Акцыя "Чытаем беларускую кнігу" 2012, Літаратурныя юбілеі Опции

[Admin]

”Жыццё ў слове...”
14 лютага спаўняецца 75 год з дня нараджэння Міхася Стральцова
(14.02.1937- 23.08.1987), пісьменніка, перакладчыка, крытыка.

Міхась (Міхаіл Лявонавіч) Стральцоў, нарадзіўся ў вёсцы Сычын Слаўгарадскага раёна Магілеўскай вобласці ў сям'і настаўніка. На яго дзяцінства выпала Вялікая Айчынная вайна. Затым – пасляваенны голад, нішчымніца, нястачы. На ўсё жыццё запомніўся ”смак ...гнілой, перамерзлай бульбы”. І ў той жа час менавіта тады прыйшло адчуванне і разуменне ”высокай цаны самога жыцця, шчодрасці чалавечага сэрца”. Ён упэўніўся, што ”побыт, самы просты і бедны, не ганьбіць чалавека, а, як ні дзіўна, часта ўзвышае яго, адкрывае ў ім ”душы залатыя россыпы” – мужнасць, самаахвярнасць, прыгажосць учынку, спагадлівасць, дабрыню, адчуванне знітаванасці і еднасці з другімі людзьмі”.
Вучыўся ў Нова-Ельненскай сярэдняй школе. Скончыў аддзяленне журналістыкі філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1959).
Працаваў у газеце «Літаратура і мастацтва» (1959-1961, 1969-1972), часопісах «Полымя» (1961-1962), «Маладосць» (1962-1968), з 1984 г. - загадчыкам аддзела мастацтва, крытыкі і бібліяграфіі часопіса «Неман». Сябра СП СССР з 1962 г.
Першае апавяданне надрукаваў у 1957 г. (часопіс «Маладосць»). Аўтар зборнікаў апавяданняў «Блакітны вецер» (1962), «Сена на асфальце» (1966), аповесці «Адзін лапаць, адзін чунь» (1970), кнігі прозы «Падарожжа за горад» (апавяданні, аповесць, 1986), кніг выбраных твораў «На ўспамін аб радасці» (1974), «Выбранае» (проза, паэзія, эсэ, 1987).
Выйшлі зборнікі вершаў «Ядлоўцавы куст» (1973), «Цень ад вясла» (1979), «Яшчэ і заўтра» (1983), «Мой свеце ясны» (1986).
Мой дзень брыдзе дрымотнай каляінай,
А твой вавёркай скача па сасне,
Цвіце пры лузе белаю калінай,
Затым, каб ноччу доўжыцца у сне.
Свяцілы дня і ночы над табой
Усходзяць шчыра ўвечары і ўранку:
За днём зара ідзе, а ноч вядзе заранку
Свяціць табе спагадай, мне – журбой.
Ды наракаць не стану я на лёс.
Я на цябе дзіўлюся ў захапленні,
Адно хачу, каб сінь тваіх нябёс
Не засмуцілі раптам хмарак цені,
Каб ты была, каб новы дзень прынёс
Табе свае на ўдачу блаславенні.

Выдаў кнігі літаратурна-крытычных артыкулаў і эсэ «Жыццё ў слове» (1965), «Загадка Багдановіча» (1968), «У полі зроку» (1976), «Пячатка майстра» (1986).
Пераклаў на беларускую мову раман Ч.Айтматава «Буранны паўстанак» (1987), асобныя творы расейскіх, украінскіх, італьянскіх, лацінаамерыканскіх паэтаў.
Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Янкі Купалы (пасмяротна, 1986) за кнігу вершаў «Мой свеце ясны».

