Акцыя "Чытаем беларускую кнігу", Літаратурныя юбілеі Опции

[Admin]

“Даўняя загадка літаратуразнаўства”

13 чэрвеня – 190 гадоў з дня нараджэння К.В. Вераніцына (1834-1904), аднаго з удзельнікаў літаратурнага жыцця ў Беларусі сярэдзіны ХІХ ст., магчыма аўтара паэмы “Тарас на Парнасе”.
Вершаваны помнік беларускай літаратуры ХІХ ст. паэма “Тарас на Парнасе” – твор унікальны, адзіны ў сваім родзе, дзе ўсё незвычайна: фабула і тэкст, дата стварэння і ананімнасць аўтара. Доўгі час яна распаўсюджвалася толькі ў рукапісах, перадавалася ў вуснай форме. Упершыню паэма была надрукавана ў газеце “Минский листок” у 1889 г. Многія літаратуразнаўцы, вывучаючы час яе напісання, аналізуючы змест і мову, прыйшлі да высновы, што паэма была створана ў 1850-я гг., а верагодны аўтар – стацкі саветнік з Санк-Пецярбурга Канстанцін Васільевіч Вераніцын. За яго подпісам вядома таксама беларуская сатырычная паэма “Два д’яблы”, сюжэтна звязаная з Віцебскам.
Нарадзіўся К. Вераніцын у маёнтку Астраўляны Віцебскага павета Віцебскай губерні (цяпер Гарадоцкі раён Віцебскай вобласці) у сям’і прыгонных сялян і быў запісаны пад прозвішчам Васільеў, якое супадала з іменем бацькі. Вучыўся ў Гарадоцкім прыходскім вучылішчы (скончыў у 1844г.). У 1845 годзе атрымаў вольную ад памешчыка і паступіў у Віцебскую губернскую гімназію. У 1851 г. прыпісаўся да мяшчанскага саслоўя пад прозвішчам Вераніцын. Праз год скончыў вучобу і стаў студэнтам Санкт-Пецярбургскай медыка-хірургічнай акадэміі (па невядомых прычынах у 1854 адлічаны). У 1857 г. як стэпендыят Вольнага эканамічнага таварыства К.Вераніцын быў прыняты алразу на трэці курс Горы-Горацкага земляробчага інстытута, які скончыў у 1859 г. Працаваў на розных дзяржаўных пасадах. У 1880 годзе пераехаў у Санкт-Пецярбург, дзе ўладкаваўся на службу ў Міністэрства шляхоў зносін. Пасяліўся ў доме, вядомым сваімі літаратурнымі традыцыямі: там у розныя часы жылі М. Някрасаў, І.Тургенеў, М.Чарнышэўскі. У 1900 г. К Вераніцын выйшаў у адстаўку ў чыне стацкага саветніка. Ён захоўваў сувязі з Віцебшчынай і часта наведваў родныя мясціны.
Памер К.Вераніцын у 1904 г. 1 снежня 2001 г. у Гарадку і Астраўлянах былі ўстаноўлены мемарыяльныя знакі ў гонар паэмы “Тарас на Парнасе” і яе верагоднага аўтара. У жніўні 2014 г. у скверы Гарадка ўсталяваны помнік – скульптура лясніка – Тараса. У 2009 г. у выдавецтве “Мастацкая літаратура” выйшла кніга з паэмамі “Тарас на Парнасе” і “Два д’яблы” з іменем К.Вераніцына на вокладцы.
Бібліяграфія:
1. Тарас на Парнасе : [зборнік ; укладанне В. Шніпа ; мастак М. Пракаповіч ; пераклад з беларускай мовы на рускую М. Лазінскага]. - Мінск : Мастацкая літаратура, 2023. - 189, [1] с
2. Лебядзевіч, Д. М. Паэма Канстанціна Вераніцына "Тарас на Парнасе" ў кантэксце антычнай літаратуры : (сцэнарый урока ў ІХ класе, павышаны узровень) / Д. М. Лебядзевіч // Беларуская мова і літаратура. - 2019. — № 6. — С. 16—19.
3. Плёска, К. С. Канстанцін Вераніцын. Паэма "Тарас на Парнасе" : (урок у 9 класе) / К. С. Плёска // Беларуская мова і літаратура. Серыя "У дапамогу педагогу" . - 2023. — № 8. — С. 23—27.
4. Рублевская, Л Листок, который и сегодня интересно почитать / Людмила Рублевская // Советская Белоруссия. — 2016. 8 апр. — С. 8—9.

