Акцыя "Чытаем беларускую кнігу", Літаратурныя юбілеі Опции

[Admin]

Светлы воблік паэта

25 лютага – 60 гадоў з дня нараджэння Алеся Пісьмянкова (1957 - 2004), паэта, лаўрэата літаратурных прэмій.
Аўтар кніг паэзіі «Белы камень» (1983), «Чытаю зоры» (1988), «Планіда» (1994), «Вершы» (1997), «Журавель над студняй» (1998), «Я не памру, пакуль люблю» (2000), «Мы з братам» (2003), зборнік «Думаць вершы» (2005) выйшаў пасмяротна. У 2012 годзе ў «Рэдакцыі газеты «Звязда» выйшаў зборнік выбраных твораў «Не знікай» (укладальнік Алена Пісьмянкова).
Месца Алеся Пісьмянкова ў беларускай літаратуры адметнае. На яго вачах многія рэаліі адыходзілі ў нябыт, аднак паэт захаваў далучанасць да каранёў, увасобіў яе ў вершах – і пакінуў нам у спадчыну. Яго творчасць развівалася на стыку часоў, у пару перамен, прычым у пэўным анархізме да літаратурных тэндэнцый. Магчыма, гэта абумовіла ўнутраны канфлікт лірычнага героя, яго пранізлівы боль і светлы сум. У гэтым – прыгажосць і абаяльнасць паэтычнай спадчыны Алеся Пісьмянкова. Яго пазіцыя была натуральная і шчырая да апошняй кропкі. У любові да радзімы паэт прызнаваўся ціха, амаль малітоўна.
Паэтычны талент асабліва моцна праявіўся ў яго невялікіх вершах і мініяцюрах.
Люты ў валенкі абуты,
Апрануты люты ў кажух.
Люты спрабуе на лютні
Апошні акорд завірух.
Чуеце лютага лютню?
У лютага слых абсалютны.
Рытмічная карціна верша і сродкі мастацкай выразнасці родняць паэзію Алеся Пісьмянкова з фальклорнымі творамі.
Нельга пакінуць па-за ўвагай і творы Алеся Пісьмянкова, напісаныя для дзяцей: “Заўзятары” (1993), “Ласуны-веселуны” (1996). Як успамінаюць сябры паэта, ён часта паўтараў вядомае: для дзяцей трэба пісаць як для дарослых, толькі яшчэ лепш. Яго кнігі вершаў для дзяцей таксама ўзбагацілі беларускую літаратуру – дзіцячую. Сёння роля дзіцячай літаратуры недаацэньваецца, але трэба памятаць, што густ і прыхільнасці чытача выхоўваюцца з самага дзяцінства. Прыгожыя, цікавыя дзецям, з густам і веданнем мовы напісаныя вершы адыгрываюць вялікую ролю ў выхаванні, яны фарміруюць павагу і цікаўнасць да нацыянальнай мовы і літаратуры.
Алесь Пісьмянкоў член Саюза пісьменнікаў Беларусі з 1984 года. Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола БССР (1988) за кнігу лірыкі «Чытаю зоры», лаўрэат Літаратурнай прэміі імя А. Куляшова (1998) за кнігу «Вершы», лаўрэат прэміі «Залаты апостраф» (2004, пасмяротна).

Бібліяграфія
1. Письменков Алесь // Республика Беларусь: энцикл. в 6 т. / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. - Минск, 2008. – Т. 6. - С. 81.
2. Пісьмянкоў Алесь // Беларуская энцыклапедыя у 18 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск, 2001. – Т. 12. – С. 390.
3. Пісьмянкоў Алесь // Энцыклапедыя літаратуры і мастацства Беларусі у 5 т. / рэдкал. І. П. Шамякін [і інш.]. – Мінск, 1987. – Т. 4. – С. 301.
4. Вішнеўскі, А. Шуміць лес, цвіце сад / А. Вішнеўскі // Беларуская думка.- 2007.- № 2.- C. 127 - 133.
5. Галубовіч, Л. Рыцар паэзii / Л. Галубовіч // Полымя.- 2005.- № 4.- С. 211 -216.
6. Яскевіч, А. "Трэба капаць крыніцу..." / А. Яскевіч // Роднае слова. - 2000.- № 4. - С. 13 - 17.

