Акцыя "Чытаем беларускую кнігу", Літаратурныя юбілеі Опции

[Admin]

Творчасць Уладзіміра Мулявіна – спадчына ўсяго народа

12 студзеня – 75 гадоў з дня нараджэння Уладзіміра Мулявіна (1941, Расія - 2003, Мінск), артыста эстрады, кампазітара, стваральніка і мастацкага кіраўніка Беларускага дзяржаўнага ансамбля “Песняры”, Народнага артыста Беларусі і СССР, Заслужанага дзеяча культуры Польшчы.
Колькі сапраўдных святаў, сюрпрызаў і падарункаў падарыў беларусам гэты чалавек! У твар яго ведалі сотні, ды не – тысячы і дзесяткі тысяч нашых землякоў. На канцэртах, у тэлевізійных перадачах пабывалі і пабачылі мільёны... А вось па голасу яго пазнавалі ўсе без выключэння слухачы і гледачы! Кожны сумленны беларус даражыць і ганарыцца тым, што нашым сучаснікам і суайчыннікам быў ён – Уладзімір Мулявін.
Народжаны ў расійскім Екацярынбургу за паўгода да пачатку Вялікай Айчыннай вайны, Уладзімір Мулявін, паводле яго наступных споведзяў, з маленства трызніў музыкай і толькі музыкай. Бацькі не пярэчылі: у 1956-м ён пайшоў паглыбляць сваю адукацыю ў Свярдлоўскае музычнае вучылішча. А ў 1962-м 21-гадовы малады чалавек з’явіўся ў нашай рэспубліцы і стаў артыстам Беларускай філармоніі.
Сем гадоў Уладзімір Мулявін ад званка да званка, верай і праўдай служыў калектыву, што прыняў і даў яму магчымасць зарабляць на хлеб. Сем гадоў пайшло на заваяванне аўтарытэту, сцвярджэнне і зацвярджэнне сябе. Кучкаваліся вакол яго хлопцы – такія ж: здольныя, настойлівыя, амбіцыёзныя... Выбіцца ж “у людзі”, заявіць аб сабе, хоць бы падаць свой “галасок” было тады надзвычай складана...
І вось – “стрэл”: спачатку на рэспубліканскай, а потым, літэральна адразу ж, і на ўсесаюзнай арэне з’яўляецца нікому не вядомы Дзяржаўны беларускі эстрадны ансамбль “Песняры”. Апранутыя ў нашы нацыянальныя касцюмы, з асобнымі спаконвечнымі беларускімі музычнымі інструментамі, хлопцы выклікалі да сябе далёка не аднолькавае станаўленне. Па-першае, сама назва ансамбля – “Песняры” – многім падалася занадта гучнай: маўляў, сапраўднымі песнярамі не становяцца, а нараджаюцца... Па-другое, адны прыхільнікі эстраднага мастацства бачылі ў “Песнярах” т. зв. крык новай моды: канец 60-х гадоў мінулага стагоддзя якраз і характарызаваўся наступствам новых павеваў на сцене; другія былі больш катэгарычнымі: маўляў, куды ім, “калгаснікам”... Былі і іншыя меркаванні.
Уладзімір Мулявін як мастацкі кіраўнік літаральна з першых месяцаў стаў з ансамблем на цвёрды, калі не сказаць – на жорсткі, шлях: на крытыку увагі не звяртаць, свае падыходы, пазіцыі, творчыя прынцыпы не тлумачыць...
А са сцэн краін свету: Савецкага Саюза і Злучаных Штатаў Амерыкі, Германіі і Югаславіі, Польшчы і Балгарыі, Кубы і Чэхаславакіі, многіх іншых дзяржаў, гучалі, ды не – несліся ў паднябессе непараўнальна-непаўторныя, шчымліва-непадробныя і глыбока-задуменныя беларускія нацыянальна-народныя песні: “Купалінка” і “Касіў Ясь канюшыну...”, “Перапёлачка” і “А ў полі вярба...”, “Рэчанька” і “Каліна”.
Дзесяткі беларускіх народных песень апрацаваў Уладзімір Мулявін. А “Песняры”, натуральна, гэтак жа непараўнальна, свежа і натхнёна, выканалі іх, узрушыўшы не адно сэрца слухача.
Сёння агульнапрызнана: у беларускае нацыянальнае мастацства Уладзімір Мулявін увайшоў са сваёй творчай і мастакоўскай скіраванасцю, сваім, мулявінскім стылем. Ён быў не толькі таленавіты арганізатар, кіраўнік, аранжыроўшчык і выканаўца, але і не менш выдатны кампазітар. Творы Уладзіміра Мулявіна : опера-прытча “Песня пра долю”, вакальны цыкл “Я не паэта...”, песенна-інструментальная кампазіцыя “Песня – бясцэнны дар” на словы Янкі Купалы, “Вянок Багдановічу” на словы “самаго” Максіма, песні “Александрына”, “Чырвоная ружа”, “Ой калядачкі...”, “Завушніцы”, “Балада пра чатырох заложнікаў”, нават музычны спектакль “На ўвесь голас” на словы Уладзіміра Маякоўскага, песенна-інструментальная кампазіцыя на словы Яўгена Еўтушэнкі “Ванька-Устанька” – цяжка згадаць і немагчыма пералічыць усё тое, што зрабіў ён для нас...
У 1994 годзе У.Мулявін узнагароджаны медалём Францыска Скарыны, а ў 2001 годзе – ордэнам Францыска Скарыны. У Маскве ў 2001 годзе на Алеі Зорак адбылася закладка зоркі У. Мулявина. Яго імем названы бульвар у Мінску, створаны Нацыянальны цэнтр музычнага мастацства імя У.Мулявіна.
Бібліяграфія :
1. Нота судьбы // Помочь полюбить родное / ред.-сост. Л.В.Нестерович.-Мн.: Красико-Принт, 2011. - C. 75 - 87. ( Библиотека предлагает )
2. Мяснікоў, А. Уладзімір Мулявін (1941-2003): А імя і справа засталіся / А. Мяснікоў // Мяснiкоў, А. Сто асоб беларускай гiсторыi: гiстарычныя партрэты - Мінск, 2008. - C. 317 - 320
3. Яковенко, С. Малахит земли белорусской / С. Яковенко // Семь дней. - 2011. - №1. - 6 января. - C. 15
4. Берасцень, С. Таямніца генія / С. Берасцень // Лiтаратура i мастацтва. - 2011. - 14 студзеня. - C. 1
5. 12 студзеня - 70 гадоў з дня нараджэння У.Г.Мулявіна (1941-2003), артыста эстрады, кампазітара, народнага артыста Беларусі і СССР // Новыя кнiгi (дадатак). - 2010. - № 10. - C. 23 – 25
6. Бибикова, А. Вселенная по имени Мулявина / А. Бибикова // Гродзенская праўда. - 2010. - 17 сакавіка. - C. 30
7. Куклов, В. Земной поклон - божественному таланту / В. Куклов // Народная газета. - 2010. - 10 ліпеня
8. Луста, Т. Рускі самародак, які стаў набыткам Беларусі / Т. Луста // Роднае слова. - 2007. - № 7. - C. 46 - 51
9. Трафiлаў, С. Купалаў дар пад гітару Мулявіна / С. Трафілаў // Краязнаўчая газета. - 2007. - № 28. - C. 4 - 5
10. Дарашэвiч, I. Талент як наканаванне / І. Дарашэвіч // Беларусь. - 2006. - №2. - C. 34 - 35
11. Луста, Т. Сугуччы беларускай ліры: купалаўскія матывы ў творчасці У. Мулявіна і ансамбля "Песняры" / Т. Луста // Роднае слова. - 2006. - № 7. - C. 82 – 84
12. Мулявiн, У. Белая Русь: "Белыя гоні бульбы...". Чырвоная ружа / У. Мулявін // Роднае слова. - 2004. - № 1. - С. 9
13. Капланаў, I. І змоўкла гітара...: "Пяснярская доля, пяснярская слава..." / І. Капланаў // Роднае слова. - 2004. - № 1. - С. 92; // Звязда. - 2004. - 24 студз. - С. 4
14. Мулявiн, У. Чырвоная ружа / У. Мулявін // Звязда. - 2004. - 17 студз. – С.3
15. Кривец, Н Сегодня "Песнярам" 35 лет / Н. Кривец // Комсомольская правда. - 2004. - 1 сентября. - С. 9
16. Шелехов, М. “Белый аист летит!» / М. Шелехов // Беларуская думка. – 2003. - № 4. – С. 45 – 53

