Акцыя "Чытаем беларускую кнігу", Літаратурныя юбілеі Опции

[Admin]

Паэт, адвакат, патрыёт

21 сакавіка – 175 гадоў з дня нараджэння Ф. Багушэвіча (1840-1900), пісьменніка, публіцыста, перакладчыка, аднаго з пачынальнікаў новай беларускай літаратуры.

Эх, скручу я дудку!
Такое зайграю,
Што ўсім будзе чутка
Ад краю да краю!

Ф. Багушэвіч

Францішак Багушэвіч – самая значная і яркая фігура ў гісторыі і беларускай літаратуры парэформенага часу. Імя таленавітага паэта, вясковага настаўніка, удзельніка паўстання 1863 г., судовага следчага і адваката стала першым у шэрагу імёнаў вялікіх беларускіх нацыянальных паэтаў. Ён ведаў нялёгкую долю беларускага сялянства і разумеў яе прычыны. Таму ў цэнтры ўвагі яго быў просты чалавек, селянін-пакутнік, якога абяздолілі, абдзялілі і які заслугоўваў лепшага жыцця. Адвакат па прафесіі, Ф.Багушэвіч і ў літаратуры стаў адвакатам – абаронцам правоў прыгнечанага беларускага працоўнага сялянства, правоў на зямлю, волю, свабоднае развіццё нацыянальнай культуры, літаратуры, мовы. Творчасць Ф.Багушэвіча цесна звязана з фальклорам, а таксама з лепшымі эстэтычнымі традыцыямі славянскай паэзіі.

