Акцыя "Чытаем беларускую кнігу", Літаратурныя юбілеі Опции

[Admin]

Крылатая песня Яўгеніі Янішчыц

20 лістапада – 75 гадоў з дня нараджэння Я.І. Янішчыц (1948-1988), паэтэсы
Каштоўным набыткам беларускай літаратуры другой паловы ХХ ст. стала творчасць Яўгеніі Іосіфаўны Янішчыц. Яе светлая, шчырая, удумлівая паэзія вылучаецца высокай грамадзянскасцю, пранікнёнай любоўю да чалавека і жыцця, роднага краю.
Нарадзілася Яўгенія Янішчыц у в.Рудка Пінскага раёна Брэсцкай вобласці. Пасля заканчэння Парэцкай сярэдняй школы паступіла ў 1966 г. на аддзяленне беларускай мовы і літаратуры філалагічнага факультэта БДУ імя І.У. Леніна.
Друкавацца Я.Янішчыц пачала, калі вучылася ў Парэцкай сярэдняй школе. У 1963 г. у пінскай раёнай газеце “Полесская правда” з’явіліся яе першыя вершы на рускай і беларускай мовах – “Голубь”, “В школу”, “Жнівень”. Дасылала туды таксама нататкі, допісы, карэспандэнцыі, якія публікаваліся пад псеўданімамі Ж.Заметкіна і Е.Іосіфава. У 1965г. Я.Янішчыц стала пераможцай конкурсу юных паэтаў, арганізаваным радыёстанцыяй “Арляняты”. У гэтым жа годзе яе творы з’явіліся ў рэспубліканскіх газетах “Чырвоная змена” і “Літаратура і мастацтва”. Першы зборнік “Снежныя грамніцы” (1970) выйшаў, калі Я.Янішчыц вучылася на пятым курсе БДУ. Вершы, змешчаныя там, прывабліваюць шчырасцю, натуральнасцю паэтычных уражанняў, светлым настроем, захапленнем хараством жыцця, радасным усведамленнем уласнай прысутнасці ў вялікім неабсяжным свеце. Іх станоўча ацанілі ў артыкулах і рэцэнзіях вядомыя пісьменнікі і крытыкі. Наступны зборнік “Дзень вечаровы” (1974), у які акрамя вершаў укючаны і рубаі паэтэсы, быў адзначаны ў 1978 г. прэміяй Ленінскага камсамолу Беларусі. У ім, у параўнанні з першай паэтычнай кнігай, Я.Янішчыц здолела пераступіць нейкую нябачную рысу, дзе побач з радасцю з’явіліся роспач, трывога, сум і адказнасць. Рыхтуючы кожную новую кнігу, паэтэса імкнулася зрабіць яе лепшай, чым папярэдняя. Этапным, паваротным лічыцца яе трэці зборнік “Ясельда” (1978), дзе больш прыкметна ўзмацняецца ўвага да складанасці жыцця, асабліва пранізліва гучаць вершы пра каханне. Сапраўднага паэтычнага майстэрства Я. Янішчыц дасягнула ў кнігах “На беразе плача” (1980), “Пара любові і жалю” (1983), за якую атрымала Дзяржаўную прэмію Беларусі імя Янкі Купалы, “Каліна зімы” (1987). Лірыка паэтэсы вызначаецца філасофскім роздумам над часам і прасторай, імгненнем і вечнасцю, жыццём і смерцю. Стан душы гераінь вершаў выяўляецца праз такія эмацыянальныя катэгорыі як любоў і боль, шчасце і адчай, радасць і журба, святло і цемра. У многіх творах робіцца акцэнт на няроўную і не надта ласкавую жаночую долю і шчасце. Шмат вершаў прысвечана бацькоўскаму дому, землякам, гераічнаму мінуламу краіныі сучаснасці. У апошняй прыжыццёвай кнізе “У шуме жытняга святла” (1988) сабраны лепшыя творы Я.Янішчыц. 25 лістапада гэтага ж года пісьменніца трагічна загінула.
У 1988 г. Пінскай раённай бібліятэцы прысвоілі імя Я.Янішчыц, адну з вуліц горада назвалі ў яе гонар, у в. Велясніца залажылі парк памяці. На Піншчыне 2008год быў аб’яўлены годам Я.Янішчыц. Да 60-годдзя з дня нараджэння паэтэсы знялі дакументальны фільм “Небяспечны талент” і відэафільм “Свет далёкай зоркі Яўгеніі Янішчыц”.
Бібліяграфія:
Калядка, С. Непрыручаная птушка Палесся : творчая індывідуальнасць Яўгеніі Янішчыц / С. У. Калядка ;[нав. рэд. У. В. Гніламёдаў] ; НАН Беларусі ; Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы. – Мінск : Беларуская навука, 2007. – 214, [2] с., [6] л. іл. : партр.
Чарняўскі, М. “Палесся мілае дзіця” : з жыцця Яўгеніі Янішчыц / Мікола Чарняўскі // На парозе дабрыні і болю : літаратурныя партрэты / Мікола Чарняўскі. – Мінск, 2019. – С. 146-153.
Поздняков, М. Помню ее трепетной, искренней и скромной / Михаил Поздняков // Правда жизни : литературоведение, критика / Михаил Поздняков. – Минск, 2017. – С. 29-36.
Рублевская, Л. Последний полет ласточки Полесья / Людмила Рублевская // Рифма ценою в жизнь : эссе по истории белорусской литературы / Людмила Рублевская.- Минск, 2013. – С. 265-269.