[Admin]

“Прыйшоў я з казкамі ў залатое ранне…”

6 мая – 110 гадоў з дня нараджэння П.Труса (1904-1929), паэта.
Сярод прадстаўнікоў беларускай літаратуры пачатку ХХ стагоддзя вылучаўся непадобны да іншых, са сваім уласным голасам малады паэт Паўлюк ( Павел Адамавіч) Трус.
Нарадзіўся ён у в. Нізок на Уздзеншчыне. Яшчэ з маленства пачаў дапамагаць бацькам па гаспадарцы. Яго вельмі цягнула да навукі, і пасля сканчэння пачатковай школы, дзе асабліва прыметна выявілася адоранасць хлопчыка, бацька адвёз сына ў мястэчка Узда і ўладкаваў у пачатковае вучылішча. У 1923 годзе Паўлюк Трус пераехаў у Мінск і стаў студэнтам Беларускага педагагічнага тэхнікума. Менавіта ў гэты перыяд паэзія стала сэнсам яго жыцця.
Павел Адамавіч Трус пражыў усяго 25 год, але след, пакінуты ім у беларускай літаратуры, вельмі значны і прыкметны. Паўлюк Трус быў адным з пачынальнікаў беларускай савецкай паэзіі, любімым паэтам моладзі нашай рэспублкі 20-х гг.
Першыя вершы маладога паэта былі змешчаны ў 1923 годзе ў насценнай газеце педтэхнікума, а хутка імя Паўлюка Труса становіцца добра вядома студэнцкай моладзі Мінска. З 1924 года паэтычныя творы дваццацігадовага юнака робяцца здабыткам шырокага кола чытачоў – яны друкуюцца ва ўсіх рэспубліканскіх газетах і часопісах.
Аўтарскі стыльвыпрацоўваўся пад уплывам народна-песеннай паэзіі. Паўлюк Трус ведаў на памяць шмат народных песень, любіў беларускую музыку і танцы. Малюнкавыя краявіды, фарбы вясны, лета, восені і зімы, шматгалоссе гукаў лесу і поля, успаміны пра начлежныя кастры ў дзяцінстве, звыклая сялянская праца — ўсё гэта ў многім вызначала асноўны змест яго паэзіі (“Вясновая песня”, “Вясна”, “Сенажаць”, “На сенажаці”, “У жніво” і інш.). Адметнае месца ў творчасці П.Труса займала інтымная лірыка (“Навошта сэрца я параніў…”, “Хацелася не верыць”, “Нашто мне смех…”, “Скажы мне, мілая, скажы…” і інш.). У хуткім часе з’явіліся вершы плакатна-агітацыйнага плана. Паўлюк Трус быў дзіця свайго часу. Ён шчыра верыў у ідэалы Кастрычніка. Адным з першых у беларускай паэзіі спалучыў у лірыцы паэтыку з унутраным перажываннем. Яго захапіла рэвалюцыйная стыхія. Яго паэмы “Юны змаганец” і “Астрожнік” (1925), “Чырвоныя ружы” (1929) прасякнуты рэвалюцыйнай рамантыкай, вызначаюцца лірычным ладам, задушэўнай узрушанасцю.
Пасля здачы экзаменацыйнай сесіі за першы курс летам 1929 года паехаў у вандроўку па Магілёўшчыне, дзе захварэў на брушны тыф. Выратаваць юнака ўрачам не ўдалося. Паэта не стала 30 жніўня 1929 г. Паўлюку Трусу было наканавана кароткае жыццё, на літаратурную дзейнасць адпушчана толькі сем гадоў. Аднак ён паспеў пакінуць адметны след у беларускай літаратуры. Дакументальная спадчына П.Труса захоўваецца ў Беларускім дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва. Імем паэта названы бібліятэка на яго радзіме, вуліца ў Гомелі.
Бібліяграфія:
Чацвёртыя Узвышаўскія чытанні, прысвечаныя 100-годдзю з дня нараджэння Паўлюка Труса // Пра час “Узвышша” : матэрыялы Узвышаўскіх чытанняў (Мінск, 2003-2004) / Беларус. дзярж. архіў-музей літ і мастацтва ; [уклад. : Г.В. Запартыка, Т.В. Кекелева, Я.М. Кісялёва ; навук. рэд. М. І. Мушынскі]. – Мінск, 2005. – Вып. 2. – С. 97-157.
Рублевская, Л.И. Бриллианты-росы десятого фундамента : Павлюк Трус (1904-1929) / Людмила Рублевская // Рифма ценою в жизнь : эссе по истории белорусской литературы. – Минск, 2013. – С. 206-212.
6 мая — 110 гадоў з дня нараджэння П.Труса (1904—1929), паэта // Новыя кнiгi (дадатак). — 2014. — №2. — C.8—9.
Iофэ, Э. Яго назвалі беларускім Ясеніным : да 110-годдзя Паўлюка Труса/ Эмануіл Іофэ // Роднае слова. — 2014. — №4. — C. 3—7.