[Admin]

Абавязак маёй зямлі – мой абавязак

8 снежня – 80 гадоў з дня нараджэння Эдуарда Скобелева (1935, Мінск), пісьменніка, грамадскага дзеяча, заслужанага дзеяча культуры Беларусі.

Ва ўсіх жанрах літаратуры – ад раманаў і паэтычных драм, ад чатырохрадкоўяў і публіцыстыкі да дзіцячых казак – працуе вядомы пісьменнік, заслужаны дзеяч культуры Беларусі Эдуард Скобелеў. Піша ён многа, па-сапраўднаму сур’ёзна і глыбока.
У літаратуру прыйшоў у 1964 годзе. Ужо першыя крокі на творчай ніве сталі сур’ёзнай заяўкай пісьменніка на крытычнае асэнсаванне рэчаіснасці. Адна за другой пачалі з’яўляцца кнігі Э.Скобелева : паэтычныя зборнікі “Капли дождя” (1973), “Вечерние тени” (1977), раман “Шаги за твоей спиной”(1971), зборнік аповесцей “Чудо любви” (1975). Але па-сапраўднаму сенсацыйным стаў раман пісьменніка “Мирослав – князь дреговичский” (1979), у якім апавядаецца аб пачатковым этапе гісторыі ўсходняга славянства амаль да хрышчэння Русі. Кніга напісана стылізаванай мовай, дзівосным стараславянскім пісьмом, якім аўтар валодае дасканала. Не меньшую цікавасць выклікаў у свой час раман пісьменніка “Катастрофа” (1984), у якім выкладаецца адна з версій Трэцяй сусветнай вайны. Твор народжаны пачуццём пакутлівай трывогі аўтара за чалавецства і яго будучыню. Пасля былі раманы “Свидетель” (1987) – пра драматычнае праўленне Пятра ІІІ, “Беглец” (1989) – прысвечаны чарнобыльскай бядзе, “Гефсиманский сад” (1993) – новае бачанне гісторыі Хрыста.
Высокай культурнай думкі, пачуцця слова характэрызуецца паэзія Э.Скобелева. Значнага поспеху дасягнуў ён у такім літаратурным жанры, як драматычная паэма, аб чым сведчыць кніга “Из тьмы веков светлеющие лики” (1983). Вершаваныя драмы, прысвечаныя выдатным людзям Беларусі, увайшлі ў зборнікі “Фигуры”(1986) і “Хранители света” (1991)
На старонках перыядычнага друку Э.Скобелеў часта выступае з артыкуламі і эсэ, у якіх адстойвае вышэйшыя ідэалы, інтэрэсы чалавека працы, інтэлегента, аператыўна адгукаецца на самыя актуальныя праблемы часу.
Яшчэ ў 80-я гады Эдуард Марцінавіч актыўна заявіў пра сябе як дзіцячы пісьменнік. У 1982 годзе ён стаў лаўрэатам Рэспубліканскага конкурсу на лепшы твор для дзяцей і юнацства за аповесць “Загадка епископа”. Пасля з’явіліся прыгодніцка-займальныя аповесці-казкі для дзяцей малодшага школьнага ўзросту “В стране зеленохвостых” і “В стране голубых туманов”, якія склалі зборнік пад назвай “Приключения Арбузика и Бебешки”. У 1997 годзе пісьменнік выдаў “Новые необыкновенные приключения Арбузика и Бебешки”. У параўнанні з выданнем 1983 г. гэты зборнік дапоўніла новая аповесць “Сокрушение “несокрушимых”. За гэту кнігу, а таксама за напісанную ў жанры сказанняў кнігу “Удивительные приключения пана Дыли и его друзей, Чосека и Гонзасека” (1996), адрасаваную чытачам старэйшага школьнага ўзросту, пісьменнік быў ўзнагароджаны Дзяржаўнай прэміяй Рэспублікі Беларусь (1988). Займаецца Э.Скобелеў і перакладамі на рускую мову вершаў беларускіх паэтаў.