[Admin]

У свеце дабрыні

11 кастрычніка – 110 гадоўз дня нараджэння Эддзі Агняцвет (1913 – 2000), паэтэсы, перакладчыцы.
Эдзі Агняцвет (сапраўднае прозвішча Каган Эдзі Сямёнаўна) увайшла ў гісторыю беларускай літаратуры ХХ ст. як аўтар шматлікіх кніг паэзіі для дзяцей. Яе дзейнасць спрыяла развіццю важных духоўных каштоўнасцей у падрастаючага пакалення. Яркая індывідуальнасць паэтэсы праявілася і ў творах для дарослых.
Нарадзілася яна ў Мінску. Скончыла Мінскі БДПУ імя М. Горкага. Была членам Саюза пісьменнікаў СССР.
Друкавалася Э.Агняцвет з 1929 года. У пачатку творчай дзейнасці адлюстроўвала перамены, што адбываліся ў краіне, асвятляла праблемы моладзі. У 1935 г. выйшаў першы зборнік “Маё пакаленне”. Потым былі выдадзены кнігі “Вершы” (1938), “Вясновай раніцай” (1941). У творах, створаных у гады вайны, раскрываецца сум па родным краі, гераічная барацьба людзей. У час эвакуацыі ва Узбекістане Э.Агняцвет напісала і выдала глыбока патрыятычныя па сваім змесце зборнікі “Другу на фронт” (1942), “Край мой родны” (1945), “Простыя песні” (1946). Менавіта тады яна выступіла як дзіцячая пісьменніца. Вершы, якія расказваюць пра выпрабаванні ваеннага дзяцінства, увайшлі ў кнігу паэзіі “Міхасёк” (1944). За гады творчай дзейнасці былі падрыхтаваны зборнікі для дарослых “Дарога ў будучыню” (1949), “Беларуская рабіна” (1959), “Спадзяванне калыханак” (1983), “І смутак, і святло” (1996) і інш. Для дзяцей Э.Агняцвет выдала кнігі “Васількі” (1947), “Госць з далёкай зямлі” (1958), “Краіна маленства” (1975), “Ад зярнятка да вясёлкі” (1981), “Хай часцей смяюцца дзеці” (1997) і інш. Прыгажосць беларускай прыроды, праца людзей, сямейныя адносіны, патрыятызм, дружба народаў складаюць змест яе вершаў. Сярод іх – “Паклон прыродзе”, “Хлеб”, “Наша сям’я”, “Зямля з блакітнымі вачамі”, “Па бетховенскіх мясцінах” і інш. Асаблівасцю вершаў стала дэталёвае адлюстраванне фальклорна-народнай спадчыны, традыцый, мясцовых звычаяў, прыкмет, павер’яў,выкарыстоўванне лірычных, гуманістычных, пазнавальных вобразаў. Значнае месца займаюць прыродныя мастацкія сімвалы, апісанні непаўторнай беларускай флоры (“Сасонка”,“Клён”,“Зялёны дуб, разумны дуб”, “Антонаўка”, “Васількі” і інш.).
Творы Эдзі Сямёнаўны перакладзены на мовынародаў свету. Песні на яе вершы пісалі многія беларускія кампазітары, сярод іх – М.Аладаў, У.Алоўнікаў, Я. Глебаў, І. Лучанок і інш. Пісьменніца ўзнагароджана ордэнам “Знак Пашаны”, медалямі. У 1986 годзе за кнігу вершаў і перакладаў для дзяцей “На двары алімпіяда” (1984) удастоена Ганаровага дыплома Міжнароднай літаратурнай прэміі імя Х.К.Андэрсана.
Бібліяграфія:
Баруздин, С. А. Об Эди Огнецвет / Сергей Баруздин // Писатель. Жизнь. Литература : литературные заметки :изд. 2-е, доп. / Сергей Баруздин. – Москва, 1990. – С. 331-339.
Старавойтава, В. “Наш добры сябра – Эдзі Агняцвет” / В. Старавойтава // Гэты цуд завецца кніга / склад. Л. І. Макаранка, В. А. Тамашова. – Мінск, 2015. – С. 8-12.
Мацюхтна, Т. Б. Выхаваўчы патэнцыял творчасці Эдзі Агняцвет / Т. Б. Мацюхіна // Народная асвета. – 2013. - № 10. – С. 82-85.
Эдзі Агняцвет (1913-2000) / падрыхтавала І. А. Буторына // Пачатковае навучанне. – 2013. - № 2. – С. 60-61.