[Admin]

У страі паэзіі

6 красавіка – 120 гадоў з дня нараджэння Міколы Хведаровіча (1904-1981), паэта, празаіка, перакладчыка.
Творчасць пісьменніка і перакладчыка Міколы Хведаровіча (Мікалая Фёдаравіча Чарнушэвіча) з’яўляецца адной з яркіх старонак у беларускай літаратуры ХХ ст.
Выступаць у друку пісьменнік пачаў з 1924 года. Першы верш (“Уражайнае”) апублікаваў у 1925 годзе. Творчасці М. Хведаровіча характэрны публіцыстычнасць, эмацыянальная ўзнёсласць, жыццятворны пафас. У 1920-30-я гады аснову ягопаэзіі складала пейзажная і грамадзянска-публіцыстычная лірыка (“Цемната, хоць вочы выкалі…”, “Вечар. Вецер лісце кружыць…”, “Зіма”, “Песня маладосці” і інш.). У 1950-я-60-я гг. Працаваў у самых розных літаратурных жанрах. Яго вершы былі насычаны гуманізмам, драматызмам, шчырасцю (“Усё, аб чым нам марыцца…”, “Родны горад”, “То плачуць вятры, то раочуць” і інш.). Асаблівай эмацыянальнасцю вылучаецца паэзія, прысвечаная землякам, сяброўству, вернасці (“Студзеньскі малюнак”, “Любістак”, “Прадвесне”).
Літаратурная спадчына прадстаўлена зборнікамі вершаў “Настроі” (1929), “Рытмы” і “Баявыя песні” (1930), “Тэмпы-кантрасты” (1931), “Залаты лістапад” (1957), “Пасля навальніцы” (1965), “Крынічка” (1978) і інш.
Для дзяцей М. Хведаровіч выдаў кнігі “Сонечны зайчык” (1961), “Лясныя званочкі” (1968), “Светлы дзянёк” і інш.
Пісьменнік вядомы таксама як аўтар кніг нарысаў-успамінаў “Памятныя сустрэчы” (1960), “Незабыўнае” (1976). У сваёй аўтабіяграфічнай аповесці адзін са старэйшых беларускіх пісьменнікаў Мікола Хведаровіч успамінае пра далёкія 20-я гады, пра нараджэнне беларускага камсамола, пра чэкістаў, якія змагаліся з бандытамі, пра тое, як над нашай зямлёю разгаралася зара новага жыцця. На Рэспубліканскім конкурсе літаратуры для дзяцей гэта аповесць была адзначана другой прэміяй (1979 г.)

Бібліяграфія

1. Жыбуль, В."Чарот наадварот" і іншыя перакрэсленыя старонкі з успамінаў Міколы Хведаровіча / Віктар Жыбуль // Роднае слова. - 2021. — № 12. — С. 43—47.
2. Кенька, М. Мікола Хведаровіч і венгерская паэзія // Роднае слова. — 2004. —№ 3. — C.6—9.
3. Марціновіч, А. А. Дзе ж ты, храм праўды? : лiт.-крытыч. артыкулы, эсэ / Алесь Марціновіч. — Мінск : Мастацкая лiтаратура, 1996. — 398 с.

[Admin]