Бібліяграфія :
1. Скобелеў Эдуард Марцінавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. – Мінск, 2002. – Т. 14. – С. 465
2. Скобелеў Эдуард // Беларускія пісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік : у 6 т. – Мінск, 1995. – Т. 5. – С. 361 – 363
3. Эдуард Скобелеў // Беларускія пісьмнннікі (1917 -1990) : даведнік. – Мінск, 1994. – С.500 – 501
4. Заречный, В. Века своего пророк / Віктор Заречный // Нёман. – 2005. - № 2. – С.194 – 201
5. Кабаковіч, А. Зоркі свецяць усім / Ала Кабяковіч // Пасеяннае ўзыдзе / Ала Кабяковіч. – Мінск, 1991. – С. 210 – 216
6. Щербин, В.К. Арбузик и Бебешка в стране зеленохвостых / В.К. Щербин // Беларуская думка. – 1998. - № 9. – С. 172 – 177
7. 8 снежня -- 70 год з дня нараджэння (1935) Э. М. Скобелева, пісьменніка, грамадскага дзеяча // Новыя кнiгi (дадатак). - 2005. -№10. - C.17-20
8. Заречный, В Века своего пророк// Неман. - 2005. - №2. - С.194-201
9. Коршуков, Е "Всему свой час"// Неман. - 2005. - №9. - C.190-193
10. Копылович, И. Служение Правде / И Копылович // Неман. - 2005. - № 12. - C.130-136
11. Капылович, И. Пусто без правды и добра / И Копылович // Неман. - 2007. - №3. - C. 187 - 191

[Admin]

Рыцар Беларусі

26 лістапада – 85 гадоў з дня нараджэння Караткевіча Уладзіміра Сямёнавіча (26.11.1930, г. Орша - 25.7.1984), бел. паэт, празаік, драматург, публіцыст, перакладчык, кінасцэнарыст

Уладзімір Караткевіч – адна з самых яркіх і шматгранных постацяў беларускай літаратуры ХХ ст. Ён плённа працаваў як паэт, празаік, драматург, публіцыст, літаратурны крытык, перакладчык і сцэнарыст. Яго можна назваць беларускім Вальтэрам Скотам або беларускім Генрыкам Сянкевічам. Па сутнасці, ён стаў заснавальнікам беларускай гістарычнай раманістыкі, стварыў высокамастацкую гістарычную прозу.
У асобе маладога аўтара беларуская паэзія набыла яркае і самабытнае дараванне, поўнае паэтычнай узнёсласці. Багатая і разнастайная паэзія У.Караткевіча прасякнута любоўю да роднай зямлі і народа. У вершах ён імкнуўся аднавіць гераічныя і трагічныя старонкі гісторыі свайго народа, запісаць старыя паданні. Гістарычны аспект у творчасці У.Караткевіча з’яўляецца надзвычай істотным. Паэт імкнуўся зразумець месца свайго народа сярод іншых народаў свету. У 1969 г. выйшаў арыгінальны зборнік паэзіі “Мая Іліяда”. Неапублікаваныя вершы паэта склалі яго пасмяротны зборнік “Быў. Ёсць. Буду.” (1986) – паэтычны запавет наступным пакаленням, поўны мудрых высноў жыцця.
Шырокае прызнанне як на Беларусі, так і далёка за яе межамі прынесла Караткевічу яго проза. У першы празаічны зборнік У.Караткевіча “Блакіт і золата дня” (1861) увайшлі гістарычня аповесці “Сівая легенда” (паводле якой ён стварыў лібрэта да оперы Д.Смольскага) і “Цыганскі кароль”, якія засведчылі, што пісьменнік не проста выдатна ведае мінулае свайго народа, але і ўмее яго ўзнаўляць у яркіх мастацкіх вобразах. Праграмным творам, пабудаваным на матэрыяле паўстання 1863 г., стаў раман “Каласы пад сярпом тваім” (1965), са старонак якога паўстае Беларусь 60-х гадоў ХІХ стагоддзя. Сярод твораў гістарычнага плана вылучаецца і раман “Хрыстос прызямліўся ў Гародні”.
З пастаяннай і асаблівай прыхільнасцю У. Караткевіч адносіўся да жанру гістарычнага дэтэктыва. Сведчаннем творчых пошукаў пісьменніка, якія дазваляюць яму, з аднаго боку, пазбегнуць гатовых штампаў і, з другога, пісаць гісторыю Беларусі, з’яўляюцца такія гістарычна-прыгодніцкія творы, як аповесць “Дзікае паляванне караля Стаха” і раман “Чорны замак Альшанскі”.
У 70-я гады да У.Караткевіча прыйшла слава драматурга. У 1974 годзе на сцене Беларускага тэатра імя Я.Коласа з поспехам была пастаўлена п’еса “Званы Віцебска”( рэж. В.Мазынскі), у якой аўтар звярнуўся да падзей Віцебскага паўстання 1623 г. Да 100-годдзя з дня нараджэння Я.Купалы была прымеркавана п’еса “Калыска чатырох чараўніц” (1981; пастаўлена ў 1982 г. ТЮГам).