Марцiновiч, А. Ружы ад Купалы / Алесь Марціновіч // Лiтаратура i мастацтва. - 2013. - 11 кастр. - C.4.

[Admin]

Абраннік вечнасці

14 верасня – 85 год з дня нараджэння Леаніда Левановіча (1938-2021), беларускага пісьменніка.
Леанід Кірэевіч Левановіч (сапраўднае прозвішча Лявонаў) нарадзіўся ў сялянскай сям'і, у вёсцы Клеявічы Касцюковіцкага раёна. Скончыў факультэт журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Працаваў ва ўстановах культуры Дзяржынскага і Касцюковіцкага раёнаў, у газетах "Знамя юности", "Сельская газета", штотыднёвіку "Літаратура і мастацтва", часопісах "Нёман", "Полымя", на Беларускім тэлебачанні, у выдавецтве "Мастацкая літаратура".
Упершыню ў друку Л. Левановіч выступіў з апавяданнем "Русакова дарога" ў 1963 г., аднак пэўнае літаратурнае прызнанне спачатку атрымаў як нарысіст, аўтар зборніка "Зялёны трохкутнік" (1973), у якім былі змешчаны нарысы, напісаныя ім у 1968—1970 гг. У 1976 г. выйшла першая мастацкая кніга Л. Левановіча "Мадонна з кветкаю", якая ўключала каля двух дзясяткаў апавяданняў пра нашых сучаснікаў, людзей самых розных прафесій. У сваю другую кнігу "Якар надзеі" (1979) пісьменнік, апрача пяці розна-тэматычных апавяданняў, уключыў аповесць з флоцкага жыцця "Прызнанне", напісаную ў не вельмі частай у беларускай літаратуры эпісталярнай форме.
У канцы 1990-х гадоў Л. Левановіч апублікаваў яшчэ два зборнікі "Вяртанне ў радыяцыю" і "Ларыса, альбо Прыгоды аўтамабіліста". У першым знайшла адлюстраванне тэма Чарнобыля, асабліва балючая для пісьменніка, бо ў зоне радыяцыі апынулася яго родная вёска. Другі зборнік "Ларыса, альбо Прыгоды аўтамабіліста", апрача аповесці, якая дала яму назву, змясціў некалькі п'ес на тэму калгаснай вёскі і гераічную хроніку "Павел і Хуаніта", адзначаную на конкурсе драматычных твораў "Чалавек і час" прэміяй Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь. За гэты зборнік Л. Левановічу ў 1999 г. была прысуджана Літаратурнаяпрэмія імя I. Мележа.
У творчасці Л. Левановіча асабліва вылучаецца эпічны цыкл, працу над якім ён распачаў яшчэ ў 1976 г. У выніку з'явіліся раманы "Шчыглы" (1986), "Паводка сярод зімы" (1989), "Дзікая ружа" (1993), "Сіняе лета" (1998), "Бесядзь цячэ ў акіян" (2003, адзначана прэміяй Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі ў 2005 г.), "Палыновы вецер" (2006). У цэнтры эпапеі лёс вялікай сям'і Сахутаў, знаёмае да дробязей жыццё роднага Прыбяседдзя ў розныя гістарычныя моманты: у час фашысцкай акупацыі ("Шчыглы"), у гады пасляваеннага аднаўлення ("Паводка сярод зімы"), у год смерці Сталіна ("Дзікая ружа"), гады хрушчоўскай адлігі, калі адбылася сапраўды эпахальная падзея — палёт чалавека ў космас ("Сіняе лета"); у 80-я гады, якія называюць застойнымі, але і ў якія людзі сябравалі, любілі, выхоўвалі дзяцей, хадзілі на працу, адным словам, проста жылі ("Бесядзь цячэ ў акіян"); і ў 90-я гады, калі многае змянілася не толькі ў палітычным жыцці краіны, але і ў людзях ("Палыновы вецер"). Падзеі твораў разгортваюцца як у глыбінных Хатынічах, так і ў раённым і абласным цэнтрах, у сталіцы. Сярод герояў твораў — вяскоўцы, партыйныя дзеячы, настаўнікі, лесаводы, тэлежурналісты. Пастаянным персанажам усіх раманаў з'яўляецца Андрэй Сахута.
У сваіх творах Л. Левановіч не замахваецца на паказ вялікасных гістарычных падзей, але водгулле іх адчуваецца ў кожным творы эпапеі, вызначае лёсы яго герояў.
Бібліяграфія:
1. З росных сцяжын : аўтабіяграфіі пісьменнікаў Беларусі / уклад. М.Мінзер ; фота К.Л.Дробава. - Мн. : Літаратура і Мастацтва, 2009. - 461с.
2. Рагуля, А. У. Плынь : карціна нацыянальнага быцця ў раманах Леаніда Левановіча / А. Рагуля // Полымя. - 2013. — № 2. — С. 148—164; № 3. — С. 154—164.
3. Навасельцава, Г. В. Філасофскі раман у сучаснай беларускай літаратуры (на прыкладзе твора "Палыновы вецер" Леаніда Левановіча) / Г. В. Навасельцава // Веснік Брэсцкага ўніверсітэта. Серыя 3, Філалогія. Педагогіка. Псіхалогія. - 2017. — № 1. — С. 66—71.