Бяссонне Млечнага Шляху

24сакавіка – 75 гадоў з дня нараджэнняУ.П. Саламахі (1949г.), пісьменніка, сцэнарыста.
Нарадзіўся Уладзімір Пятровіч Саламаха ў вёсцы Бераснёўка Кіраўскага раёна Магілёўскай вобласці. У 1975 годзе скончыў факультэт журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. З 1982 Член Саюза пісьменнікаў Беларусі. Уладзімір Саламаха — лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі (2002 г.), Нацыянальнай літаратурнай прэміі (2015 г.).
Першыя апавяданні У. Саламахі “Блізкі далёкі бераг”, “Яўменава хата” надрукаваны ў 1977 годзе у часопісе “Маладосць”. Першы зборнік “На ўзмежку радасці” выйшаў з друку ў 1980 годзе. Ён аўтар зборнікаў “Заўтра ў дарогу” (1985), “Кавалёк — лесавая былінка” (1988), “Цяпло чужога сэрдца” (1990), “Напрадвесні” (2001), “І няма шляху чужога” (2014) і іншых. Апавяданні і аповесці У.Саламахі прасякнуты глыбокім псіхалагізмам. Героі — сучаснікі аўтара, якія шукаюць свае месца ў жыцці. Творчым дасягненнем У. Саламахі стала апавяданне “Жыць тры дні”, напісанае пісьменнікам у пачатку літаратурнай дзейнасці. Вобраз галоўнай гераіні Вольгі атрымаўся надзвычай праўдзівым і пераканаўчым. На думку некаторых даследчыкаў літаратуры, гэта “адзін з лепшых твораў “малога жанру” аб Вялікай Айчыннай вайне”. Уладзімір Саламаха — аўтар нарысаў “У кожнага свая рака”, “Лесарубы”, “Зямныя сімвалы”, “На зялёных промнях Бярозы” і іншых’. Многія з іх — сапраўдны гімн Радзіме.
У 2020 годзе выйшаў яго новы раман у аповесцях “Калі ўпадзе адзін” прысвечаны праблеме выбару чалавека ў ваенны і пасляваенны час. У аснове рамана — маральная трагедыя жыхароў спаленай карнікамі вёскі Гуда. Галоўныя дзеючыя асобы — бацька здрадніка, які ўдзельнічаў у знішчэнні аднавяскоўцаў, і гуднянцы, якія цудам выжылі. “Калі ўпадзе адін” — гэта гісторыя пра здраду і каханне, пра жыццё і смерць, якія заўсёды побач.
Сцвярджэнне аўтара аб святой неабходнасцi чалавеку ў любых, нават самых страшных сiтуацыях, жыць у згодзе з усiм астатнiм светам заклiкае чытача да фiласофскiх разважанняў аб жыццi, аб нашым мiнулым, сучасным i будучым.
Уладзімір Саламаха напісаў сцэнарыі, па якіх былі зняты дакументальныя і мульціплікацыйныя фільмы. Вядомы ён таксама і як таленавіты публіцыст. Напісаў шмат артыкулаў аб літаратуры, стварыў літаратурныя партрэты многіх беларускіх і рускіх пісьменнікаў. У выніку плённай працы У.Саламахі ў галіне крытыкі і літаратуразнаўства былі выдадзены кніга літаратурнай публіцыстыкі і рэцэнзій “Званыя і выбраныя” (1999), зборнікі “Сусвет дабрыні” (2005) і “Літаратура: застаецца сапраўднае” (2014), куды ўвайшлі эсэ, артыкулы і дыялогі.
Бібліяграфія
1. Саламаха, У.П. Як быць заўсёды добрым і мужным?.. // З росных сцяжын : аўтабіягр. Пісьменнікаў Беларусі / [уклад. М. Н. Мінзер]. – Мінск, 2009. – С. 359-368.
2. Лагвіненка, М. Сумленне — паняццеаб’ёмнае / Міхась Лагвіненка // Полымя. – 2014. - № 3. – С. 171-182.
3. Гардзей, В. Зямное і зорнае ў творчасці Уладзіміра Саламахі / Віктар Гардзей // Беларуская думка. – 2000 № 1. – С. 138-143.
4. Камейша, К. Сонца яшчэ высока / Казімір Камейша // Літаратура і мастацтва. – 2009. – 27 сак. – С. 13.

[Admin]

І вечнасць радка як вечнасць жыцця

6 лютага – 110 гадоў з дня нараджэнняАркадзя Куляшова (1914— 1978), паэта, перакладчыка, сцэнарыста, грмадскага дзеяча.
Сярод паэтычных узвышшаў айчыннай літаратуры ХХ ст. адно з найбольш пачэсных месцаў займае вершаванае слова Аркадзя Куляшова, які ўзбагаціў не толькі беларускую, але і ўсю тагачасную шматнацыянальную савецкую паэзію выдатнымі паэмамі пра сучаснасць і мінуўшчыну.
Паэтычны талент А. Куляшова абудзіўся рана. Першыя вершы А. Куляшоў пісаў на рускай мове з шасцігадовага ўзросту. У 1926 г. у Клімавіцкай акруговай газеце "Наш працаўнік" з'явіўся ў друку яго верш на беларускай мове "Ты мой брат" (будучы паэт вучыўся тады ў шостым класе Саматэвіцкай сямігодкі). У наступныя гады яго творы змяшчаліся ў часопісах "Чырвоны сейбіт", "Маладняк", "Полымя", газеце "Чырвоная змена", а ў 1930 г. Белдзяржвыдавецтва выпусціла першы зборнік яго вершаў "Росквіт зямлі". Усім вядома песня І. Лучанка "Алеся", у аснову якой пакладзены верш А. Куляшова "Бывай...''. Ён напісаны ў 1928 г. чатырнаццацігадовым юнаком.
А. Куляшоў востра перажываў трагедыю першых дзен Вялікай Айчыннай вайны. 24 чэрвеня ён пакінуў разбураны Мінск, пяшком прайшоў "горкі шлях" да Оршы, а ў Калініне добраахвотна ўступіў у рады Чырвонай Арміі. Ва ўмовах франтавога жыцця А. Куляшоў здолеў напісаць выдатныя мастацкія творы за незвычайна кароткі час. У жніўні 1942 г. ен напісаў паэму "Сцяг брыгады" - кнігу пра байца, які зведаў горыч разгрому брыгады, страту баявых сяброў, але выйшаў з варожага акружэння разам з параніным камісарам. У паэме "Дом №24", напісанай таксама ў гады вайны, А. Куляшоў расказаў пра абуджэнне жыцця на папялішчах вайны, пра вяртанне да жыцця чалавечых душ, спапяленых вайной. Назаўжды ў народнай памяці застануцца героі напісаных А. Куляшовым у гады вайны балад — дзеці і сястра камандзіра партызанскай брыгады Міная Шмырова, расстраляныя фашыстамі, мужныя беларускія дзяўчаты, якіх фашысты вывезлі ў Германію, але не змаглі зламаць духоўна. Пра гэта Аркадзь Куляшоў расказаў у такіх творах, як "Балада аб чатырох заложніках", "Камсамольскі білет", "Ліст з палону", "Над брацкай магілай". Гэтыя творы ў гады вайны не толькі гаварылі суровую праўду пра пакуты і мужнасць нашага народа — яны былі і застаюцца крыніцай духоўнай сілы чалавека.