Літаратура:
1. Стральцоў Міхась // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. – Мн., 2002. - Т.15.- С.197.
2. Стральцоў Міхась // Энцыкл. гісторыі Беларусі: у 6 т.- Мн., 2001.-Т.6. Кн.1.- С.429.
3. Стральцоў Міхась // Беларускія пісьменнікі : біябібліягр.слоўн.: у 6 т. - Мн., 1995. - Т.5.- С.426-431.
4. Мехаў, У. Загадка Міхася Стральцова / Уладзімір Мехаў // Абнавіцца духам : старонкі сучаснай літаратурнай крытыкі.-Мн., 1992.-С.254-277.
5. Бугаёў, Д. Таленавітае і аднастайнае / Дзмітрый Бугаёў // Шматграннасць / Дзмітрый Бугаёў.-Мн., 1970.-С.152-169.
6. Вярцінкі, А. Ці існуе блкітны вецер / Анатроль Вярцінскі // Высокае неба ідэала / Анатоль Вярцінскі.- Мн., 1979.- С.7-16.
7. Сямёнава, А. Шлях да самога сябе / Ала Сямёнава // Гарачы след таленту / Ала Сямёнава.- Мн., 1979.-С.64-87.
8. Тычына, М. Высокі бастыён ісціны / Міхась Тычына // Карані і крона / Міхась Тычына.- Мн., 1991.-С.165-170.
9. Шамякiна, Т. Творчасць Міхася Стральцова ў ХІ класе / Таццяна Шамякіна // Беларуская мова i лiтаратура. - 2009. - №6. - C.14-19.
10. Кузьмiч, Н. Аўтар-апавядальнік: ад самапазнання да самавыяўлення Наталля Кузьміч // Роднае слова. - 2009. - №6. - C.31-33.
11. Сiнькова, Л. Загадка Міхася Стральцова / Л. Сінькова // Лiтаратура i мастацтва. - 2009. - №49. - 24 снежня. - C.7.
12. Гоўзiч, I. "Калі маўчыць душа, гібее розум наш..." / Ірына Гоўзіч // Роднае слова. - 2007. - №2. - C.36-44
13. Бадак, А. Зорка Міхася Стральцова / А.лесь Бадак // Лiтаратура i мастацтва. - 2007. - №7. - C.15.
14. Дамашэвiч, У. Яшчэ адна загадка / Уладзімір Дамашэвіч // Лiтаратура i мастацтва. - 2007. - №7. - C.15.

[Admin]

”Вам пісьмы пісаць не буду...”
14 студзеня спаўняецца 70 год з дня нараджэння Веры Вярбы, беларускай паэткі.