[Admin]

Смеласць думкі — маладосць душы

29 жніўня – 100 гадоўз дня нараджэння (1923-2016гг.) Уладзіміра Казберука, літаратуразнаўцы, крытыка, перакладчыка, кандыдата філалагічных навук.
Уладзімір Міхайлавіч Казбярук, выдатны літаратуразнавец, шырока вядомы крытык і перакладчык, займае адметнае месца ў беларускай літаратуры. Яго работы вызначаюцца глыбінёй думкі і арыгінальнасцю погляду на літаратурныя з’явы.
Нарадзіўся У.Казбярук у в.Бандары Беластоцкага ваяводства (цяпер Польшча) у сялянскай сям’і. У снежні 1941 года паступіў на філалагічны факультэт БДУ (г.Мінск). У 1955 годзе скончыў аспірантуру пры Мінскім педагагічным інстытуце імя М.Горкага. Навуковай і даследчай дзейнасцю У.Казбярук пачаў займацца ў Інстытуце літаратуры імя Я.Купалы Акадэміі навук БССР, дзе працаваў вучоным сакратаром (1954-1964), затым старшым навуковым супрацоўнікам (1964-1993).
Першыя крытычныя артыкулы навукоўца пра беларускіх пісьменнікаў і паэтаў і іх творчасць з’явіліся ў друку ў 1954 годзе. Уладзімір Казбярук зарэкамендаваў сябе як цікавы, руплівы крытык і літаратуразнавец. З цягам часу акрэслілася кола яго навукова-даследчых пошукаў: новае, удумлівае прачытанне нацыянальнай класікі, даследванне праблем беларускага рамантызму, вывучэнне ўзаемасувязей славянскіх літаратур.
Вялікая заслуга У.Казбярука ў тым, што ён вярнуў з забыцця імя выдатнага беларускага паэта пачатку ХХ ст. Алеся Гаруна. Даследчык падрыхтаваў да друку кнігі пісьменніка “Сэрцам пачуты звон” (1990), “Выбраныя творы” (2003), “І я з народам…” (2007). У іх змешчаны не толькі паэтычныя творы, але і проза, драматургія, публіцыстыка. Выдаў нарыс “Светлай волі зычны звон” (1991). Гэта работа дазволіла канчаткова пераканацца ў тым, што беларуская літаратура выглядала б няпоўнай без творчасці А. Гаруна.
Наватарскім лічыцца нарыс У.Казбярука “Францішак Скарына” (2003), адрасаваны дзецям сярэдняга і старэйшага школьнага ўзросту. На працягу навуковай дзейнасці крытык напісаў, апублікаваў дзясяткі, сотні цікавых артыкулаў па гісторыі беларускай літаратуры і культуры. Талент У.Казбярука не абмяжоўваецца даследчай працай, ён вядомы і як перакладчык. Для зборніка “Малыя героі вялікай вайны” (1986 г.) пераклаў успаміны маладых польскіх удзельнікаў Другой сусветнай вайны, пераклаў на рускую мову “Клад” З. Бядулі і іншыя асобныя казкі і апавяданні пісьменнікаў народаў СССР.
Бібліяграфія
Казбярук Уладзімір Міхайлавіч //Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. Т. 7 / гал. рэд. Г. П. Пашкоў [і інш.]. — Мінск, 1996. – С. 425.

Кiсялёў, Г. Унiверсалiзм, смеласць думкi, маладосць душы : да 80-годдзя Уладзіміра Казбярука/ Генадзь Кiсялёў ; фота // Роднае слова. — 2003. — №8. — C.12—14.
Карлюкевіч, А. Навагрудскія літаратурныя ўзгоркі / Алесь Карлюкевіч // Полымя. — 2023. — № 1. — С. 120—134.
Лешчанка, В. Ад версii да праўды : "Францiшак Скарына" Уладзіміра Казбярука / Вольга Лешчанка // Лiтаратура і мастацтва. — 2003. — 19 верас. — C.7.
Казбярук Уладзімір Міхайлавіч // Старонкі лёсу : біябiблiяграфiчны слоўнік / склад.: Г.Л.Міранцова ; Навагрудская цэнтралізаваная бiблiятэчная сістэма, Шчорсаўская сельская бібліятэка. — Навагрудак, 2005. – 18с.