Бібліяграфія
Арцем'еў, В. Слова пра Куляшова / В. Арцемьеў // Лiтаратура i мастацтва. - 2014. -7 лют. - C.7.
Бярозкiн, Р. С. Аркадзь Куляшоў : крытыка-бiягр. нарыс / Р.С.Бярозкiн. - Мн. : Народная асвета, 1978. – 192с. - (Народныя паэты БССР).
Галоўка, С. Салдат свайго часу / С.Галоўка // Беларуская думка. - 2014. - №3. - C.17-25.
Гарадніцкі, Я. Адказнасць перад жыццём, часам і "строгім вершам" / Я.Гарадніцкі // Полымя. - 2014. - №2. - C.123-133.
Голуб, Т. С. Летапіс жыцця і творчасці Аркадзя Куляшова : манаграфія / 2-е выданне, выпр. і дап / Тэрэза Голуб. - Мінск : Беларуская навука, 2014. – 347с.

[Admin]

Толькі мужны дасягае мэты

8 студзеня – 100 гадоў з дня нараджэння Алеся Савіцкага (1924—2015), беларускага пісьменніка.
Выдатнаму пісьменніку Алесю (Аляксандру Ануфрыевічу) Савіцкаму, творчая дзейнасць якога займае асобнае месца ў сучаснай беларускай літаратуры, выпала на долю няпростае, але цікавае на падзеі жыццё.
Нарадзіўся будучы пісьменнік у Полацку ў сям’і рабочага. У 1939 г. сям’я пераехала ў Гродна, таму што бацька ў той час быў ваеннаслужачым. Да Вялікай Айчыннай вайны А.Савіцкі вучыўся ў сярэдняй школе. У 1942-1944 гг. Быў партызанам на Віцібшчыне. Пасля вызвалення Беларусі знаходзіўся ў дзеючай арміі, удзельнічаў у вызваленні Літвы, Польшчы, баях за ўзяцце Берліна. Быў тройчы паранены. У 1958 г. А. Савіцкі скончыў Літаратурны інстытут імя М.Грокага ў Маскве, у 1961 г. аспірантуру гэтай навучальнай установы.
Літаратурную дзейнасць А.Савіцкі пачаў яшчэ ў партызанскім атрадзе. У 1943 г. напісаў свій першы верш “На смерць сябра”. Пазней аматары беларускай прозы пазнаеміліся з аповесцямі “Кедры глядзяць на мора” (1960), “Пасля паводкі” (1962), “Самы высокі паверх” (1967; прэмія Ленінскага камсамола Беларусі, 1972) і раманам “Жанчына” (1963), якія аб’яднаны адной агульнай праблемай — імкненнем герояў знайсці свае сапраўднае шчасце. Тэма выпраўлення чалавека, яго маральнага і духоўнага станаўлення як асобы ў складанасцях паўсядзённага быцця, узнятая ў гэтых творах, стане вызначальнавй для ўсёй творчасці А.Савіцкага.
Асэнсаванне асабіста перажытага ў гады вайны, тых выпрабаванняў, што выпалі на долю чалавека, з пазіцыі сённяшняга дня дазволілі пісьменніку стварыць шэраг твораў аб вайне, у тым ліку трылогію “Верай і праўдай” (1976), “Літасці не чакай” (1982), “Памерці заўсёды паспееш” (1983). Гэта шырокае мастацкае палатно, дзе глыбока і пераканаўча ўзнаўляецца гістарычная панарама партызанскай барацьбы ў Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Адметнай рысай трылогіі з’яўляецца тое, што пісьменнікам удала падкрэсліваецца важная асаблівасць: якія б беды ні сустракаліся на шляху людзей, большасць з іх імкнулася захаваць у сябе лепшыя маральныя якасці — чалавечнасць, дабрату, душэўную цеплыню і шчодрасць. Па тэматычнай накіраванасці да трылогіі А. Савіцкага блізка стаяць раманы “Зямля не раскажа” (1980), “Верасы” (1987), “Обаль” (1989) і інш.
У сваіх творах пісьменнік уздымае праблемы пасляваеннай вёскі (раман “Палын —зелле горкае” (1967), апавяданні “Вёска была за лесам”, “Мітуліца”), піша пра духоўны свет сучасніка (аповесць “І нічога ўзамен” (1973), даследуе ўзаемаадносіны паміж людзьмі, іх адказнасць за свае дзеянні, учынкі (раман “Толькі аднойчы” (1979), апавяданні “Сезоннік”, “Волька прыехала” і інш.)
Не пакідае пісьменнік без увагі і юных чытачоў. З друку выйшлі зборнікі апавяданняў для дзяцей “Белы гарлачык” (1965), “Шкляная нітка” (1970), аповесці-казкі “Радасці і нягоды залацістага карасіка Бубліка”(1993), “Прыгоды Муркі” (1997), “Дзівосы Лысай гары” (1999; Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь, 2002) і інш.
Раманы, апвесці, публіцыстыка, кнігі для дзяцей папоўнілі творчы набытак пісьменніка, знайшлі ўдзячнага чытача.