• Наша мова для нас святая, бо яна нам ад Бога даная.
• Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не ўмерлі!
• Той люд жыве, што свае песні мае...
• Умер бы то, мусіць, я тут, каб не жменька той роднай зямлі.
• Каб за край быў умерці гатоў, каб не прагнуў айчызны чужых.
• І авечка, хоць дурная, а ваўка ж пазнае!
Ф. Багушэвіч
Бібліяграфія:
1. Голец,І. Патрыятызм у прадмовах Васіля Цяпінскага і Францішка Багушэвіча / Іаанна Голец // Польска-беларускія моўныя, літаратурныя, гістарычныя і культурныя сувязі. – Беласток, 2006. – С. 31 - 38
2. Францішак Багушэвіч (1840 - 1900) // Пачынальнікі : з гіст.-літ. матэрыялаў ХІХ ст. / НАН Беларусі, Ін-т літ. імя Я.Купалы; уклад. Г.В.Кісялеў, рэд. В.В.Барысенка, А.І.Мальдзіс. – 2-е выд. Мінск, 2003. – С. 381 - 442
3. Мяснікоў,А.Ф. Францішак Багушэвіч: “Не пакідайце ж мовы нашай...” / Анатоль Мяснікоў // Сто асоб беларускай гісторыі : гіст. партр. / Анатоль Мяснікоў. – 2-е выд. – Мінск, 2009. – С. 113 – 116
4. Содаль,У.І. Блаславёныя Кушляны : з нагоды 170-х угодкаў Ф.Багушэвіча / У. Содаль. - Мінск, 2009. – 143 с. [4] л. фат.
5. Бельскі,А.І. “Дзякуй табе, браце, Бурачок Мацею…” : (духоўная прысутнасць і вобраз Ф.Багушэвіча ў творчасці беларус. паэтаў) / Алесь Бельскі // Краса і смутак : дапам. для настаўнікаў / Алесь Бельскі. – Мінск, 2000. – С. 3 – 11
6. Лецка,К. Невывучаныя старонкі літаратурнай спадчыны Францішка Багушэвіча / К. Лецка // Гарадзенскія запісы. – Выпуск 2. – Гродна, 1996. – С. 74 – 80
7. Янушкевич,Я. “ На всю Беларусь миллион прокуроров...” / Я. Янушкевич // Из тьмы веков светлеющие лики / сост. Ю.Я. Гуртовенко; Т.И.Улевич. – Минск, 1994. – С. 164 – 174
8. “Не пакідайце ж мовы нашай беларускай...” [Электронны рэсурс] : да 170-годдзя з дня нараджэння Ф.Багушэвіча, 1840-1900 / Нац. бібліятэка Беларусі; [ склад.: Л.Гушчынская і інш.; пад агул. рэд. Л.Гарбачовай, К.У.Прэнц; праграміраванне А.А.Грышэль]. – Мінск, 2009. – 1 электрон. аптыч. дыск (DVD-ROM): каляр. – Сістэм. патрабаванні: Intel Pentium II 400, RAM 64; Windows 98 SVGA. – Загал. з тытул. экрана
9. Юрша,В. 7 невядомых кален / В.Юрша // Звязда. – 2013. – 1 кастрычніка. – С. 6
10. Содаль,У. Максім Багдановіч і Францішак Багушэвіч / Уладзімір Содаль // Наша слова. – 2011. - № 49. – С. 3
11. Содаль,У. Дудка грае – ён жывы / У.Содаль // Дзеяслоў. – 2011. - № 3. – С. 249 – 256
Да 120-годдзя з часу выхаду “Dudki Bialaruskaj” Ф. Багушэвіча
12. Бельскі,А. “Быць чалавекам...” : станаўленне ідэі гуманізму ў беларускай паэзіі канца ХІХ – пачатку ХХ ст. / А.Бельскі // Роднае слова. – 2010. - №6. – С. 20 – 22
Францішак Багушэвіч і Цетка
13. Янушкевіч,Я. Чароўная дудка / Я.Янушевіч // Полымя. – 2010. - № 3. – С. 138 – 141
14. Мятліцкі,М. Багушэвіч у Смаргоні / М.Мятліцкі // Полымя. – 2010. - №3. – С. 138
Верш, прысвечаны Ф.Багушэвічу
15. Багдановіч,І. “Дар музыкі – то твой дар, Божа” / І. Багдановіч // Роднае слова. – 2010. - № 3. – С. 3 – 7
16. Францішак Багушэвіч у інтэр’еры стагоддзя : да 170-годдзя з дня нараджэння і 110-годдзя з дня смерці пісьменніка / Вячаслаў Рагойша // Беларуская думка. – 2010. - № 3. – С. 114 – 120
17. Дорская, С. Тут добра пішуцца вершы / С. Дорская // Літаратура і мастацства. – 2009. - № 33. – С. 13
Пра літаратурна-мемарыяльны Музей-сядзібу Ф.Багушэвіча
18. Якаўлева,А. Францішак Багушэвіч “...Гдзе ж цяпер Беларусь?...Гдзе ж наша мова жывець...” : літаратурна-музычная кампазіцыя / А.Якаўлева // Бібліятэка прапануе. – 2005. - № 1. – С. 14 – 17
19. Содаль,У. “От быў чалавек...”: асоба Ф.Багушэвіча вачыма сучаснікаў і нашчадкаў / У.Содаль // Роднае слова. – 2001. - № 4. – С. 94 - 98
20. Содаль,У. З выяваю Францішка Багушэвіча / У.Содаль // Наша слова. – 2000. – 15 сакавіка. – С. 5 – 6
Паштоўкі з выяваю Францішка Багушэвіча
21. Содаль,У. “Сем раз Ліду ён наведаў…” / У.Содаль // Уперад. – 1989. – 18 кастр.
Ф.Багушэвіч “Кепска будзе!”