[Admin]

Лёгкі подых важкага радка

3 ліпеня – 75 год з дня нараджэння (1948 г.) Анатоля Аўруціна, беларускага пісьменніка, перакладчыка, публіцыста, літаратурнага крытыка, празаіка, рэдактара.Сябра саюза пісьменнікаў Беларусі (1993г.)
Амаль 50 год прыносіць радасць сапраўдным аматарам паэзіі творчасць аднаго з самых яркіх сучасных паэтаў Беларусі Анатоля Аўруціна.
Нарадзіўся Анатоль Юр’евіч у Мінску ў сям’і інжынера-чыгуначніка. Скончыў гістарычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта імя У.І. Леніна. Вучобу сумяшчаў з працай у вагонным дэпо станцыі “Мінск” Беларускай чыгункі. Быў літаратурным кансультантам газеты “Железнодорожник Белоруссии”.
У літаратуру Анатоль Аўруцін прыйшоў у пачатку 70-х гадоў ХХ ст. Першая падборка яго вершаў была апублікавана ў 1973г. у газеце “Железнодорожник Белоруссии”. Першы зборнік вершаў “Снегопад в июле” выйшаў у 1979 г. у серыі “Першая кніга паэта”. Чытачам А. Аўруцін вядомы сваімі кнігамі вершаў “Поворотный круг” (1983), “… От мира сего” (1991), “По другую сторону дыхания” (1998), “Суд богов” (2001), “Поверуй... Вспомни... Усомнись..." (2003), “Визитная карточка” (2004). "Наедине с молчанием" (2007), "Август в декабре" (2009), “Просветление” (2016).
Паэзія Анатоля Аўруціна трапляе пад азначэнне класічнай. Ёсць у яго вершы пра Мінск, які ён памятае з маленства, пра мінулую вайну і жанчыну з лічбамі на руцэ з-пад змятага рукава, пра светлыя назвы беларускага краю; вершы пра дваццатае стагоддзе з яго тэрактамі, гарачымі кропкамі, пра знявечаную радыяцыяй брагінскую зямлю. Мінуламу стагоддзю прысвечана і паэма А.Аўруціна “Осколки разбитого сердца" — вынік амаль дваццаціпяцігадовай працы паэта. Пачаты ў 1975г. твор быў завершаны ў 2000 годзе.. На адыходзячы век аўтар глядзіць праз прызму ўласнага лёсу і асабістага жыццёвага вопыту.
З поспехам вытрымлівае паэзія А. Аўруціна і выпрабаванне каханнем. Лірычны герой яго вершаў не клянецца ў пачуццях, а надзвычай шчыра выказвае тое, што ў яго на душы і ў сэрцы.
Актыўна працуе паэт у галіне перакладу. Кола яго інтарэсаў шырока: ад антычнай паэзіі да сучасных беларускіх аўтараў. Пераклады лепшых узораў сусветнай лірыкі ўвайшлі ў яго цыкл “Аллегории любви”. У 2003 годзе А.Аўруцін склаў цікавую анталогію “Современная русская поэзия Беларуси”. Паэт выдатна, па-майстэрску валодае словам. Паэзія яго музыкальная. Творчая манера каранямі ўваходзіць ў паэтычную стыхію “сярэбранага веку”, якая расшыфроўвае загадкі сусвету мовай метафар.
Аўтарытэт і творчасць Анатоля Аўруціна высока ацэнены як на Беларусі, так і ў бліжнім замежжы. Ён — сябра Саюза пісьменнікаў Расіі. Ганаровы сябра Саюза рускамоўных пісьменнікаў Балгарыі. Лаўрэат Нацыянальнай літаратурнай прэміі Беларусі і Вялікай літаратурнай прэміі Расіі, прэміі імя Марыны Цвятаевай ад міністэрства культуры Татарстана. Уладальнік "Залатога Віцязя — 2022" у жанры паэзіі. Узнагароджаны ордэнам і медалём Францыска Скарыны, а таксама найвысокай узнагародай Саюза пісьменнікаў Расіі — знакам "За заслугі ў літаратуры" і ўзнагародай Патрыярха Маскоўскага і Усяе Русі —знакам "За ўнёсак у развіццё рускай літаратуры".Назва "Паэт Анатоль Аўруцін" у 2011 годзе прысвоена зорцы ў сузор'і Раку.