Прыкметны след пакінуў У. Караткевіч у публіцыстыцы і літаратурнай крытыцы. Ён аўтар шматлікіх нарысаў і эсэ. У яго творчай спадчыне захаваліся малюнкі і ілюстрацыі да ўласных твораў. На працягу ўсяго творчага шляху звяртаўся ён і да мастацкага перакладу.
Сведчаннем грамадскага прызнання У.Караткевіча стала ўзнагароджанне яго ў 1980 годзе ордэнам Дружбы народаў. У Оршы і Віцебску У.Караткевічу пастаўлены скульптурныя помнікі.

Бібліяграфія:

1. Караткевіч Уладзімір Сямёнавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск, 1998. – Т. 8. – С. 57 – 58
2. Караткевіч Уладзімір // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. / пад рэд. А.І. Мальдзіса. Мінск, 1994. - Т. 3. – С. 159 – 169
3. Верабей, А.Л. Уладзімір Караткевіч, 1930 -1984 / А.Л.Верабей // Гісторыя беларускай літаратуры ХХ стагоддзя : у 4 т. – Мінск, 2002. – Т.4. – Кн. 1. – С. 361 – 390
4. Макмілін, А. Уладзімір Караткевіч – рамантычнае перастварэнне гісторыі / Арнольд Макмілін // Беларуская літаратура ў 50-я -60-я гады ХХ стагоддзя / Арнольд Макмілін. – Мінск, 2001. – С. 246 – 285
5. Верабей, А. Прыдняпроў’е ў творчым лёсе Уладзіміра Караткевіча / Анатоль Верабей // Роднае слова. – 2003. - № 3. – С. 95 – 98
6. Марціновіч, А. Паром памяці праз раку часу : Уладзімір Караткевіч як абуджальнік нацыянальнай памяці / Алесь Марціновіч // Беларуская думка. – 2000. - № 11/12. – С. 5 – 14
7. Мальдзіс, А. Быў. Ёсць. І будзе! / Адам Мальдзіс // Беларусь. – 2000. - № 11/12. – С. 5 – 9
8. Верабей, А. Рыцар Беларусі : роздум пра творчасць У.Караткевіча / Анатоль Верабей // Роднае слова. – 2000. - № 8 . – С. 12 – 16
9. Яршоў, І.А. Ветрык з Дняпра / І.А. Яршоў // Адукацыя і выхаванне . – 2000. - № 11. – С. 60 - 61

[Admin]

Заслужаны для нашай бацькаўшчыны

10 кастрычніка – 75 гадоў з дня нараджэння Канстанціна Іванавіча Тарасава (1940 - 2010), вядомага беларускага пісьменніка.

Кастусь Тарасаў нарадзіўся ў Мінску ў сям’і служачых. Па сканчэнні сярэдняй школы працаваў слесарам зборшчыкам на Мінскім механічным заводзе. Скончыў Беларускі палітэхнічны інстытут (1965), працаваў майстрам на шклозаводзе «Нёман» (г. Бярозаўка), працаваў у Паўночна заходняй геалагічнай экспедыцыі. Потым у выдавецтве «Вышэйшая школа», на кінастудыі «Беларусьфільм», часопісе «Нёман» (1977-1983), газеце «Літаратура і мастацтва», часопісе «Спадчына», газеце «Свабода». Апошнія месяцы друкаваў гістарычныя нарысы ў «Новым часе».
Кастусь Тарасаў друкаваўся з 1966 г. Аўтар гістарычных аповесцей пра мінулае Беларусі: «Дзень рассеяння» (пра Грунвальдскую бітву, 1980), «Пагоня на Грунвальд», рамана «Тры жыцці княгіні Рагнеды». Аўтар культавага ў 1980 я — першай палове 1990 х зборніка «Памяць пра легенды» (першае выданне ў 1984 г, другое пашыранае выйшла ў 1990-м). Цэлае пакаленне вырасла на яго творах.
Яму уласцівы рэалістычны погляд на гістарычныя з’явы, адчуванне непарыўнай сувязі часоў, уменне перадаць атмасферу мінулага сучаснымі мастацімі сродкамі, займальна і абгрунтавана распачаць апавяданне пра Полацкае княства часоў Рагвалода, Рагнеды, Усяслава Чарадзея, расказаць пра асветніцкую дзейнасць Ефрасінні Полацкай, Кірылы Тураўскага, Францішка Скарыны, Сымона Буднага, Афанасія Філіповіча, Сімяона Полацкага, трагічны лес філосафа Казіміра Лышчынскага, своеасаблівага дысідэнта сярэдневякоўя, найважнейшыя падзеі беларуска-літоўскай гісторыіі, звязаныя з імёнамі Міндоўга і Ягайлы, пра мужнасць беларускіх воінаў у бітве з крыжакамі, пра паўстанні Т. Касцюшкі і К. Каліноўскага, высокі талент А. Міцкевіча. Аўтар дэтэктыўных аповесцяў “Следчы эксперымент”, “Адстаўка штабс-капітана Сцяпанава”, “Пасля зробленага” (увайшлі ў зборнік “У час Стральца”). Творы К. Тарасава звычайна маюць дакументальна-гістарычную аснову.