Бібліяграфія

1. Алесь Савіцкі: "Сонца на ўсіх адно" : проза, публіцыстыка / укладальнікі: Н. Гальпяровіч, Н. Ваніна. - Мінск : Чатыры чвэрцi, 2011. - 223 с. - (Асоба і час).
2. Высоцкая, Н. Ф. Успамін пра мастака-воіна, мастака-грамадзяніна : да 95-годдзя з дня нараджэння Міхаіла Савіцкага / Надзея Высоцкая // Роднае слова. - 2017. — № 2. — С. 86—88.
3. Марціновіч, А. Бяссонне Млечнага Шляху : выбраныя старонкі беларускай літаратуры / Алесь Марціновіч. - Мінск : Беларусь, 2016. - 525, [2] с.
4. Савіцкі, А. Алесь Савіцкі: "Толькі мужны дасягае мэты" / гутарку вёў Зіновій Прыгодзіч // Полымя. - 2013. — № 5. — С. 122—135.

[Admin]

На шырокіх шляхах жыцця

24 снежня – 110 гадоў з дня нараджэння А.М. Кулакоўскага (1913-1986), пісьменніка.
Яркім прадстаўніком рэалістычнай літаратуры ХХ ст. з’яўляецца Аляксей Мікалаевіч Кулакоўскі. У яго творчасці арганічна спалучаюцца маральна-этычныя, грамадска-палітычныя і філасофскія праблемы.
Нарадзіўся ён у в. Кулакі на Случчыне. У 1931 г. скончыў Рагачоўскую профтэхшколу бондараў, затым загадваў бандарнай арцеллю ў Касцюковіцкім раёне. З 1931 па 1934 гг. быў адказным сакратаром клімавіцкай газеты “Камуна”, публікаваў замалёўкі. У 1934 г. пераехаў у Мінск, працаваў у газеце “Чырвоная змена”. Скончыў Мінскі настаўніцкі інстытут, Вышэйшыя курсы мовы і літаратуры. У 1939 годзе быў прызваны ў армію. У час Вялікай Айчыннай вайны быў камандзірам узвода, камандзірам роты, удзельнічаў у баях на Сталінградскім і 1-ым Украінскім франтах, тройчы быў ранены. Пасля дэмабілізацыі працаваў у часопісе “Беларусь”, газеце “Літаратура і мастацтва”, быў галоўным рэдактарам часопіса “Маладосць”.
Аляксей Кулакоўскі пачаў друкавацца ў 1932 г. Асноўныя тэмы творчасці пісьменніка – гераічны подзвіг народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны, жыццё пасляваеннай вёскі, яе складаныя гаспадарчыя і духоўныя праблемы. Да творчай манеры А.Кулакоўскага характэрна ўзмацненне мастацкай нагрузкі на бытавыя дэталі, набліжнасць да жыццёвай праўды. Героі яго твораў – звычайныя, простыя людзі. Аляксей Кулакоўскі пісаў раманы, аповесці, апавяданні, эцюды, нарысы, гумарэскі. Першы зборнік апавяданняў “Сад” (1947) прысвечаны тэме вайны і цяжкаму пасляваеннаму жыццю. Паглыбленнай цікавасцю да быту людзей, іх паўсядзённых клопатаў вызначаюцца зборнікі “Хораша ўзыходзіць сонца” (1952), “Незабыўнае рэха” (1956), аповесць “Тры зоркі” (1963). Філасофскія і палітычныя праблемы асвятляюцца ў апавяданні “Нямко” (1946). Самым значным творам, галоўнай працай А.Кулакоўскага з’яўляецца яго дылогія – раманы “Растаёмся ненадоўга” (1955) і “Сустрэчы на ростанях” (1962), у якіх падрабязна адлюстравана жыццё ваенага пакалення, асэнсоўваецца роля інтэлігенцыі ў грамадстве. У рамане “Сцежкі зведаныя і нязведаныя” (1974) паказана беларуская вёска ў час калектывізацыі і першыя дні вайны. У шэрагу твораў выкарыстаны дакументальныя матэрыялы, раскрываецца мужнасць народа, разглядаецца сувязь гераізму і працоўнага ўкладу людзей. Сярод іх – “Да ўсходу сонца” (1957), “Твой шлях перад табою” (1964), “Хлебарэз” (1983) і іншыя. У рамане “Васількі” (1981) характарызуецца жыццё горада ў пасляваенны час, абагульнены шматлікія пытанні маральна-этычнай праблематыкі. Аляксей Мікалаевіч выдаў для дзяцей зборнік апавяданняў “На возеры” (1950), кнігу аповесцей “Белы сокал” (1985; Дзяржаўная прэмія БССР, 1986).