Бібліяграфія

Аўруцін Анатоль Юр’евіч// Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / гал. рэд. Г. П. Пашкоў [і інш.]. — Мінск, 1996. – С. 88.
Аврутин Анатолий Юрьевич // Кто есть кто в Республике Беларусь, 2004 / [под ред. И. В. Чекалова]. – Минск, 2004. – С. 10.
Анатолий Аврутин: судьба и творчество / [сост.: Анатолий Андреев]. – Минск: Четыре четверти, 2008. – 192 с., [8] л. Фот. – (Личность и время).
Карлюкевич, А."Мои корни – в серебряном веке…" : Анатолий Аврутин // Мы — вместе! / Алесь Карлюкевич. – Минск, 2006. – С.76-79.

[Admin]

Нябесная заступніца Айчыны

5 чэрвеня – Дзень памяці прападобнай Еўфрасінні, ігуменні Полацкай
Ефрасіння Полацкая — першая жанчына, прылічэння да ліку святых.
На шчасце, багатая зямля Беларусі святымі, дзеі якіх не перастаюць здзіўляць і па гэты дзень. Вось і Ефрасіння Полацкая лічыцца адной з самых шанаваных святых, асветніца, памяць пра якую будзе жывая заўсёды .
Нездарма яе называюць » Полацкай», так як менавіта Полацк стаў месцам, дзе яна ўзвяла манастыр і прыняла манаскі пострыг. І хоць нарадзілася яна амаль праз тысячу гадоў ад нараджэння Хрыстова, калі ў хрысціянстве ўжо аформіліся свае плыні (галоўныя, гэта праваслаўе і каталіцызм), Ефрасіння Полацкая аднолькава ўшанаваная ва ўсіх з іх. Шматлікія помнікі Полацка маюць дачыненне да яе. Не толькі кляштар, заснаваны ёю, але і Храм Збаўцы, што захаваўся і да нашых дзён, а таксама велічная каменная царква ў імя Найсвяцейшай Багародзіцы, вакол якой пазней вырас мужчынскі манастыр.
Ефрасіння Полацкая нездарма лічыцца і асветніцай. Яна разумела, што веды аб навакольным свеце не могуць служыць пагрозай для духоўнага станаўлення чалавека (як спрабавалі прадставіць многія рэлігійныя невукі, якія адпраўляюць навукоўцаў на вогнішча і турбавалі асвечаных людзей у сутарэннях інквізіцыі ). Менавіта таму яна так любімая ў народзе. 5 чэрвеня не толькі Полацк, але і ўвесь свет адзначае дзень светлай памяці прападобнай Еўфрасінні.

Бібліяграфія
1. Арлоў, У. А. Таямніцы полацкай гісторыі / Уладзімір Арлоў ; [рэдактар Э. Н. Гнеўка ; мастак Г. І. Мацур ; здымкі і фотарэпрадукцыі: Э. Цецярэўскі і інш]. - Мінск : Беларусь, 1994. - 462, [1] с.

2. Дубянецкі, Э. С. Асветнікі Беларусі : Ефрасіння Полацкая, Кірыла Тураўскі, Францыск Скарына / Эдуард Дубянецкі. - Мінск : Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2016. - 71, [1] с. - (Ганаруся табой, Беларусь!)
3. Дук, Д. В. Парадная пячатка Еўфрасінні Полацкай / Дзяніс Дук і інш. // Беларускі гістарычны часопіс. - 2017. — № 9— С. 4—8.

4. Еўфрасіння Полацкая : жыццяпіс і даследаванне спадчыны Асветніцы / укладальнік У. А. Арлоў ; мастак У. А. Фандулёў]. - Мінск : Полымя, 2000. - 271 с. - (Нашы славутыя землякі).
5. Марціновіч, А. Еўфрасіння Полацкая / Алесь Марціновіч // Гісторыя праз лёсы / А. Марціновіч. - Минск : Беларуская навука, 2016. — Т. 1.— С. 103—125.

[Admin]