Бібліяграфія:

1. Башлакоў, М. Тарасаў Канстанцін Іванавіч / М. Башлакоў // Памяць: Гiст.-дак. хронiка Лiды i Лiд. р-на / рэдкал. В.Г. Баранаў [і інш.], маст. Э.Э. Жакевіч - Мінск, 2004. - C. 474
2. Навасельцава, Г. Мастацкае ўвасабленне айчыннай гісторыі ў творах канца ХХ стагоддзя / Г. Навасельцава // Полымя. - 2012. - № 2. - C. 112 – 117
3. Марцiновiч, Д. "Ты - боль, гісторыя. Ты - быль" / Д. Марціновіч // Лiтаратура i мастацтва. - 2010. - 5 лістапада. - C. 13.
4. Нічыпарук, А. Вялікі князь Міндоўг і іншыя / А.Нічыпарук // Літаратура і мастацтва. – 1999. – 19 сакавіка. – С.6 – 7
Пра аповесць “Апошняе каханне князя Міндоўга”
5. Короткевич, В. «Я все это как живое вижу» / В. Короткевич, предисл А. Кудравца // Нёман. – 1997. - № 8. – С. 202 - 213
6. Хімік, які ўзарваў дзірван гісторыі // Бел. Мінуўшчына. – 1997. - № 1. – С. 57

[Admin]

З кагорты вайной ахрышчаных

12 верасня – 70 годоў з дня нараджэння Рыгора Семашкевіча (1945 - 1982), пісьменніка, літаратуразнаўцы, крытыка.

Нарадзіўся ён пасля вайны ў вёсцы Дамашы Маладзечненскага раёна, але генетычная памяць тых суровых дзён пастаянна адклікаецца болем у свядомасці пасляваенных пакаленняў. Прывіды толькі што адгрымелай вайны накладвалі адбітак на грамадскую свядомасць, побыт і настрой людзей, выклікаючы трывогу і боль, палохаючы магчымым працягам, які ўсё больш акрэсліваўся ў супрацьстаянні так званай халоднай вайны.
Усё перажытае ў дзяцінстве пазней натуральна і нязмушана выплеснулася ў вершах, якія Рыгор Семашкевіч пачаў друкаваць у 1961 г., яшчэ вучнем Лебядзеўскай сярэдняй школы. У 1968 годзе выдаў першую невялічкую кніжачку ”Леснічоўка”, праз пяць гадоў убачыла свет другая – “Субота”, а яшчэ праз год у перакладзе на рускую мову ў Маскве выйшла “Золата саломы” (1974).
Некаторыя вершы пачатку 1960-х гадоў і сёння ўражліваюць глыбінёй думкі, схільнасцю да самааналізу, сталасцю майстэрства.
Рыгор Семашкевіч - найперш паэт, але і празаічныя творы, што выходзілі з-пад яго пяра, атрымаліся надзіва жывыя і таленавітыя. Гульня, выдумка, фантазія, гумар, іронія, сарказм, гратэск дапамагаюць у стварэнні смешных, экстрэмальна-недарэчных сітуацый і неардынарных характэраў некаторых герояў – людзей хоць і разумных, але дзікаватых – у аповесці “Бацька ў калаўроуце” ( 1972 – 1974), дзе плённа працягваюцца традыцыі беларускай смехавой культуры мінулых стагоддзяў. Пісьменніку належыць і незакончаная аповесць “Ясень” ( 1980-1982)
Асаблівай увагі заслугоўваюць навуковыя працы “Браніслаў Эпімах-Шыпіла” ( 1968) і “Беларускі літаратурна-грамадскі рух у Пецярбурзе”(1971), эсэ “Світка Ігната Буйніцкага” (1974-1975). У зборніку “Выпрабаванне любоўю” (1982) сабраны крытычныя артыкулы і рэцэнзіі, прысвечаныя творчасці асобных паэтаў і пытанням літаратурнага працэсу.
Заўчасны адыход Рыгора Семашкевіча быў вялікай стратай для беларускай літаратуры. Тая спадчына, якая засталася з’яўляецца каштоўным укладам у нацыянальнае прыгожае пісьменства. Вершы, аповесці, эсэ, нарысы, навуковыя працы, крытычныя артыкулы, рэцэнзіі пашыраюць інфармацыйна-спазнавальную прастору, узбагачаюць эстэтычную культуру.

Бібліяграфія

1. Семашкевіч Рыгор // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск, 1997. – Т. 14. – С. 318
2. Семашкевіч Рыгор // Беларускія пісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік : у 6 т. / пад рэд. А.В. Мальдзіса. - Мінск, 1995. – Т. 5. – С. 284 – 286
3. Мікуліч, М.У. Духоўна-мастацкія пошукі заходнебеларускіх паэтаў-святароў / М.У. Мікуліч // Весці Нацыянальнай Акадэмiі навук Беларусі. Серыя гуманітарных навук.- 2007. - № 1.- C. 95 - 102.
4. Гарэлік, Л. З кагорты вайной ахрышчаных / Л. Гарэлік // Роднае слова.- 2005. - № 9. - C. 7 - 10
5. Бугаёў, Д. Ён жыў сумленна, без аглядкі : Слова пра Рыгора Семашкевіча / Д. Бугаёў // Роднае слова. – 1995. - № 9. – С. 8 - 11
Гарэлік, Л. З кагорты вайной ахрышчаных // Роднае слова.- 2005.- №9.- C.7-10
Мікуліч, М.У. Духоўна-мастацкія пошукі заходнебеларускіх паэтаў-святароў // Весці Нацыянальнай Акадэмiі навук Беларусі. Серыя гуманітарных навук.- 2007.- №1.- C. 95-102.