Вам пісьмы пісаць не буду -
Чытайце вершы мае.
На пісьмы не хопіць мужнасці
І часу так не стае.
У пісьмах больш афіцыйнасці,
А значыць, менш пачуцця,
У пісьмах баюся пільнасці,
Старонняга выкрыцця.
Відаць, на вяку адмерана
Каханне маё бядой,
На пісьмы не хопіць вернасці
Ў мяне, такой маладой.
А вершы лёгка складаюцца
У самы кароткі час,
А вершы ў свет дасылаюцца
Нібыта зусім не для вас.
Дык будзьце ж у строгай важнасці
Да шчырасці ласкавей.
Чакайце, чытайце ўважліва,
Як пісьмы, вершы мае.
Вера Вярба... Літаратурны псеўданім Гертруды Пятроўны Сакаловай падкрэслена сціплы, але вельмі беларускі і адмысловы. Ёй, народжанай 14 студзеня 1942 года ў в. Высокі Гарадзец Талачынскага раёна, як і іншым дзецям вайны была патрэбна вера ў сябе , у жыццёвыя і духоўныя сілы, у будучыню.
Бацька, Маркаў Пётр Андрэевіч, загінуў у 1941 пад Смаленскам. Маці, Казлоўская Надзея Васілеўна, працавала інжынерам у Мінску. У 1958 В.Вярба скончыла сярэднюю школу ў Мінску і паступіла на філалагічны факультэт БДУ, які скончыла ў 1964. Працавала пазаштатным карэспандэнтам часопіса «Маладосць» (1964-1969), старшым інспектарам аддзела прапаганды літаратуры Упраўлення кніжнага гандлю Дзяржкамітэта СМ БССР па друку (1969-1971). 3 1972 - літсупрацоўнік, потым загадчык аддзела пісем і інфармацыі рэдакцыі газеты «Літаратура і мастацтва», з 1977 пазаштатны карэспандэнт часопіса «Работніца і сялянка», з 1980 - у часопісе «Беларусь». Член СП СССР з 1964 г., абіралася членам бюро секцыі паэзіі СП БССР. Жыве ў Мінску.
Веры Вярбе было наканавана нарадзіцца і стаць паэткай. Калісьці вядомасць ёй прынесла песня ”Ручнікі” у выкананні ”Пеняроў”. Музыку напісаў Мікалай Пятрэнка.
У суботу Янка ехаў ля ракi,
Пад вярбой Алёна мыла ручнiкi.
"Пакажы, Алёна, броды земляку,
дзе тут пераехаць на канi раку?"
"Адчапiся, хлопец, едзь абы-куды,
не муцi мне толькi чыстае вады!"
У маркоце Янка галавой панiк,
упусцiла дзеўка беленькi ручнiк.
"Янка, мой саколiк, памажы хутчэй!
Бо плыве, знiкае ручнiчок з вачэй!"
"Любая Алёна, я ж вады баюсь!
Пацалуй спачатку — што як утаплюсь!"
Супынiўся гнеды пад вярбой густой.
Цалавала Янку Лена над ракой.
Стала цiха-цiха на усёй зямлi,
па рацэ далёка ручнiкi плылi...
Першыя творы надрукавала ў 1958г. у рэспубліканскіх часопісах («Полымя», «Вясёлка», «Работніца і сялянка»). Ужо ў дваццаць гадоў яна, студэнтка філалагічнага факультэта, зведала радасць трымаць у руках уласную паэтычную кніжку - зборнік паэзіі «Вочы вясны» (1962).
Пасля першай ”кніжнай ластаўкі” з сэрца паэткі да беларускага чытача, нібы давекрлівыя птушкі, паляцелі новыя вершы, якія склалі зборнікі ”Белыя пісьмы” (1967), ”Высококсны год” (1969), ”Сіняя бухта” (1975), ”Альфа” (1978), ”Мая маленькая планета” (1982), ”Яраслаўна” (1986). Выйшла кніжка вершаў для дзяцей ”Пралеска” (1968). У 1976 г. выйшла ”Выбранае”, у 1987 г. — кніжка выбранай паэзіі ”Белыя пісьмы”, у 1995 - ”Апошні верасень”.
Паэзія В. Вярбы - лірычная споведзь пра час і сваё пакаленне. Асноўныя матывы - услаўленне маладосці, кахання, мацярынства, роздум над гісторыяй роднага краю і праблемамі сучаснасці. Творы паэтэсы вызначаюцца летуценнасцю, рамантычнай прыўзнятасцю і разам з тым часам у іх адчуваецца разгубленасць перад бытавымі няўвязкамі, разуменне складанасці жаночага лёсу, нялёгкасці жыццёвых выпрабаванняў. Яна па-свойму пераасэнсоўвае вобразы і матывы вуснай народнай творчасці.
Усё ў жыцці здаецца проста,
На ўсё вы знойдзеце прычыны.
Як гэта цяжка быць дарослай,
Як гэта цяжка быць жанчынай.
Насустрач плёткам і абразам
Пранесці горда твар прыгожы,
Затое быць з каханым разам,
І ў гэтым толькі шчасце, можа.
А потым старасць, потым восень,
Хаваеш першыя маршчыны.
Хоць уваччу ўсё тая ж просінь,
Ды сэрца ные без прычыны.
Дачка сама адрэжа косы,
І рассказаць ёй немагчыма,
Як будзе цяжка жыць дарослай,
І ў колькі раз цяжэй — жанчынай.
Песні на вершы паэтэсы напісалі I. Барсукоў, Л. Свердзель.
Творы В. Вярбы перакладаліся на рускую і інш. мовы. В. Вярба пераклала на беларускую мову «Дзікі сабака Дзінга, альбо Аповесць пра першае каханне» Р. Фраермана (1975).
Літаратура:
1.Бечык, В. Сакавіцкія пісьмы: [пра зб. Веры Вярбы «Выбранае»] / Варлен Бечык // Прад высокаю красою / Варлен Бечыек.- н., 1984.- С.222-223.
2.Юрэвіч, У. Прагнучы вышыні / Уладзімір Юрэвіч // Абрысы / Уладзімір Юрэвіч.- Мн., 1976.-С.301-306.
3.Бельскі, А. ”Дажджлівых раніц пазалота...”: Лірыка Веры Вярбы / Алесь Бельскі // Роднае слова.-2002.-№1.-С.5-9.
4.Баравікова, Р. З пяшчотаю, любоўю, цеплынёю / Раіса Баравікова // Роднае слова.-1992.-№1.-С.63.