Свет зіхаціць прывабнаю красой

25мая – 85 гадоў з дня нараджэння (1938г.) У.І. Карызны, паэта.
Хто ў нашай краіне не ведае песень, напісаных майстрам паэтычнага слова Уладзімірам Карызнам: “Люблю цябе, Белая Русь”, “Беларусь мая сінявокая!”, “Песня аб роднай зямлі”, “Журавінка”, “На азёрах сініх”. У паэта вялікая аўдыторыя паклоннікаў. Яго песні часта гучаць па радыё і тэлебачанні, іх можна пачуць і на студэнцкіх вечарынах, і на грамадскіх святах, сямейных урачыстасцях.
Уладзімір Іванавіч нарадзіўся ў вёсцы Закружка Мінскага раёна ў сялянскай сям’і. Прыгажосць музыкі адчуў яшчэ з маленства. У беларускай хаце і ў святы, і ў будні гучалі народныя песні. Любоў да музыкі перадалася ад бацькі і маці, якія ведалі многа песень і прыгожа спявалі. Яшчэ юнаком спрабаваў пісаць вершы. Пасля заканчэння школы паступіў на філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага універсітэта. Скончыўшы вучобу ў 1961г. выкладаў беларускую і рускую мовы і літаратуры ў Опсаўскай сярэдняй школе на Браслаўшчыне, адначасова ўзначальваў літаратурнае аб’яднанне пры раённай газеце “Браслаўская звязда”. З 1967 па 1980 г. быў рэдактарам, старшым рэдактарам, загадчыкамаддзела беларускай музыкі Рэспубліканскага радыё. Пасля працаваў у часопісе “Полымя”, выдавецтве “Юнацтва”, часопісе “Крыніца”.
Першы зборнік лірыкі “Край мой сінявокі” выйшаў з друку ў 1963г. Потым пабачылі свет кнігі паэзіі “Жураўліны досвітак” (1969), “Святло ліўня” (1972), “Шумяць вербы” (1982), “Азёры дабрыні” (1995) “Хвіліна святла” (2000) і інш. Тэмы яго твораў – памяць мінулай вайны, любоў да роднага краю, жыццё і праца, шчасце, радасць і паўсядзённы клопат сучасніка. Вершы У.Каразны вылучаюцца непаўторнасцю стылю, меладычнай прыгажосцю і яркасцю, даступнасцю музычнага гучання. Творчая дзейнацсь яго бярэ свае вытокі з беларускага фальклору, які ён умее падпарадкаваць сённняшняму дню, аздобіць яго новымі формамі і вобразамі.
Напеўнасць і лірызм паэзіі У.Карызны такія яскравыя, што да яе звярталіся і звяртаюцца кампазітары ўсіх пакаленняў: А.Багатыроў, Ю.Семяняка, І.Лучанок, Я.Глебаў, Л.Захлеўны, Э.Ханок і інш.
У.Карызна яшчэ і цудоўны дзіцячы паэт. Першую сваю кніжку для дзяцей “На сяле ў бабулі” паэт выдаў у 1975г., пазней былі і іншыя – “Кыонг і яго сябры” (1982), “Мір і сонейка для ўсіх” (1990), “Хітры і мудры” (1994) і інш.
За ўдзел у стварэнні “Бібліятэкі дзіцячай літаратуры народаў СССР” у 15 тамах паэт быў удастоены звання лаўрэата Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь (1996). У.Карызна стаў і стваральнікам новага Дзяржаўнага гімна Рэспублікі Беларусь, перапрацаваўшы тэкст М.Клімковіча. За гэту працу ў 2002 г. паэт быў узнагароджаны ордэнам Францыска Скарыны.


Бібліяграфія
Захлеўны, Л. “Я знаю, хто любіць душою…”: слова пра У.Карызну / Леанід Захлеўны // Роднае слова. – 1998. - № 5. – С. 184-197.
Макаревич, В. А в поле верба…: штрихи к портрету В.Каризно / Василь Макаревич // Нёман. – 2003. - № 9. – С. 164-178.
Карызна, У. “Як чалавек і паэт я пачаўся з музыкі…” / Уладзімір Карызна, гутарыла Наталля Кірпічэнкава // Культура. – 2005. – 10-16 снеж. – С. 6.

[Admin]

Беларусь! Твая дачка я

1 студзеня – 70 гадоў з дня нараджэння Вольгі Іпатавай (1945),
беларускай пісьменніцы

Ці не сама Еўфрасіння кіравала яе дарогу ў тую букіністычную кнігарню, куды выпадкова (?) зайшла маладзенькая супрацоўніца Гродзенскага тэлебачання, якая прыехала ў Каўнас па новы прыстойны абутак, а замест яго павезла дадому тоўстую кнігу Вацлава Ластоўскага “Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі”, што разгарнулася якраз на выяве Еўфрасінні Полацкай? А наперадзе яшчэ чакалі архівы, старыя фаліянты, пакутлівы творчы пошук – і кнігі, са старонак якіх самыя лепшыя людзі, народжаныя на беларускай зямлі, колішнія героі, узіраюцца ў нашы твары, пазнаючы ў нас свае рысы, з пачуццём роспачы, часам нават расчаравання, але заўсёды з надзеяй...
Вольга Міхайлаўна Іпатава – аўтарка выбітнай прозы пра беларускую мінуўшчыну: цыкла апавяданняў “Гул далёкіх стагоддзяў” (змешчаны у кнізе “Перакат”), аповесцяў “Прадыслава”(1971), “За морам Хвалынскім”, “Чорная княгіня”,”Агонь у жылах крэменю” (усе 1969), “Ліпенскія навальніцы”(1973) і “Парасткі” (1976). Проза, насычаная яркімі вобразамі, кожны з якіх застаецца ў памяці, склала зборнікі “Вецер над стромай”(1977), “Дваццаць хвілін з Немезідай” (1981), “Перакат” (1984). У 1996 годзе выдадзена кніга «Паміж Масквой і Варшавай», у 2002 годзе выйшла трылогія «Альгердава дзіда» («Залатая жрыца Ашвінаў», «Вяшчун Гедыміна», «Альгердава дзіда») і інш.
Імкненне зрабіць веды пра беларускую гісторыю максімальна пашыранымі сярод самых розных чытацкіх катэгорый уплывае на сюжэты раманаў Вольгі Іпатавай. Інтрыга, неверагодныя прыгоды, яркія характары, моцныя пачуцці, экзатычнасць язычніцкай веры нашых продкаў, нечаканыя сюжэтныя хады – усё гэта пашырае кола чытачоў. Мова Іпатаўскіх раманаў настолькі дасканалая, што стварае падманнае адчуванне лёгкасці, уласцівае толькі сапраўднай прозе.

