентам сучасных мотастралковых войскаў. Коні выкарыстоўвалісяяк сродак перасоўвання, баі ў конным ладу, так званыя шабельныя атакі былі вельмі рэдкай з'явай. Здольнасць да хуткага манеўру ў кожным баі мела вельмі важнае значэнне, а ў лясістай беларускай мясцовасці ў гэтым плане ніхто з кавалерыяй параўнацца не мог.
Ганаровае права называцца «Гродзенскай» 6-я гвардзейская кавалерыйская дывізія, а яе 23-і гвардзейскі кавалерыйскі полк «Лідскім» атрымалі ў ліпені 1944 года. У час аперацыі «Баграціён» кавалерысты за 36 дзён прайшлі з баямі 770 кіламетраў, беручы ўдзел у вызваленні 268 населеных пунктаў, у тым ліку Маладзечна, Ліды, Гродна. Гэткім паспяховым дзеянням дывізіі ў немалой ступені спрыяў вялікі баявы вопыт яе камандзіра – генерал-маёра Паўла Брыкеля.
Указам Прэзідыума Вярхоўнай Савета СССР ад 29 мая 1945 года за высокае каманднае майстэрства, мужнасць і адвагу, выяўленыя ў баях з нямецка-фашысцкімі захопнікамі гвардыі генерал-маёру Паўлу Парфір'евічу Брыкелю прысвоена званне Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медаля «Залатая Зорка».

Автор: Admin 30.11.2023, 14:44

5 гадоў тамуў 2018 годзе статус гісторыка-культурнай каштоўнасці атрымаў элемент нематэрыяльнай культурнай спадчыны "Традыцыйнае белаўзорыстае ткацтва Панямоння”.
Традыцыйнае бела-ўзорыстае ткацтва было распаўсюджана ў сялянскім побыце на ГродзеншчынеуXIX - ХХстст., пацверджаннем таму з'яўляецца наяўнасць вялікай колькасці белаўзорыстых ручнікоў і абрусаў у этнаграфічных калекцыях беларускіх музеяў. Працэс ткацтва наладжаны ў Лідскім аддзеле рамёстваў і традыцыйнай культуры Лідскага раённага цэнтра культуры і народнай творчасці. За адраджэнне традыцыйных тэхналогій ткацтва Панямоння гэта ўстанова атрымала прэмію “За духоўнае адраджэнне”.Для ткацтва ўмельцы скарыстаюць кросны, якія дасталіся майстрам у спадчыну ад старэйшых носьбітаў мясцовых традыцый ткацтва.

Автор: Admin 3.1.2024, 7:29

500 гадоў назад у вёсцы Малое Мажэйкава Лідскага павету пабудаваны праваслаўны храм абарончага тыпу. Вядомы, як Маламажэйкаўская царква.
Маламажэйкаўская Багародзіцкая царква-крэпасць — адна з тых культавых пабудоў памежжа XV-XVI ст., дзякуючы якім Беларусь увайшла ў гісторыю еўрапейскай архітэктуры.
Маламажэйкаўская царква пакідае незабыўнае ўражанне. Нагадвае яна хутчэй не дом для малітвы, а пабудаваны для змагання сярэднявечны замак. Яе тоўстыя муры складзены з моцнай, бы бетон, цэглы, вырабленай паводле даўно згубленых рэцэптаў. Шведскія ядры пакідалі толькі драпіну на іх. Яна мела падземны ход і патаемныя лазы ў мурах, а па кутах да нашых дзён захаваліся чатыры стромкія вежы, на якіх з яе вядуць спіралепадобныя каменныя сходы. Пад царквою ёсць два ўмяшчальныя скляпы, дзе быў калодзеж і, магчыма, перахоўваліся баяпрыпасы ды правіянт, а ўваход у яе абараняліважкія жалезныя дзвяры-герсы, якія апускаліся на ланцугах са спецыяльнай нішы ў сцяне. але асабліва падкрэсліваюць яе ваеннае прызначэнне шматлікія байніцы, што захаваліся дагэтуль і ў вежах і ў мурох вакол. І разам з тым суровы будынак мае багатае дэкаратыўнае аздабленне як звонку,так і ўнутры. З усіх абаронных цэркваў у Мураванкі больш цікавыя вонкавыя нішы, а таксама вельмі прыгожае нутраное зорчатае скляпенне.
Маламажэйкаўская царква — адзін з найвыдатнейшых помнікаў абарончага сакральнага дойлідства на гістарычнай Лідчыне. Яна ўнесена ў Дзяржаўны спіс гістарычна-культурных каштоўнасцей Беларусі.