[Admin]

Чайка з лётам арліным

9 жніўня – 105 годоў з дня нараджэння Ларысы Геніюш (1910 - 1983), беларускай паэтэсы

І сэрца мне не задрыжыць:
Як жыць – дык жыць для Беларусі.
А без яе зусім не жыць.
Л. Геніюш

Сёння, калі мы пазбаўлены ідэалагічных шораў, карэнным чынам змяніліся нашы погляды на асоб і іх ролю ў развіцці беларускай культуры. Узнікаюць іншыя крытэрыі пры аналізе дзейнасці тых ці іншых прадстаўнікоў беларускай літаратуры, вяртаюцца з забыцця многія імёны, раней амаль зусім невядомыя для шырокага кола чытачоў. Адно з такіх імёнаў – Ларыса Геніюш, у дачыненні да якой у пачатку 90-х гг. пачалі гучаць самыя высокія эпітэты – яе называлі “беларускай маці”, “апосталкай”, увасабленнем годнасці, сумленнасці, хрысціянскасці. Творчасць яе называлі вяршыняй беларускай жаночай паэзіі, дзейнасць разглядалі як узор служэння беларускай ідэі, а кнігу “Споведзь” адносілі да лепшых твораў, прысвечаных рэпрэсіям.
Творы Л. Геніюш пачалі вывучацца ў школе, “Споведзь” увайшла ў праграму па беларускай літаратуры. Потым твор быў з праграмы выключаны. Яшчэ праз пэўны час “Споведзь” пачалі праходзіць зноў. Але незалежна ад тых абставін, у якіх мы знаходзімся, творчасць Ларысы Геніюш нельга замоўчваць. Без памяці няма сумлення, і ігнараванне наяўнасці такіх постацей, як Ларыса Геніюш – прыклад няўдзячнасці і нацыянальнага нігілізму. Бо яна была...
Нарадзілася Ларыса Геніюш 27 лістапада 1910 года ў былым маёнтку Жлобаўцы. Вычылася ў Ваўкавыскай гімназіі, там і пачала пісаць вершы. Замуж пайшла за Янку Геніюша, студэнта-медыка. У апошнія дні 1937 года прыехала да яго ў Прагу, менавіта там пазнаёмілася з дзеячамі Беларускай Народнай Рэспублікі Васілём Захаркам, Іванам Ермачэнкам, які адыграў у лёсе Геніюшаў страшную ролю. Менавіта ён “дапамог” з’яўленню тэлеграмы Гітлеру за подпісам “старшыня сходу доктар Геніюш”, якая была адным з камянёў, пакладзеных у аснову абвінавачвання і прыгавору – 25 гадоў выпраўленча-працоўных лагераў. Ёсць нешта асабліва трагічнае ў тым, што кляймо здрадніцтва – супрацоўніцтва з фашыстамі атрымала шчырая хрысціянка, якая ў час вайны хавала ў сваім доме яўрэя, ахвяруючы жыццём непаўналетняга адзінага сына. Ні ў якіх акцыях знішчэння не ўдзельнічала, нікога не выдавала, ніякіх даносаў не пісала. Але сама Ларыса разумела, што не за здрадніцтва, якога не было, пазбавілі яе волі, а за беларускасць.
Магчыма “Споведзь” Л. Геніюш не можа спаборнічаць з творам А. Салжаніцына “Архіпелаг ГУЛАГ” у шыраце панарамы падзей і глыбіні аналізу. Але тое, што твор Л. Геніюш мае высокія мастацкія якасці і шчырую грамадзянскую пазіцыю, нельга не прызнаць.

Бібліяграфія

1. Літаратурная спадчына Беларусі, ХІ - сярэдзіна ХХ стст. (з фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі) =Литературное наследие Беларуси, ХІ - середина ХХ вв.= The Literary of Belarus, ХІ - middle ХХ century. – Мінск : Нац. б-ка Беларусі, 2004. - 1 электрон. апт. дыск (CD-ROM)
2. Генiюш, Л Пасланне сябрам. – Зэльва : БелтонМедыа, 2010. – 1 DVD дыск
3. Няскораная. - Белсат. - DVD video. (Волаты беларускай лiтаратуры)
4. Васильева, Л. Рядом с Солженицыным / Л. Васільева // Женская судьба
за книжным переплетом / ред.-сост. Л.В. Нестерович. – Минск :
Красико-Принт, 2013. - C. 69 - 78. (Библиотека предлагает)
5. Геніюш // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск, 1997. – Т. 5. – С. 157 - 158
6. Геніюш Ларыса // Беларускія пісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік : у 6 т. / пад рэд. А.В. Мальдзіса. - Мінск, 1993. – Т. 2. – С. 173 – 175
7. Сяднёў, М. Ларыса Геніюш / М. Сяднёў // На суд гісторыі. - Мінск,
1994. - C. 176 - 179
8. Барадулiн, Р. Унучка Францішка Скарыны, або Зэк № 0-297 / Р.
Барадулін // З гісторыяй на "Вы". - Вып. 2. - Мінск, 1994. - C. 23 - 35
9. Арочка, М. Ларыса Геніюш / М. Арочка // Арочка, М. На парозе 90-х. –
Мінск, 1993. - C. 15 - 21
10. Петрушкевiч, А. Наталля Арсеннева і Ларыса Геніюш: жыццёвыя і
творчыя перазовы/ А.Петрушкевіч // Дзеяслоў. - 2012. - № 3. - C. 315 –
321
11. Марцiновiч, Д. "Як жыць - дык жыць для Беларусі..." / Д. Марціновіч //
Лiтаратура i мастацтва. - 2010. - № 32. - C. 13
12. Карневiч, М. 100-годдзе Ларысы Геніюш у Лідзе / М. Карневіч // Наша
слова. - 2010. - № 37. - C. 3
13. Астаповiч, Г. Чайка з лётам арліным / Г. Астаповіч // Бiблiятэка
прапануе. - 2010. - № 11. - C. 16 - 23
14. Пяткевiч, А. "На душах нашых - сьлед ланцуга" / А. Пяткевіч //
Дзеяслоў. - 2005. - № 1. - C. 186 – 192
15. Быкаў, В. "Ганаруся Вашай "залатой" паэтычнай нітачкай..." / В.Быкаў
// Дзеяслоў. - 2004. - № 9. - С. 174 – 183
16. Бiчэль, Д. Яднала мінулае і будучыню / Д. Бічэль // Наша вера. - 2004.
- № 4. - C. 38 - 40
17. Белакоз, А. Гэта быў род волатаў / А. Белакоз // Беларускi гiстарычны часопiс. - 2003. - № 6. - C. 50 – 55