Бібліяграфія:

1. Ипатова Ольга Михайловна // Республика Беларусь: энцикл. в 6 т. / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. - Минск, 2006. – Т. 3. - С. 796
2. Іпатава Вольга Іпатава // Беларуская энцыклапедыя у 18 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск, 1998. – Т. 7. – С. 300
3. Іпатава Вольга Іпатава // Энцыклапедыя літаратуры і мастацства Беларусі у 5 т. / рэдкал. І. П. Шамякін [і інш.]. – Мінск, 1985. – Т. 2. – С. 593
4. Знакамітыя людзі Карэліччыны : [камплект з 4 паштовак] / Карэліцкая цэнтральная раённая бібліятэка, Аддзел бібліятэчнага маркетынгу. - Карэлічы, 2012. - 1 вокладка (4 асобных ліста)

5. Макмілін, А. Пісьменства ў халодным клімаце : беларуская літаратура ад 70-х гг. XX ст. да нашых дзён / Арнольд Макмілін. - Беласток : Orthdruk, 2011. - 910 с.
6. Савік, Лідзія Сымонаўна. Адна між замкаў : лiтаратурны партрэт Вольгi Iпатавай / Л. С. Савiк. – Мінск, 2003. – 165 с.
7. Шынкарэнка, Вольга Карпаўна. Нястомных пошукаў дарога : праблемы паэтыкi сучаснай беларускай гiстарычнай прозы / В. К. Шынкарэнка. - Мінск, 2002. – 207 c.
8. Якавенка, Н. В. Аўтарскі пераклад беларускай мастацкай прозы XX - пачатку XXI стагоддзя / Н. В. Якавенка // Весці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Серыя гуманітарных навук = Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия гуманитарных наук = Proceedings of the National Academy of Sciences of Belarus. Humanitarian Series. - 2013.- № 2. - С. 99 - 103.
9. Кірушкіна, М. Мастацкія адметнасці гістарычнай прозы Вольгі Іпатавай / Марыя Кірушкіна // Роднае слова. - 2013.- № 7. - С. 26 - 28.
10. Лясун, Л. Мастацкая літаратура і гісторыя / Л. Лясун // Роднае слова. - 2007. - № 8. - C. 46 - 48
11. Дамарад, I. У пошуках нацыянальнага героя / І. Дамарад // Роднае слова. - 2005. - № 3. - C. 12 - 16
12. Лаўрык, Т. Апошняя з роду крывічоў / Т. Лаўрык // Роднае слова. - 2004. - № 12. – С. 72 - 79
13. Дамарад, I. "Князёўнаю полацкую пачаты..." / І. Дамарад // Роднае слова. - 2004. - № 8. - C. 8 - 11
14. Несцяровіч, Л. Жыць паводле свайго прызначэння / Л. Несцяровіч // Бібліятэка прапануе. - 2004. - № 6. - С. 18 - 21
15. Шынкарэнка, В. Прасцяг бясконцы ў дзіды часу / В. Шынкарэнка // ЛіМ. - 2002. - 12 крас.(№ 15 - 16). - C. 6 - 7
16. Шынкарэнка, В. У кожнага свой шлях / В. Шынкарэнка // Маладосць. - 2001. - № 11. - С. 230 - 236
17. Якімец, I. I. Паэтыка экзотыкi / І. Якімец // Весн. БДУ. Сер. 4. - 2001. - № 1. - C. 41 - 44
18. Шынкарэнка, В. Нам адраджацца - праз вяртанне / В. Шынкарэнка // Беларусь. - 2000. - № 9. - C. 40 - 42
19. Савік, Л. Дрэва надзеi / Л. Савік // Полымя. - 1999. - № 12. - С. 204 - 212