[Admin]

Мудрае ў самім жыцці

1 студзеня – 70 гадоў з дня нараджэння Георгія Марчука (1947, Давыд-Гарадок), пісьменніка, драматурга, кінасцэнарыста.
Творы вядомага пісьменніка Беларусі Георгія Марчука заслужана карыстаюцца поспехам у чытачоў. За сорак гадоў літаратурнай творсчасці ён стварыў восем раманаў, пяцьдзесят п’ес, напісаў кнігу навэл “Хаос”, якая была прызнана лепшай кнігай страны ў 1997 годзе, кнігу казак для дзяцей, кнігу афарызмаў, стаўшы, такім чынам, роданачальнікам гэтага жанра ў беларускай літаратуры.
Нарадзіўся Георгій Марчук на Беларускім Палессі з самабытным укладам жыцця, сваімі традыцыямі і звычаямі, якія таленавіта апісаў ў сваіх эпічных раманах “Крык на хутары” і “Кветкі правінцыі”.
У 1973 годзе ён скончыў Мінскі тэатральна-мастацкі інстытут (па спецыяльнасці “тэатразнаўства”), а ў 1975 годзе Вышэйшыя курсы рэжысёраў і сцэнарыстаў у Маскве (па спецыяльнасці “кінарэжысёр”). Дэбютаваў у літаратуры аднаактнай п’есай (1971). Дзесяцікратны лаурэат рэспубліканскіх конкурсаў па драматургіі.
Усе творы пісьменніка адрозніваюцца глубокім псіхалагізмам, вострымі сюжэтамі, праўдай жыцця, філасафічнасцю. У сваіх драмах, камедыях і трагедыях ён разглядае вечны канфлікт духоўнага і матэрыяльнага, высмейвае крайнасці чалавечай натуры, падымае пытанні адказнасці за жыццё кожнага перад Богам і людзьмі. Стылю Марчука, як драматурга, уласцівы арыгінальныя сюжэты, бліскучыя дыялогі, гумар і высокі напал трагедыйных пачуццяў. Застаючыся рэалістам ён вельмі тонка ўводзіць у свой рэалізм элементы сімвалізма, рамантызма, інаказання. Сярод герояў яго камедый сустракаюцца і такія як – Грэх, Раб Божы, Чорт, Анёл, Дабрачыннасць.
У сваіх творах яму ўдалося паказаць гісторыю Палесся, Беларусі, яе народа праз прызму ўспрымання гісторыі чалавецства, убачыць сакраментальную аснову, якая аб’ядноўвае народы планеты.

Бібліяграфія:
1. Радзівончык, Н. Сучаснае і адвечнае ў творчасці Георгія Марчука / Ніна Радзівончык // Роднае слова. - 2016. — № 2. — С. 16—17.
2. Іконнікава, Л. У. Творчасць Георгія Марчука: жанравыя асаблівасці, канцэптасфера, мастацкія дамінанты : аўтарэферат дысертацыі на атрыманне вучонай ступені кандыдата філалагічных навук / Іконнікава Людміла Уладзіміраўна ; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і лытаратуры. - Мінск, 2015. - 25 с.
3. Марціновіч, А. Казку прачытай — жыццё спазнай : казкі Георгія Марчука / Алесь Марціновіч // Роднае слова. - 2012. — № 1. — С. 23—26.
4. Марчук, Г. "Бяры тэму, якую да цябе ніхто не браў!" // Лiтаратура i мастацтва.- 2010.- 15 кастрычніка (№ 41).- C. 5.
Гутарка з драматургам, празаікам, прэтэндэнтам на Нобелеўскую прэмію па літаратуры Г. Марчуком.
5. Хацкевіч, В.Б. Падарожжа ў чалавечае жыццё... // Маладосць.- 2008.- № 9.- С. 113-117.
Жыццё і творчасць пісьменніка Г.В.Марчука.
6. Качаткова, І. Прыгажосць, якая ратуе // Літаратура і мастацтва. – 2007. – 12 студзеня (№ 12). – С. 13.
Пра жыццёвы і творчы шлях беларускага пісьменніка, драматурга Георгія Марчука.