[sir.evgesok]

Добрый день честной компании!
Диву даюсь, читая вот такие заметки про Радзивиллов и прочих Миндовгов. Все они, по сути дела, были завоевателями наших земель, а потомки тех, кто ломал перед иноземной кастой шапки, теперь пену с губ пускают от восторга перед памятью «своих благодетелей». Или, может быть, по белорусской земле ходят в большинстве своем одни радзивиллы как черные, так и белые?!
И что еще интересно, куда пропал из истории Белоруси период с 39-х по 90-е? Во всех буклетах, что чаще всего на глаза попадаются, видишь только эпоху радзивиловского «расцвета», да красоты нынешних нетоптаных березовых рощ. Видимо на пылящихся полках есть исторические тома, где все развитие страны более детально изложено, но кому в пыли охота копаться…

[Admin]

Князь Мікалай Радзівіл Чорны

4 лютага – 500 гадоў з дня нараджэння Мікалая Радзівіла, па мянушцы Чорны, дзейнасць якога паўплывала на ўнутраную і знешнюю палітыку Беларуска-Літоўскага гаспадарства (Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага).

Увогуле сярод выдатных дзяржаўных мужоў Бацькаўшчыны яго фігура – адна з адметных.
Радзівіл Чорны быў прыхільнікам незалежнасці Вялікага княства Літоўскага ад Польшчы. На сеймах, якія абмяркоўвалі праекты ўніі дзвюх дзяржаў, ён выступаў за суверэннасць Вялікага княства ў складзе Рэчы Паспалітай.
З імем Радзівіла Чорнага звязана распаўсюджванне і прапаганда рэфармацыйных ідэй, арганізацыя рэфармацыйнай царквы на нашых землях.
Дзейнасць Мікалая Радзівіла адыграла вялікую ролю ў развіцці мецэнацтва ў розных сферах культуры Беларусі і Літвы. Літаратурнае мецэнацтва Чорнага было цесна звязана з арганізацыяй кнігадрукавання на Беларусі. Працяглае знаходжанне за мяжою, знаёмства з мясцовай і еўрапейскай культурай дапамаглі яму зразумець, што ў кнігах вялікая моц і сіла. У сярэдзіне XVI ст. Радзівіл заснаваў у Нясвіжы адну з буйнейшых на Беларусі бібліятэк, якая налічвала некалькі тысяч тамоў.
У свядомасці нашчадкаў Радзівіл Чорны застаўся вялікім рэфарматарам, уплывовым палітычным дзеячам, які кардынальна змяніў царкоўна-рэлігійнае, а часткова – і культурнае жыццё ў Вялікім княстве Літоўскім.
Бібліягафія:
1. Чаропка,В. Словам і справай. Мікалай Радзівіл Чорны / В. Чаропка // Уладары Вялікага княства / В. Чаропка . – Мінск, 1996. – С. 77 – 142
2. Саверчанка,У. Ля вытокаў Рэфармацыі на Беларусі / У. Саверчанка // Вяртання маўклівая споведзь. – Мінск, 1994. – С. 29 – 39
3. Паўловіч,С. Прывілей Мікалая Радзівіла / С. Паўловіч // Беларуская мінуўшчына. – 1995. - № 5 – С. 53 - 56
4. Крывашэй,З. Чаканне / З. Крывашэй // Свіцязь. – 1995. - № 1. – С. 71 – 79
5. Станіслаўскі,Ф. Мара пра незалежнасць / Ф. Станіслаўскі // Беларуская мінуўшчына. – 1995. - № 3. – С. 11 – 12; С. 51
6. Лаўроўская,І. Тыцыян маляваў Радзівіла / І. Лаўроўская // Спадчына. – 1993. - № 2. – С. 82 – 84
7. Дадзіёмава,В. Мецэнацкая дзейнасць Мікалая Радзівіла Чорнага ў галіне нотадрукавання / В. Дадзіёмава // Краязнаўчая газета. – 2009. - № 45. – С.5
8. Грыцкевіч,А. Мікалай Радзівіл Чорны (1515 – 1565) / Анатоль Грыцкевіч // Краязнаўчая газета. – 2005. - № 6. – С. 7
9. Мецэнацкая дзейнасць на тэрыторыі Беларусі // Бібліятэка прапануе. – 2004. – № 2. – С. 27 – 32
10. Чаропка,В. Па прозвішчу Чорны: Мікалай Радзівіл Чорны (1515 – 1565) / Вітаўт Чаропка // Настаўніцкая газета. – 2003. – 29 лістапада. – С. 7
11. Тарасаў,С. Са слаўнага роду Радзівілаў / С. Тарасаў // Беларусь. – 1995. - № 12. – С. 13
12. Грыцкевіч,А. Палітык-рэаліст / А. Грыцкевіч // Літаратура і мастацства. – 1995. - № 29. – С. 16
13. Грацкевіч,А. Князь Мікалай Радзівіл Чорны і яго зорны час / Анатоль Грыцкевіч // Народная газета. – 1995. – 25 сакавіка
14. Сіцька,З. Вялікага сэрца герой / З. Сіцька // Наша слова. – 1995. - № 9. – С. 4
15. Суднік,С. Мікалай Радзівіл Чорны. 480 гадоў са дня нараджэння / Станіслаў Суднік // Пагоня. – 1995. – 10-16 лютага. – С. 5
16. Ліпень, Л. Магутны рыцар нашай незалежнасці / Л. Ліпень // Наша слова. – 1993. - №26. – С. 4; 6
17. Іванова,Л. Мікалай Радзівіл Чорны / Л. Іванова // Культура. – 1992. – 5 кастр. – С. 4 – 5
18. Багадзяж,М. Атлант кальвінізму / М. Багадзяж // Чырвонае змена. – 1992. – 6 красавіка. – С. 6