Автор: Admin 5.2.2024, 8:51

8 - 110 гадоў з дня нараджэнняВалянціна Таўлая (1914–1947), беларускага паэта, літаратуразнаўцы, грамадскага дзеяча.
У верасні 1939 года вызвалены з турмы Чырвонай Арміяй. У 1939—1941 гадах працаваў у лідскай раённай газеце «Уперад». Член Саюза пісьменнікаў Беларусі з 1941 года.
У гады Вялікай Айчыннай вайны быў сувязным партызанскага атрада імя Р. Катоўскага брыгады імя Ф. Дзяржынскага Баранавіцкага злучэння (1942—1944), разведчыкам, кіраўніком наваградскай агентурнай сеткі спецгрупы «Буравеснік» (студзень — ліпень 1944). У верасні 1943 арыштаваны СД у Лідзе, вызвалены з дапамогай беларускіх паэтаў, палітычных і ваенных дзеячаў.
З канца лета 1944 года — адказны сакратар навагрудскай раённай газеты «Звязда». У 1945—1947 гадах — старшы навуковы супрацоўнік і намеснік дырэктара Літаратурнага музея Янкі Купалы.
Пахаваны ў Мінску на Вайсковых могілках.
Аўтар публіцыстычных нарысаў пра рэвалюцыйна-вызваленчую і антыфашысцкую барацьбу.Раскрыў мужнае аблічча рэвалюцыянера 1930-х гадоў, характэрныя рысы якога — глыбокае лірычнае перажыванне і ўнутраная гатоўнасць высокага ахвяравання, асэнсаванне сутнасці пройдзеных змагарных шляхоў і барацьбы як усечалавечай праблемы разняволення свету, абнаўлення жыцця. Пісаў літаратурна-крытычныя (пра творчасць Я. Купалы, П. Пестрака, Я. Брыля). Пераклаў на беларускую мову асобныя творы А. Міцкевіча, І. Крылова і інш.

Автор: Admin 7.3.2024, 7:17

1774 год – 250 гадоў назад у Ганчарах пабудавана драўляная царква Покрыва Прасвятой Багародзіцы.
Адной з найстарэйшай на Лідчыне царквой сёння з’яўляецца Ганчарская Свята-Пакроўская, а таксама гэта адзін з самых каштоўных будынкаў краіны. Пабудавана яна была часткова з камня і дрэва ў выглядзе карабля ў 1774 годзе. Да 1839 функцыянавала як уніяцкая. Царква базілікальнага тыпу. Іканастас з абразом Тайнай Вячэры. Царква — помнік драўлянага дойлідства. Ні ў гады вайны, ні ў гады ганенняў храм у Ганчарах разбураны не быў. Да нашых дзён захаваўся ў сваім першапачатковым выглядзе.

24 – 40гадоў з дня нараджэння Дзінары Мазітавай (1984, г. Ліда), кампазітара, педагога, музыканта, лаўрэата шматлікіх міжнародных конкурсаў.
Сваю першую оперу “Кветкі пад залевай” Дзінара напісала ў дзевяць гадоў па аднайменнай п’есе беларускага драматурга Ігара Сідарука. Опера гучала на міжнародным конкурсе “Надзея 93”, дзяўчынка стала яголаўрэатам.
Наша зямлячка шмат канцэртуе, удзельнічае ў розных фестывалях, конкурсах. І, вядома ж, творыць музыку ў розных жанрах: опера, балет, сюіта, саната, раманс... А з’яўляеццамажлівасць — абавязковапрыязджае на радзіму.