[Admin]

Нязгасная зорка на беларускім небасхіле

9 снежня – 125 гадоў з дня нараджэння Максіма Багдановіча (1891 - 1917) паэта, класіка беларускай літаратуры, перакладчыка, літаратуразнаўцы, празаіка, крытыка і гісторыка літаратуры.
Максім Багдановіч – гонар і боль нашай літаратуры. Жыццё яго было кароткім, як лістападаўскі дзень, і хмурным, быццам позняя восень. Толькі 25 вёсен сустрэў М. Багдановіч і назаўсёды застаўся для нас маладым. Але ж ён так многа зрабіў…І яшчэ больш не паспеў зрабіць. Яго імя ўпісана залатымі літарамі ў гісторыю беларускай культуры. Кожнае пакаленне адкрывае для сябе веліч асобы паэта і незвычайны свет яго паэзіі. Ужо ў самім прозвішчы паэта – Багдановіч – прачытваецца Богам дадзены.
М. Багдановіч – адзін са стваральнікаў новай беларускай літаратуры і сучаснай літаратурнай мовы. Асноўнай яго заслугай з’яўляецца ўзбагачэнне беларускай літаратуры здабыткамі сусветнай культуры. Ён адзін з першых пачаў распрацоўку складаных вершаваных формаў (санет, актава, тэрціна, трыялет, рандо, скерца і інш.), імкнучыся сцвердзіць вялікія вобразна-выяўленчыя магчымасці беларускай мовы. З той жа мэтай М. Багдановіч заняўся мастацкім перакладам, узнаўляючы на роднай мове творы антычных, заходнееўрапейскіх і расійскіх аўтараў, а таксама ўзоры песень розных народаў свету. Нароўні з Янкам Купалам ён стаў заснавальнікам пейзажнай і інтымнай лірыкі ў нацыянальнай паэзіі; яго апавяданні знаходзяцца ля вытокаў нацыянальнай прозы; яго крытычныя даследванні шмат у чым прадвызначылі далейшы шлях развіцця беларускага літаратуразнаўства.

Бібліяграфія.
1. Максім Багдановіч : энцыклапедыя / склад. І.У. Саламевіч, М.В. Трус. - Мінск : Беларус. Энцыкл. iмя П.Броўкi, 2011. - 608 с.
2. Максім Багдановіч. Пясняр чыстае красы : успаміны, артыкулы, прысвячэнні / уклад. Т.Э. Шэляговіч. - Мінск : Мастацкая лiтаратура, 2011. - 350 с. - ( Жыццё знакамiтых людзей Беларусi).
3. Алейчанца, Ю. Наш Максім Багдановіч / Ю. Алейчанца // Звязда. – 2016. – 3 мая. – С. 12.
4. Тычко, Г. Мастацкая рэцэпцыя сусветнай класікі ў творчасці Максіма Багдановіча / Галіна Тычко // Роднае слова. – 2015. - № 11. – С. 5 – 8.
5. Трус, М. М. Багдановіч і рэвалюцыя 1905 – 1907 гг.: штрыхі да біяграфіі паэта / Мікола Трус // Роднае слова. – 2015. - № 12. – С. 4 - 8.
6. Кулікоўская, Т. Максім Багдановіч – чалавек, паэт, патрыёт / Т. Кулікоўская // Беларуская мова і літаратура. – 2012. - № 3. – С. 30 – 36.
7. Мацук, Ю. Знітаванне крэўнасцю, знітаванне Радзімай…” // Літаратура і мастацства. – 2012. - № 50. – 14 снежня. – С. 12.
8. Мышкавец, І. “Праглядзіце гэты томік…” / І. Мышкавец // Літаратура і мастацства. – 2013. - № 10. – 7 сакавіка. – С. 10.
9. Петрушкевіч А. Песняры чыстае красы: Максім Багдановіч і Алесь Салавей / А. Петрушкевіч // Роднае слова. – 2012. - № 7. – С. 3.