[Admin]

”Лоцман фантастыкі”
3 студзеня спаўняецца 65 год з дня нараджэння Васіля Гігевіча, пісьменніка.

Празаік Васіль Сямёнавіч Гігевіч нарадзіўся 03.01.1947 г. у вёсцы Жыцькава Барысаўскага раёна Мінскай вобласці ў сялянскай сям'і.
У 1969 г. скончыў фізічны факультэт Харкаўскага дзяржаўнага універсітэта і паралельна факультэт грамадскіх прафесій па спецыяльнасці журналістыка. Працаваў выкладчыкам фізікі ў Новааляксандраўскай сярэдняй школе Сахноўшчынскага раёна Харкаўскай вобласці. З 1970 г. - карэспандэнт-радыёарганізатар ашмянскай раённай газеты «Красное знамя». У 1970-1977 гг. - інжынер Барысаўскага шклозавода. Скончыў Вышэйшыя літаратурныя курсы ў Маскве (1979). З 1979 па 1981 г. быў намеснікам галоўнага рэдактара аб’яднання ”Летапіс” кінастудыі ”Беларусьфільм”, з 1981 г. -літаратурным супрацоўнікам і загадчыкам аддзела прозы часопіса ”Маладосць”, загадчыкам аддзела публіцыстыкі часопіса ”Полымя”. Сябра СП СССР з 1977 г.
Першае апавяданне надрукаваў у 1972 г. у часопісе «Полымя». Аўтар зборнікаў прозы «Спелыя яблыкі» (апавяданні, 1976), «Калі ласка, скажы» (аповесць і апавяданні, 1978), «Жыціва» (аповесці, 1980), «Астравы на далёкіх азёрах» (аповесці, апавяданні, 1984), «Доказ ад процілеглага» (раман, 1985), «Мелодыі забытых песень» (аповесці, раман, апавяданні, 1988), «Карабель» (аповесці, раман, 1989), «Марсіянскае падарожжа» (аповесць, раман, 1990). Разам з А.Чарновым напісаў навукова-дакументальную кнігу пра Чарнобыль ”Сталі воды горкімі” (1991).
Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі (1982) за аповесць «Жыціва».
Літаратура:
1.Андраюк, С. Клопаты і здабыткі маладой прозы: [В.Гігевіч ”Гісторыя адной душы”] / Серафім Андраюк // А жыццё вышэй за ўсё /Серафім Андраюк.- Мн., 1992.-С.166-169.
2.Гніламёдаў, У. Пісьменнік і навізна жыцця / Уладзімір Гніламёдаў // Як само жыццё / Уладзімір Гніламёдаў.-Мн., 1980.- С.43-68.
3.Локун, В. На шляху да сінтэзу: [пра раман В.Гігевіча ”Доказ ад процілеглага”] / Валянціна Локун // На шляху да сінтэзу.-Мн., 1991.- С.218-223.
4.Верціхоўская, М. Сучасная фантастычнай проза: (на матэрыяле твораў В.Гігевіча і Я.Сіпакова) / М.І. Верцяхоўская // Беларуская мова і літаратура.- 2011.-№6.-С.21-30.
5.Тычко, Г.Ліха павінна быць пераможана ў нас саміх...: аповесць ”Пабакі” Васіля Гігевіча / Галіна Тычко // Роднае слова.-2007.-№1.-С.12-13.
6.Свечнікава, А. Вяртанне да чалавека: антыутопія ”Карабель” Васіля Гігевіча / Алена Свечнікава // Роднае слова.-2005.- №3.- С.22-24.
7.Тычко, Г. У ценю крыжа адзіноты: штрыхі творчасці В.Гігевіча / Галіна Тычко // Роднае слова.-1997.- №1.-С.28-34.