Аляксей Кулакоўскі ўзнагарожданы ордэнамі Чырвонай Зоркі, Працоўнага Чырвонага Сцяга, двума ордэнамі “Знак Пашаны”, Дружбы народаў, медалямі. У 1974 г. атрымаў званне заслужанага работніка культуры БССР.
Бібліяграфія:
Гусак, С. А. Аляксей Кулакоўскі: крытыка-бібліяграфічны нарыс / Сяргей Гусак. – Мінск : Беларусь, 1967. – 261 с.
Марціновіч, А. Правда, добро, человечность. Алексей Кулаковский // Бяссноое Млечнага Шляху : выбраныя старонкі беларускай літаратуры / Алесь Марціновіч. – Мінск, 2016. – С. 190-208.
Андраюк, С. Талент шчыры, слова простае / Серафім Андраюк // Полымя. – 2013. – № 12. – С. 128-139.
Воранава, Г. Сцвярджэнне чалавечнасці : да стагоддзя з дня нараджэння Аляксея Кулакоўскага / Галіна Воранава // Роднае слова. – 2013. – № 12. – С. 8-11.

[Admin]

Беларусь! Твая дачка я

1 студзеня – 70 гадоў з дня нараджэння Вольгі Іпатавай (1945),
беларускай пісьменніцы

Ці не сама Еўфрасіння кіравала яе дарогу ў тую букіністычную кнігарню, куды выпадкова (?) зайшла маладзенькая супрацоўніца Гродзенскага тэлебачання, якая прыехала ў Каўнас па новы прыстойны абутак, а замест яго павезла дадому тоўстую кнігу Вацлава Ластоўскага “Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі”, што разгарнулася якраз на выяве Еўфрасінні Полацкай? А наперадзе яшчэ чакалі архівы, старыя фаліянты, пакутлівы творчы пошук – і кнігі, са старонак якіх самыя лепшыя людзі, народжаныя на беларускай зямлі, колішнія героі, узіраюцца ў нашы твары, пазнаючы ў нас свае рысы, з пачуццём роспачы, часам нават расчаравання, але заўсёды з надзеяй...
Вольга Міхайлаўна Іпатава – аўтарка выбітнай прозы пра беларускую мінуўшчыну: цыкла апавяданняў “Гул далёкіх стагоддзяў” (змешчаны у кнізе “Перакат”), аповесцяў “Прадыслава”(1971), “За морам Хвалынскім”, “Чорная княгіня”,”Агонь у жылах крэменю” (усе 1969), “Ліпенскія навальніцы”(1973) і “Парасткі” (1976). Проза, насычаная яркімі вобразамі, кожны з якіх застаецца ў памяці, склала зборнікі “Вецер над стромай”(1977), “Дваццаць хвілін з Немезідай” (1981), “Перакат” (1984). У 1996 годзе выдадзена кніга «Паміж Масквой і Варшавай», у 2002 годзе выйшла трылогія «Альгердава дзіда» («Залатая жрыца Ашвінаў», «Вяшчун Гедыміна», «Альгердава дзіда») і інш.
Імкненне зрабіць веды пра беларускую гісторыю максімальна пашыранымі сярод самых розных чытацкіх катэгорый уплывае на сюжэты раманаў Вольгі Іпатавай. Інтрыга, неверагодныя прыгоды, яркія характары, моцныя пачуцці, экзатычнасць язычніцкай веры нашых продкаў, нечаканыя сюжэтныя хады – усё гэта пашырае кола чытачоў. Мова Іпатаўскіх раманаў настолькі дасканалая, што стварае падманнае адчуванне лёгкасці, уласцівае толькі сапраўднай прозе.