[Admin]

Свет паэзіі Анатоля Вярцінскага

18 лістапада – 85 гадоў з дня нараджэння Анатоля Вярцінскага (1931г.) паэта, драматурга, публіцыста, крытыка, перакладчыка, дзяржаўнага дзеяча. Заслужаны работнік культуры Беларусі.
Анатоль Вярцінскі – адзін з найбольш таленавітых прадстаўнікоў беларускай паэзіі другой паловы ХХ ст., творчасць якога належыць да так званай інтэлектуальнай, філасофскай паэзіі. Яго справядліва называюць паэтам думкі.
Ён – аўтар кнігі літаратурна-крытычных і публіцыстычных артыкулаў “Высокае неба ідэала” (1980), зборніка выбраных вершаў і паэм “Святло зямное” (1981), кнігі дзіцячых п’ес “Дзякуй, вялікі дзякуй!” (1983), публіцыстычных нататак “Нью-Йоркская сірэна” (1987), шмат выступае з артыкуламі ў перыядычным друку. У 1994 годзе выходзіць зборнік яго артыкулаў, выступленняў, інтэрв’ю “Трывожны досвітак”, у якім уздымаюцца актуальныя праблемы грамадска-палітычнага жыцця, даецца кваліфікаваная ацэнка творчасці вядомых беларускіх майстроў слова.
Многія вершы Анатоля Вярцінскага пакладзены на музыку І. Лучанком, Я. Глебавым, Л. Захлеўным, Э. Ханком.
Бібліяграфія:
1. Губернатараў, М.А. Вярцінскі Анатоль / М.А. Губернатараў // Беларускія пісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік / рэд. А.В. Мальдзіс. – Мінск, 1993. – Т. 2. – С. 72 – 80.
2. Есіс, Я. Верш А. Вярцінскага "Жыццё даецца, каб жыццё тварыць..." / Я.В. Есіс // Беларуская мова і літаратура. - 2015. - № 10. - С. 39 – 43.
3. Ярмашук, Л. Святло зямное Анатоля Вярцінскага : урок-партрэт літаратуры (Х клас) / Л. Ярмашук // Роднае слова. – 2015. - №7. – С. 56 – 58.
4. Шамякіна, М. Анатоль Вярцінскі / М. Шамякіна // Полымя. – 2007. - № 2. – С. 126 – 129.

[Admin]

Права аблюбаваць слова…

27 кастрычніка – 105 гадоў з дня нараджэння Міколы Лобана (1931 - 2016), пісьменніка, мовазнаўца. Заслужаны работнік культуры Беларусі.
Першае сваё апавяданне Мікола Лобан надрукаваў у 1930 годзе. Ён – аўтар аповесці «Іркуцянка» (1953), раманаў «На парозе будучыні» (1964), «Гарадок Устронь» (1970), «Шэметы» (1981), што склалі трылогію. У ёй пісьменнік паставіў перад сабой маштабную задачу – адлюстраваць «гісторыю нашага грамадства ад Кастрычніцкай рэвалюцыі да сённяшніх дзён», расказаць «аб жыцці і лёсе людзей таго пакалення, якое прайшло праз агонь рэвалюцыі, грамадзянскай вайны і наступных выпрабаванняў палавіны нашага стагоддзя».
У 1984 годзе пабачыла свет кніга Міколы Лобана «Пяць раніц тыдня» (эсэ, асацыяцыі, артыкулы) – адно з лепшых выданняў у беларускай эсэістыцы. За гэту кнігу пісьменніку ў 1985 годзе пасмяротна была прысуджана Літаратурная прэмія імя Івана Мележа Саюза пісьменнікаў БССР. Разам з Эдзі Агняцвет Мікола Лобан пераклаў на беларускую мову аповесць Максіма Горкага «У людзях».
Няпроста ішлося па жыцці Мікалаю Паўлавічу Лобану, аднак ён быў жыццялюбам, чалавекам высокай культуры, вельмі цаніў простыя чалавечыя адносіны. У вышэйназванай кнізе «Пяць раніц тыдня» ён напісаў, што сапраўдная любоў да чалавека павінна быць «на кожным кроку, у кожным выпадку фізічнага і духоўнага датыкнення… гэта твой жыццёвы стыль, тваё асяроддзе, тваё паветра, ты іначай не ўмееш, гэта твой почырк, твая паходка – гэта тваё крэда». У памяць пра выдатнага пісьменніка і навукоўца Міколы Лобана адна з вуліц горада Слуцка названа яго імем.