26 – 35 гадоў з дня нараджэння Ігара Тура (1989,Лідскі раён), беларускага журналіста.
Ігар Тур — пераможца ХІІІ нацыянальнага конкурсу “Тэлевяршыня” ў намінацыі “Найлепшы рэпарцёр” (2017г.). Узнагароджаны Медалём Францішка Скарыны “за прафесіаналізм і асабісты ўнёсак у развіццё дзяржаўнай інфармацыйнай палітыкі і нацыянальнай журналістыкі”. Аўтар кнігі “Ложь беглых” (2021г.)

Автор: Admin 29.3.2024, 10:11

1919 год – 105 гадоў з дня нараджэння Аляксандра Андрэевіча Коннава (1919-1973), лейтэнанта Чырвонай Арміі, камандзіра партызанскага атрада “Іскра” на Лідчыне (1942-1944). Узнагароджаны Ордэнам Айчыннай вайны І-й ступені і шматлікімі медалямі. Яго імя носіць адна з вуліц нашага горада.
Раптоўна развязаная фашыстамі вайна, імклівы наступ ворага на ўсход для многіх салдат і афіцэраў Чырвонай Арміі быў неспадзяваным. Тысячы воінаў аказаліся ў першыя дні чорнай навалы ў акружэнні. Многія з іх не склалі зброі, а аб’ядноўваліся ў групы і вялі барацьбу з ворагам на яго тэрыторыі. Так дзейнічалі і салдаты, з якіх пасля ўтварыўся атрад “Іскра”.
Камандзірам яго быў абраны лейтэнант-пагранічнік Аляксандр Коннаў. Першыя сутычкі з ворагам былі вельмі паспяховымі для партызан. Яны знішчылі нямала варожай сілы, пусцілі пад адхон некалькі фашысцкіх цягнікоў. Асабліва даставалася немцам, што мясціліся ў гарнізонах Бярозаўкі, вёсках Дакудава, Жырмуны, Геранёны.
За паўтара года народныя мсціўцы з “Іскры” ўзарвалі 60 нямецкіх цягнікоў, вывелі са строю тысячы салдат і афіцэраў гітлераўскай Германіі

Автор: Admin 2.5.2024, 7:30

30 гадоў з часу стварэння бярозаўскага ўзорнага ансамбля танца “Крышталікі”.
Ансамбль быў створаны ў 1994 годзе ў горадзе Бярозаўка Лідскага раёна пры Палацы культуры шклозавода “Нёман”. З 2008 дзейнічае пры гарадскім Доме культуры. У 2000 годзе яму было прысвоена званне “узорны аматарскі калектыў”. Заснавальніцай і кіраўніком ансамбля з’яўляецца Жанна Віктараўна Лебядзевіч. Асноўныя мэты дзейнасці — эстэтычнае выхаванне ўдзельнікаў ансамбля, творчае развіццё і прапаганда нацыянальных культурных традыцый.
“Узорны аматарскі калектыў” ансамбль танца “Крышталікі” добра вядомы як адзін з лепшых танцавальных калектываў Гродзенскай вобласці. Калектыў — лаўрэат і дыпламант розных фестываляў і конкурсаў.