Бібліяграфія:

1. Ипатова Ольга Михайловна // Республика Беларусь: энцикл. в 6 т. / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. - Минск, 2006. – Т. 3. - С. 796
2. Іпатава Вольга Іпатава // Беларуская энцыклапедыя у 18 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск, 1998. – Т. 7. – С. 300
3. Іпатава Вольга Іпатава // Энцыклапедыя літаратуры і мастацства Беларусі у 5 т. / рэдкал. І. П. Шамякін [і інш.]. – Мінск, 1985. – Т. 2. – С. 593
4. Знакамітыя людзі Карэліччыны : [камплект з 4 паштовак] / Карэліцкая цэнтральная раённая бібліятэка, Аддзел бібліятэчнага маркетынгу. - Карэлічы, 2012. - 1 вокладка (4 асобных ліста)

5. Макмілін, А. Пісьменства ў халодным клімаце : беларуская літаратура ад 70-х гг. XX ст. да нашых дзён / Арнольд Макмілін. - Беласток : Orthdruk, 2011. - 910 с.
6. Савік, Лідзія Сымонаўна. Адна між замкаў : лiтаратурны партрэт Вольгi Iпатавай / Л. С. Савiк. – Мінск, 2003. – 165 с.
7. Шынкарэнка, Вольга Карпаўна. Нястомных пошукаў дарога : праблемы паэтыкi сучаснай беларускай гiстарычнай прозы / В. К. Шынкарэнка. - Мінск, 2002. – 207 c.
8. Якавенка, Н. В. Аўтарскі пераклад беларускай мастацкай прозы XX - пачатку XXI стагоддзя / Н. В. Якавенка // Весці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Серыя гуманітарных навук = Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия гуманитарных наук = Proceedings of the National Academy of Sciences of Belarus. Humanitarian Series. - 2013.- № 2. - С. 99 - 103.
9. Кірушкіна, М. Мастацкія адметнасці гістарычнай прозы Вольгі Іпатавай / Марыя Кірушкіна // Роднае слова. - 2013.- № 7. - С. 26 - 28.
10. Лясун, Л. Мастацкая літаратура і гісторыя / Л. Лясун // Роднае слова. - 2007. - № 8. - C. 46 - 48
11. Дамарад, I. У пошуках нацыянальнага героя / І. Дамарад // Роднае слова. - 2005. - № 3. - C. 12 - 16
12. Лаўрык, Т. Апошняя з роду крывічоў / Т. Лаўрык // Роднае слова. - 2004. - № 12. – С. 72 - 79
13. Дамарад, I. "Князёўнаю полацкую пачаты..." / І. Дамарад // Роднае слова. - 2004. - № 8. - C. 8 - 11
14. Несцяровіч, Л. Жыць паводле свайго прызначэння / Л. Несцяровіч // Бібліятэка прапануе. - 2004. - № 6. - С. 18 - 21
15. Шынкарэнка, В. Прасцяг бясконцы ў дзіды часу / В. Шынкарэнка // ЛіМ. - 2002. - 12 крас.(№ 15 - 16). - C. 6 - 7
16. Шынкарэнка, В. У кожнага свой шлях / В. Шынкарэнка // Маладосць. - 2001. - № 11. - С. 230 - 236
17. Якімец, I. I. Паэтыка экзотыкi / І. Якімец // Весн. БДУ. Сер. 4. - 2001. - № 1. - C. 41 - 44
18. Шынкарэнка, В. Нам адраджацца - праз вяртанне / В. Шынкарэнка // Беларусь. - 2000. - № 9. - C. 40 - 42
19. Савік, Л. Дрэва надзеi / Л. Савік // Полымя. - 1999. - № 12. - С. 204 - 212