Бібліяграфія:
1. Лобан Мікола // Біябібліяграфічны слоўнік у 6 т. / рэдкал. І.Э. Багдановіч [і інш.] / - Мінск, 1992. – Т. 4. – С. 57 – 59.
2. 27 кастрычніка 100 гадоў з дня нараджэння М.П. Лобана (1911-1984), пісьменніка, мовазнаўства // Новыя кнігі. - 2011. - № 6. - С. 9 - 10.
3. Бугаёў, Д. Яшчэ раз пра Міколу Лобана // Роднае слова. - 2001. - № 12. - C. 11-15
4. Четырнадцать фронтовых дней из дневника Миколы Лобана // Неман.- 2010. - № 5. - С. 118 - 133.

[Admin]

Боль і сумленне Бацькаўшчыны

30 верасня – 85 гадоў з дня нараджэння Ніла Гілевіча (1931 - 2016), паэта, літаратуразнаўца, фалькларыста, перакладчыка, грамадскага дзеяча.
Асноўным зместам паэзіі Н. Гілевіча з'яўляецца лёс беларускай мовы і культуры, духоўная спадчына народа, памяць мінулай вайны. У вершах пра маці пульсуе ўсведамленне свайго сыноўняга абавязку перад самым дарагім чалавекам, нейкай унутранай віны і адначасова пакаяння. У вершах пра сучасную вёску паэт сцвярджае, што спрадвеку вёска была і застаецца захавальніцай маральнай і моўнай чысціні народа. Паэт уздымае голас супраць бездухоўнасці і абыякавага стаўлення да нацыянальнай культуры, выступае за маральную чысціню сучаснікаў.
Адрасатам многіх вершаў паэта з'яўляецца моладзь. У вершы «Парада маладым чытачам» Н. Гілевіч пераканаўча і проста сцвярджае мудрыя жыццёвыя ісціны: трэба чытаць казкі, бо «навукі мудрай — край там непачаты!». 3 кожнай казачнай фабулы маладыя чытачы павінны зразумець няхітрую жыццёвую праўду, выказаную паэтам у яскравых параўнальных зваротах: «чаму лісе нетрэба верыць здохлай, як гэта дзед адзін зрабіў калісьці» (не трэба давяраць хітраму чалавеку), «чаму ваўку не трэба камізэлька з двума радамі гузікаў на бруху» (не адзенне ўпрыгожвае чалавека, а яго ўчынкі) і інш.
На дзіва плённыя дасягненні Ніла Гілевіча ў жанры загадкі. Гэтыя творы прадстаўлены ў кнігах “Сіні домік, сіні дом” і “Загадкі” Тэматыка яго загадак надзвычай шырокая. Толькі дзіву даешся, наколькі багатая фантазія ў паэта!
Ніл Сымонавіч Гілевіч – Народны паэт Беларусі, Заслужаны дзеяч навукі Беларусі, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі імя Я.Купалы, Міжнароднай прэміі імя Х. Боцева.

Бібліяграфія:

1. Гілевіч Ніл // Біябібліяграфічны слоўнік у 6 т. / рэдкал. І.Э. Багдановіч [і інш.] / - Мінск, 1992. – Т.2. – С. 185 – 204.
2. Маляўка, П. Жанр загадкі ў творчасці Ніла Гілевіча / Пётр Маляўка // Шлях да ўзаемнасці = Droga ku wzajemnosci : матэрыялы XV міжнар. навук. канф. ( Гродна, 13-14 лістап. 2008 г.) / рэдкал. : І. Крэнь, С. Мусіенка, І. Папоў, Я.Роўба ( адк. рэдактары) [і інш.]. - Гродно : ГрДУ, 2009. - С. 338 – 343.
3. Нищик, Ф. Живую совесть приводя в движенье / Ф. Нищик, Л. Садовская // Уроки жизни поэтической строкой / сост. О.А. Томашева. - Минск, 2016. - С. 48-61.
4. Гілевіч, Н. : "Мой усім вам паклон зямны..." // Роднае слова. - 2016. - № 4. - С. 25.
5. Герцык, А. В. Вывучэнне лірыкі Ніла Гілевіча : традыцыі паэтычнай класікі (11 клас) / Аляксандр Герцык // Роднае слова. - 2014. — № 12. — С. 62—68.
6. Бутучак, Г. Захавальнік і абаронца беларускасці // Бiблiятэка прапануе. - 2011. - № 8. - C. 23 - 28.
7. 30 верасня -- 75 год з дня нараджэння (1931) Н.С. Гілевіча, Народнага паэта Беларусі, літаратуразнаўца, фалькларыста, перакладчыка // Новыя кнігi. - 2006. - № 5. - C. 22 – 25.