[Admin]

Шчырая і мужная песня паэта
6 ліпеня – 110 год з дня нараджэння Пятра Глебкі (1905 - 1969), паэта

Пачатак творчага шляху Пятра Глебкі быў тыповым для многіх прадстаўнікоў маладога літаратурнага пакалення 1920-х гадоў, выхадцаў з вясковага асяроддзя. Нарадзіўся будучы паэт у вёсцы Вялікая Уса Уздзенскага раёна Мінскай вобласці ў сялянскай сям’і. Пасля заканчэння семігодкі (1923) юнак вырашае паступаць у Белдзяржуніверсітэт, але спроба была няўдалай, і пасля нядоўгага роздуму ён падае дакументы ў Белпедтэхнікум ( гады вучобы 1924 – 1927), дзе выкладаў у той час Якуб Колас. Тут будучы паэт блізка сышоўся з П.Трусам і М.Лужаніным, актыўна супрацоўнічаў з імі ў насценнай газеце.
Першы зборнік П.Глебкі – Шыпшына (1927) – гэта красамоўны ўзор лірычнай паэзіі, глыбокае выяўленне паэтавай душы, сведчанне яго самабытнага таленту. Лірыка паэта набывае сімволіка-алегарычныя абрысы, становіцца выразна медыятыўнай. Лірычны герой усё часцей самавыяўляецца праз мінорныя таны, праз вірлівы каскад супярэчлівых думак і перажыванняў. Тэма кахання стала адным з важных сродкаў самавыяўлення П.Глебкі. Вобраз каханай лейтматывам праходзіць праз нізку вершаў “Краса маладосці” (1927). Створаны паэтам эскіз прыроды ў яго прыродаапісальных цыклах таксама спрыяе раскрыццю стану лірычнага героя ( “Клен завяў”, “Гнуцца вербы”, “Месяц нурцуе” і інш.). Сярод лепшых вершаваных твораў ваеннага часу варта назваць “Партызаны”, “Смерць салдата”, “Зварот”, “Пра кнігі” і інш.
П.Глебка вылучаўся глыбокім разуменнем ролі гуманітарнай навукі ў лёсе народа. Ён пастаянна клапаціўся аб развіцці мовы, яе культуры і дзяржаўным статусе, аб шляхах мовазнаўства і іншых галін навукі ў рэспубліцы.
Пётр Фёдаравіч Глебка глядзеў у светлыя далечыні чыстым поглядам і пакінуў след самымі дорымі справамі. Ён жыў думкамі пра шчаслівую будучыню людзей , у якую свята верыў і пра якую пісаў яшчэ ў юнацстве
Веру моцна я ў светлае Заўтра,
Бо ўжо мак зацвітае на градах
З яго цвету і з верасу лаўры
Буду віць я краіне на радасць.

Бібліяграфія

1. Літаратурная спадчына Беларусі, ХІ - сярэдзіна ХХ стст. (з фондаў
Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі) =Литературное наследие Беларуси, ХІ
- середина ХХ вв.= The Literary of Belarus, ХІ - middle ХХ century. - Мн. : Нац. б-ка Беларусі, 2004. - 1 электрон. апт. дыск (CD-ROM)

2. Глебка Пятро // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск, 1997. – Т. 5. – С. 293
3. Глебка Пятро // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. /- Мінск, 1996. – Т. 3. – С. 44
4. Глебка Пятро // Беларускія пісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік : у 6 т. / пад рэд. А.В.Мальдзіса. - Мінск, 1993. – Т. 2. – С. 210 – 224
5. 8. Ялатамцава, I. Святло душы паэта / І.Ялатамцева // Роднае слова. - 2014. - № 3. - C. 71 - 75
6. Рублевская, Л. Неба, чыстае, як шклянка... / Л.Рублевская // Советская Белоруссия. - 2010. - 7 августа. - C. 24 – 25
7. Яскевiч, А. Імкненне да ідэалу / А.Яскевіч // Полымя. - 2006. - № 2. - C. 180 - 184
8. 6 ліпеня - 100 год з дня нараджэння Пятра Глебкі (1905-1969), паэта / Новыя кнiгi. – 2005. - № 5. - С. 9 – 11(дадатак)
9. Лис, А. Поэт - академик Петро Глебка / А.Ліс // Неман. - 2005. - № 11.- C. 173 – 176
10. Мураўёва, Т. "Хто верыць у сучаснае з душой..." / Т.Мураўева // Роднае слова. - 2005. - № 7. - C. 6 – 8
11. Лис, А. Поэт-академик Петро Глебка / А.Ліс // Неман. - 2005. - № 11. - C. 173 - 176
12. Мураўёва, Т. "Хто верыць у сучаснае з душой..." / Т.Мураўёва // Роднае слова. - 2005. - № 7. - C. 6 - 8
14. Шырко, В.А. Дарагiя мае землякi : кн. для вучняў / Васiль Шырко. - Мн. : Народная асвета, 1991. – 151 с.