[Admin]

Беларусь! Твая дачка я

1 студзеня – 70 гадоў з дня нараджэння Вольгі Іпатавай (1945),
беларускай пісьменніцы

Ці не сама Еўфрасіння кіравала яе дарогу ў тую букіністычную кнігарню, куды выпадкова (?) зайшла маладзенькая супрацоўніца Гродзенскага тэлебачання, якая прыехала ў Каўнас па новы прыстойны абутак, а замест яго павезла дадому тоўстую кнігу Вацлава Ластоўскага “Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі”, што разгарнулася якраз на выяве Еўфрасінні Полацкай? А наперадзе яшчэ чакалі архівы, старыя фаліянты, пакутлівы творчы пошук – і кнігі, са старонак якіх самыя лепшыя людзі, народжаныя на беларускай зямлі, колішнія героі, узіраюцца ў нашы твары, пазнаючы ў нас свае рысы, з пачуццём роспачы, часам нават расчаравання, але заўсёды з надзеяй...
Вольга Міхайлаўна Іпатава – аўтарка выбітнай прозы пра беларускую мінуўшчыну: цыкла апавяданняў “Гул далёкіх стагоддзяў” (змешчаны у кнізе “Перакат”), аповесцяў “Прадыслава”(1971), “За морам Хвалынскім”, “Чорная княгіня”,”Агонь у жылах крэменю” (усе 1969), “Ліпенскія навальніцы”(1973) і “Парасткі” (1976). Проза, насычаная яркімі вобразамі, кожны з якіх застаецца ў памяці, склала зборнікі “Вецер над стромай”(1977), “Дваццаць хвілін з Немезідай” (1981), “Перакат” (1984). У 1996 годзе выдадзена кніга «Паміж Масквой і Варшавай», у 2002 годзе выйшла трылогія «Альгердава дзіда» («Залатая жрыца Ашвінаў», «Вяшчун Гедыміна», «Альгердава дзіда») і інш.
Імкненне зрабіць веды пра беларускую гісторыю максімальна пашыранымі сярод самых розных чытацкіх катэгорый уплывае на сюжэты раманаў Вольгі Іпатавай. Інтрыга, неверагодныя прыгоды, яркія характары, моцныя пачуцці, экзатычнасць язычніцкай веры нашых продкаў, нечаканыя сюжэтныя хады – усё гэта пашырае кола чытачоў. Мова Іпатаўскіх раманаў настолькі дасканалая, што стварае падманнае адчуванне лёгкасці, уласцівае толькі сапраўднай прозе.