[Admin]

Малітва за Беларусь

28 жніўня – 80 гадоў з дня нараджэння Генадзя Бураўкіна (1936 - 2014), паэта, перакладчыка, дзяржаўнага дзеяча Беларусі.
Так лёсава склалася, што Генадзь Мікалаевіч заўсёды лічыўся дзяржаўнікам – і за савецкім часам, калі зрабіў даволі ўражлівую для паэта кар’еру ў БССР, і за незалежным, калі хваляваўся і дбаў пра станаўленне нацыянальных чыннікаў Беларусі. І ў першым, і ў другім выпадку тое было менавіта праявай яго спадчыннай беларушчыны. Узначальваючы часопіс “Маладосць”, ён выводзіў у літаратурны свет лепшых маладых і вядомых ужо апальных аўтараў (друкаваў “Дажыць да світання”, “Воўчую зграю”, “Яго батальён” В. Быкава, а таксама гістарычна-нацыянальныя творы Уладзіміра Караткевіча). Кіруючы беларускім тэлебачаннем, “пад сурдзінку” праводзіў там не гучную, але мэтаскіраваную беларусізацыю, а ў час перабудовы рабіў першыя крокі да дэмакратызацыі і галоснасці аднаго з галоўных тады сродкаў масавой інфармацыі (першыя эфіры з апанентамі савецкай і камуністычнай улады).
Г.Бураўкін быў лаўрэатам прэміі Ленінскага камсамола Беларусі (1972) і Дзяржаўнай прэміі БССР імя Янкі Купалы (1980) за свае адметныя зборнікі вершаў. На яго вершы напісаны такія вядомыя ў народзе песні, як “Белы снег”, “Зачараваная”, “Матылі”, “Малітва” , штовечаровая “Калыханка” і іншыя.
Г. Бураўкін – захавальнік і прадаўжальнік класічных традыцый нашай нацыянальнай паэзіі. У яго творчасці няма адметных літаратурных адкрыццяў – ні ў форме, ні ў змесце, ні ў ідэйнай тэматыцы, як тое было ў Танка, Брыля, Быкава, Караткевіча. Але ў яго было шчырае прафесійнае служэнне сваёй паэтычнай Музе.

Бібліяграфія:
1. Бураўкін Генадзь // Біябібліяграфічны слоўнік у 6 т. / рэдкал. І.Э. Багдановіч [і інш.] / - Мінск, 1992. – Т.1. – С. 395 – 416.
2. Барсток,М.М. Руплiвы поўдзень : Нарыс творчасцi Генадзя Бураўкiна / М.М. Барсток. - Мінск, 1984. – 173 с.
3. Галубовіч, Л. Ад Крыжоўкі - да зорак... / Леанід Галубовіч // Дзеяслоў. - 2014. - №6. - С. 276 – 282.
4. Садоўская, Л. Запатрабаваная паэзія : Прэзентацыя кнігі Генадзя Бураўкіна "Лісты да запатрабавання" / Л. Садоўская // Бібліятэка прапануе. - 2012. — № 1. — С. 7—12.
5. Коўтун, В. Са словам памяці жывой // Маладосць. - 2006. - № 8. - C. 132 - 134.
6. Давiдоўская, Л. Генадзь Бураўкін // Роднае слова. - 2005. - № 1. – С. 93 - 94.
7. Бугаёў, Д. "Матчына слова дапамагала мне..." // Полымя. - 2001. - № 8. - С. 206 – 231.


фото Г. Бураўкіна