[Admin]

Беларусь! Твая дачка я

1 студзеня – 70 гадоў з дня нараджэння Вольгі Іпатавай (1945),
беларускай пісьменніцы

Ці не сама Еўфрасіння кіравала яе дарогу ў тую букіністычную кнігарню, куды выпадкова (?) зайшла маладзенькая супрацоўніца Гродзенскага тэлебачання, якая прыехала ў Каўнас па новы прыстойны абутак, а замест яго павезла дадому тоўстую кнігу Вацлава Ластоўскага “Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі”, што разгарнулася якраз на выяве Еўфрасінні Полацкай? А наперадзе яшчэ чакалі архівы, старыя фаліянты, пакутлівы творчы пошук – і кнігі, са старонак якіх самыя лепшыя людзі, народжаныя на беларускай зямлі, колішнія героі, узіраюцца ў нашы твары, пазнаючы ў нас свае рысы, з пачуццём роспачы, часам нават расчаравання, але заўсёды з надзеяй...
Вольга Міхайлаўна Іпатава – аўтарка выбітнай прозы пра беларускую мінуўшчыну: цыкла апавяданняў “Гул далёкіх стагоддзяў” (змешчаны у кнізе “Перакат”), аповесцяў “Прадыслава”(1971), “За морам Хвалынскім”, “Чорная княгіня”,”Агонь у жылах крэменю” (усе 1969), “Ліпенскія навальніцы”(1973) і “Парасткі” (1976). Проза, насычаная яркімі вобразамі, кожны з якіх застаецца ў памяці, склала зборнікі “Вецер над стромай”(1977), “Дваццаць хвілін з Немезідай” (1981), “Перакат” (1984). У 1996 годзе выдадзена кніга «Паміж Масквой і Варшавай», у 2002 годзе выйшла трылогія «Альгердава дзіда» («Залатая жрыца Ашвінаў», «Вяшчун Гедыміна», «Альгердава дзіда») і інш.
Імкненне зрабіць веды пра беларускую гісторыю максімальна пашыранымі сярод самых розных чытацкіх катэгорый уплывае на сюжэты раманаў Вольгі Іпатавай. Інтрыга, неверагодныя прыгоды, яркія характары, моцныя пачуцці, экзатычнасць язычніцкай веры нашых продкаў, нечаканыя сюжэтныя хады – усё гэта пашырае кола чытачоў. Мова Іпатаўскіх раманаў настолькі дасканалая, што стварае падманнае адчуванне лёгкасці, уласцівае толькі сапраўднай прозе.

Бібліяграфія:

1. Ипатова Ольга Михайловна // Республика Беларусь: энцикл. в 6 т. / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. - Минск, 2006. – Т. 3. - С. 796
2. Іпатава Вольга Іпатава // Беларуская энцыклапедыя у 18 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск, 1998. – Т. 7. – С. 300
3. Іпатава Вольга Іпатава // Энцыклапедыя літаратуры і мастацства Беларусі у 5 т. / рэдкал. І. П. Шамякін [і інш.]. – Мінск, 1985. – Т. 2. – С. 593
4. Знакамітыя людзі Карэліччыны : [камплект з 4 паштовак] / Карэліцкая цэнтральная раённая бібліятэка, Аддзел бібліятэчнага маркетынгу. - Карэлічы, 2012. - 1 вокладка (4 асобных ліста)

5. Макмілін, А. Пісьменства ў халодным клімаце : беларуская літаратура ад 70-х гг. XX ст. да нашых дзён / Арнольд Макмілін. - Беласток : Orthdruk, 2011. - 910 с.
6. Савік, Лідзія Сымонаўна. Адна між замкаў : лiтаратурны партрэт Вольгi Iпатавай / Л. С. Савiк. – Мінск, 2003. – 165 с.
7. Шынкарэнка, Вольга Карпаўна. Нястомных пошукаў дарога : праблемы паэтыкi сучаснай беларускай гiстарычнай прозы / В. К. Шынкарэнка. - Мінск, 2002. – 207 c.
8. Якавенка, Н. В. Аўтарскі пераклад беларускай мастацкай прозы XX - пачатку XXI стагоддзя / Н. В. Якавенка // Весці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Серыя гуманітарных навук = Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия гуманитарных наук = Proceedings of the National Academy of Sciences of Belarus. Humanitarian Series. - 2013.- № 2. - С. 99 - 103.
9. Кірушкіна, М. Мастацкія адметнасці гістарычнай прозы Вольгі Іпатавай / Марыя Кірушкіна // Роднае слова. - 2013.- № 7. - С. 26 - 28.
10. Лясун, Л. Мастацкая літаратура і гісторыя / Л. Лясун // Роднае слова. - 2007. - № 8. - C. 46 - 48
11. Дамарад, I. У пошуках нацыянальнага героя / І. Дамарад // Роднае слова. - 2005. - № 3. - C. 12 - 16
12. Лаўрык, Т. Апошняя з роду крывічоў / Т. Лаўрык // Роднае слова. - 2004. - № 12. – С. 72 - 79
13. Дамарад, I. "Князёўнаю полацкую пачаты..." / І. Дамарад // Роднае слова. - 2004. - № 8. - C. 8 - 11
14. Несцяровіч, Л. Жыць паводле свайго прызначэння / Л. Несцяровіч // Бібліятэка прапануе. - 2004. - № 6. - С. 18 - 21
15. Шынкарэнка, В. Прасцяг бясконцы ў дзіды часу / В. Шынкарэнка // ЛіМ. - 2002. - 12 крас.(№ 15 - 16). - C. 6 - 7
16. Шынкарэнка, В. У кожнага свой шлях / В. Шынкарэнка // Маладосць. - 2001. - № 11. - С. 230 - 236
17. Якімец, I. I. Паэтыка экзотыкi / І. Якімец // Весн. БДУ. Сер. 4. - 2001. - № 1. - C. 41 - 44
18. Шынкарэнка, В. Нам адраджацца - праз вяртанне / В. Шынкарэнка // Беларусь. - 2000. - № 9. - C. 40 - 42
19. Савік, Л. Дрэва надзеi / Л. Савік // Полымя. - 1999. - № 12. - С. 204 - 212