Бібліяграфія:

1. Ипатова Ольга Михайловна // Республика Беларусь: энцикл. в 6 т. / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. - Минск, 2006. – Т. 3. - С. 796
2. Іпатава Вольга Іпатава // Беларуская энцыклапедыя у 18 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск, 1998. – Т. 7. – С. 300
3. Іпатава Вольга Іпатава // Энцыклапедыя літаратуры і мастацства Беларусі у 5 т. / рэдкал. І. П. Шамякін [і інш.]. – Мінск, 1985. – Т. 2. – С. 593
4. Знакамітыя людзі Карэліччыны : [камплект з 4 паштовак] / Карэліцкая цэнтральная раённая бібліятэка, Аддзел бібліятэчнага маркетынгу. - Карэлічы, 2012. - 1 вокладка (4 асобных ліста)

5. Макмілін, А. Пісьменства ў халодным клімаце : беларуская літаратура ад 70-х гг. XX ст. да нашых дзён / Арнольд Макмілін. - Беласток : Orthdruk, 2011. - 910 с.
6. Савік, Лідзія Сымонаўна. Адна між замкаў : лiтаратурны партрэт Вольгi Iпатавай / Л. С. Савiк. – Мінск, 2003. – 165 с.
7. Шынкарэнка, Вольга Карпаўна. Нястомных пошукаў дарога : праблемы паэтыкi сучаснай беларускай гiстарычнай прозы / В. К. Шынкарэнка. - Мінск, 2002. – 207 c.
8. Якавенка, Н. В. Аўтарскі пераклад беларускай мастацкай прозы XX - пачатку XXI стагоддзя / Н. В. Якавенка // Весці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Серыя гуманітарных навук = Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия гуманитарных наук = Proceedings of the National Academy of Sciences of Belarus. Humanitarian Series. - 2013.- № 2. - С. 99 - 103.
9. Кірушкіна, М. Мастацкія адметнасці гістарычнай прозы Вольгі Іпатавай / Марыя Кірушкіна // Роднае слова. - 2013.- № 7. - С. 26 - 28.
10. Лясун, Л. Мастацкая літаратура і гісторыя / Л. Лясун // Роднае слова. - 2007. - № 8. - C. 46 - 48
11. Дамарад, I. У пошуках нацыянальнага героя / І. Дамарад // Роднае слова. - 2005. - № 3. - C. 12 - 16
12. Лаўрык, Т. Апошняя з роду крывічоў / Т. Лаўрык // Роднае слова. - 2004. - № 12. – С. 72 - 79
13. Дамарад, I. "Князёўнаю полацкую пачаты..." / І. Дамарад // Роднае слова. - 2004. - № 8. - C. 8 - 11
14. Несцяровіч, Л. Жыць паводле свайго прызначэння / Л. Несцяровіч // Бібліятэка прапануе. - 2004. - № 6. - С. 18 - 21
15. Шынкарэнка, В. Прасцяг бясконцы ў дзіды часу / В. Шынкарэнка // ЛіМ. - 2002. - 12 крас.(№ 15 - 16). - C. 6 - 7
16. Шынкарэнка, В. У кожнага свой шлях / В. Шынкарэнка // Маладосць. - 2001. - № 11. - С. 230 - 236
17. Якімец, I. I. Паэтыка экзотыкi / І. Якімец // Весн. БДУ. Сер. 4. - 2001. - № 1. - C. 41 - 44
18. Шынкарэнка, В. Нам адраджацца - праз вяртанне / В. Шынкарэнка // Беларусь. - 2000. - № 9. - C. 40 - 42
19. Савік, Л. Дрэва надзеi / Л. Савік // Полымя. - 1999. - № 12. - С. 204 - 212