Автор: Admin 3.6.2024, 7:33

23 - 80 гадоў назад быў зверскі закатаваны і расстраляны немцамі Міхаіл Ігнатаў, адзін з арганізатараў і кіраўнікоў лідскага патрыятычнага падполля ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
Міхал Ігнатаў нарадзіўся ў 1910 годзе ў Ліпецкай вобласці. У 1939 годзе быў камандзіраваны ў Ліду, дзе патрабаваліся кваліфікаваныя чыгуначнікі. Пераехаў разам з сям'ёй.
Змаганне з нямецкімі захопнікамі ў Лідзе пачалося з першых дзён акупацыі. Невялікія падпольныя групы з ліку мясцовага насельніцтва, былых вайскоўцаў Чырвонай Арміі пачалі аб’ядноўвацца. Цэнтрам падполля стала партыйна-камсамольская група на чыгуначным вузле, якую арганізаваў камуніст Міхал Ігнатаў і камсамолец Аляксандр Клімко. Падпольшчыкі здзяйснялі дыверсіі на прадпрыемствах, чыгунцы, электрастанцыі, збіралі і хавалі зброю,аказвалі дапамогу ваеннапалонным, падтрымвалі сувязь з партызанскімі атрадамі “Іскра” і “Балтыец”.
У маі 1944 года Міхала Ігнатава арыштавалі. Гестапаўцы жорстка катавалі Ігнатава, патрабуючы назваць імёны ўсіх падпольшчыкаў і сувязных, але ад яго нічога не дамагліся. 23 чэрвеня 1944 года пасля жорсткіх катаванняў у двары турмы яго расстралялі. Яму было ўсяго 33 гады.
Пасмяротнае ўзнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны I ступені. Яго імя носіць адна з вуліц нашага горада

Автор: Admin 1.7.2024, 8:20

Згодна з распрацаванай аперацыяй “Баграціён” войскі 3-га Беларускага фронта пад камандаваннем генерала арміі Івана Данілавіча Чарняхоўскага імкліва прасоўваліся наперад, вызваляючы родную зямлю ад захопнікаў. 8 ліпеня 1944 года ў выніку ўмелага манеўра конніцы, танкаў, пяхоты чырвонаармейцы авалодалі горадам Ліда – буйным чыгуначным вузлом і важным апорным пунктам абароны немцаў на Гродзенскім напрамку.
Першыя падраздзяленні нашых войск уварваліся ў горад з паўночнага ўсходу у 17 гадзін 30 хвілін, пасля паўтарагадзіннага бою поўнасцю вызвалілі яго ад ворага. Над самым высокім будынкам горада (а гэта было педвучылішча) развяваўся чырвоны сцяг Перамогі.
9 ліпеня 1944 года у газеце “Праўда” быў надрукаваны загад Вярхоўнага галоўнакамандуючага камандуючаму 3-ім Беларускім фронтам генералу арміі І.Д. Чарняхоўскаму, у якім гаварылася: “У азнаменаванне дасягнутага поспеху злучэнні і часці, якія найбольш вызначыліся ў баях за вызваленне горада Ліда, прадставіць да прысваення назвы “Лідскіх” і да ўзнагароджання ордэнамі. Сёння, 9 ліпеня у 22 гадзіны сталіца нашай Радзімы – Масква – салютуе доблесным вайскам, якія авалодалі горадам Ліда, дваццаццю артылерыйскімі залпамі са 120 гармат”.

Автор: Admin 1.8.2024, 7:30

29 – 15 гадоў таму гораду Ліда быў уручаны вымпел “За мужнасці і стойкасць у гады Вялікай Айчыннай вайны” і Ганаровая грамата.

29 чэрвеня убачыў свет Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Лукашэнка “Аб узнагародзе некаторых населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь вымпелам “За мужнасць і стойкасць у гады Вяликай Айчыннай вайны”, а таксама Ганаровай граматай. У ліку 22-х узнагароджаных населеных пунктаў — горад Ліда.
29 жніўня 2009 года… Гэты дзень упісаны ў гісторыю горада як дата увекавечання памяці бессмяротнага подзвігу лідзян у гады мінулай вайны. У абяліска воінам-вызваліцелям прайшоў урачысты мітынг, прысвечаны ўручэнню горада Лідзе высокай награды Прэзідэнта.
Гады акупацыі не зламалі дух патрыятычна настроеных лідзян. Яны вялі мужную вайну з ворагам у падполлі і партызанскіх атрадах. На тэрыторыі Лідчыны дзейнічала некалькі злучэнняў партызан, якія грамілі нямецкія гарнізоны, узрывалі масты. На працягу чатырох гадоў акупацыі гітлераўцы на лідскай зямле не адчувалі спакою. 8 ліпеня 1944 годы прыйшло догачаканае вызваленне.