Проект "История Лиды в датах" Опции

[Admin]

Жнівень

6 – 310 гадоў з дня нараджэння Мацея Догеля (1715-1760 гг., в Гімбуты Лідскага павета), гісторыка, правазнаўца, педагога.
Яго зборнікі матэрыялаў па гісторыі міжнародных адносін Польшчы, Літвы і Беларусі за XIII — XVIII стст. як гістарычныя крыніцы не страцілі свайго значэння.
Нарадзіўся Мацей Догель на пачатку XVIII стагоддзя ў маёнтку Гімбуты, недалёка ад Ліды, паходзіў з дробнай шляхты. Хто ж мог у той час прадбачыць, што ў будучыні ён стане адной з галоўных постацяў, якія належалі да інтэлектуальнай эліты ў часы панавання ў Польшчы караля Аўгуста III Саскага?
Жыццёвы шлях Мацея Догеля пачаўся ў папулярнай піярскай школе ў Шчучыне, звычайна называным Літоўскім альбо Навагрудскім. Ва ўзросце ўсяго толькі 15 гадоў уступіў у Ордэн айцоў піяраў. Ягоны далейшы шлях праходзіў праз двор надворнага літоўскага маршалка Сцыпіёна дэль Кампы, які знаходзіўся ў Шчучыне, дзе Мацей быў прыняты на працу ў якасці настаўніка яго сына, з якім, між іншым, адпаведна тагачасным звычаям, падарожнічаў у Лейпцыг і Парыж. Будучы за мяжой некалькі гадоў, Догель выкарыстаў гэты побыт для паглыблення сваіх ведаў па філасофіі і праве.
Пасля вяртання ў Польшчу, пачаўся новы, найважнейшы перыяд ягонага жыцця. Гэта віленскі перыяд, калі Догель быў рэктарам піярскага калегіума, які пазней быў аб`яднаны з шляхецкім канвіктам на ўзор варшаўскага Шляхецкага калегіума. Адначасова з вялікім захапленнем збіраў матэрыялы для найважнейшай працы ягонага жыцця, г.зн. Дыпламатычнага кодэкса. У рэалізацыі гэтага вялізнага пачынання - прадугледжанага на 8 тамоў, але незакончанага, на жаль, пры жыцці аўтара - значна дапамог навуковы выезд у Францыю, Германію і Галандыю - дафінансаваны каралём Аўгустам III Саскім...

[Admin]

Ліпень

100 гадоў з дня нараджэння Качана Анатоля Гаўрылавіча (1925-1944 г.), нарадзіўся ў в. Хатынічы Навагрудскага раёна Гродзенскай вобласці.
У час Вялікай Айчыннай вайны працаваў на Лідскім кафляным заводзе. Са снежня 1941 года актыўна браў удзел у працы падпольнай камсамольска-моладзевай групы ў г. Ліда : распаўсюджваў лістоўкі, прынімаў актыўны ўдзел у падпале вагоннага дэпо. З 1943 года сувязны партызанскага атрада “Балтыец” брыгады імя КіраваБаранавіцкай вобласці. Перапраўляў у атрад савецкіх ваеннапалонных, дастаўляў партызанам медыкаменты. Арыштаваны і расстраляны гітлераўцамі. Пахаваны ў брацкай магіле ў Лідзе. Пасмяротна ўзнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны І ступені. Яго імя носіць адна з вуліц нашага горада.

[Admin]

Чэрвень

3 – 160 лет со дня рожденияМарии Константиновны Новицкой (в девичестве Снитко, 1865 – (?), основательницы Лидской женской гимназии.
Имя Марии Константиновны Новицкой навсегда вписано большими букавми в историю Лидчины. Мария Константиновна стояла у истоков зарождения образования в нашем городе, именно она создала частную женскую школу — первое учреждение образования Лиды.
Щедрость, бескорыстность, доброта — это качества, которыми обладала Мария Константиновна. Только человек, действительно любящий свое дело, желающий нести в массы свет, образование, мог отдать собственный дом, для создания в нем школы. Одной из заслуг ее, является и то, что она смогла собрать вокруг себя талантливых учителей – тех людей, которые могли дать образование детям. Л.Н. Любомудров – преподаватель французского, немецкого языков и географии, Г. Петрова –преподаватель истории русской литературы и всеобщей истории, Г. Бенсонь- преподаватель математики и физики, - это имена тех, кто работал с Марией Константиновной.

[Admin]

Май

1 – 95 гадоў з дня нараджэння Уладзіміра Парфір’евіча Дронава (1930), ветэрана РВСП, палкоўніка ў адстаўцы. Аўтар кніг “Не ведая покоя”, “Любовь мой плен и вдохновенье”, “Повторение пройденного” і інш.

Уладзімір Дронаў – з пакалення дзяцей вайны. Нарадзіўся ў глыбінцы Саратаўскай вобласці, у сялянскай сям’і. Калі пачалася вайна, Валодзя Дронаў скончыў чатыры класы. Калі бацька пайшоў на фронт, яму давялося кінуць навучанне і пайсці працаваць у калгас, каб, дапамагчы маці выжыць і пракарміць трох сваіх сясцёр. За парту хлопчыку давялося сесці толькі ўжо пасля вайны. У той час шмат якія хлапчукі марылі стаць вайскоўцамі. У 1957 годзе ён з адзнакай скончыў Рыжскую інжынерна-авіяцыйную вучэльню.
Калі наступіў час станаўлення ракетных войскаў стратэгічнага прызначэння В. Дронаў навучаў ракетнай справе асабовы састаў 376-га ракетнага палка, які знаходзіўся ў Гезгалах. У 49-ай ракетнай дывізіі Уладзімір Парфір’евіч прайшоў шлях ад камандзіра батарэі да намесніка камандзіра дывізіі. Усяго службе ў РВСП ён аддаў 27 гадоў. Узнагароджаны ордэнам “За службу Радзіме” ІІІ ступені. У 1986 годзе выйшаў у запас ў званні палкоўніка.
Апошнія гады Уладзімір Дронаў актыўна займаецца творчасцю. Ён знайшоў сваё месца не толькі ў грамадскім жыцці горада, але і ў паэзіі. Уладзімір Дронаў — паэт-грамадзянін, паэт-патрыёт, паэт-лірык, паэт разнапланавы, які апявае ў сваіх вершах радасць жыцця і мужнасць духу.

[Admin]

Красавік

85 гадоў назад (1940 г.) Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР утвораны Лідскі раён у складзе Баранавіцкай вобласці.
Межы Лідскага раёна акрэсліваюць на поўдні, паўднёвым усходзе і ўсходе Нёман і яго прытокі Гаў’я і Жыжма. А на паўднёвым захадзе раёна цячэ яшчэ адзін нёманскі прыток — рака Лебяда.
Створаны ў 1940 годзе Лідскі раён месціцца ў самым цэнтры Гродзенскай вобласці.
Лідскі раён з цэнтрам ў г. Лідзе быў створаны паводле Указа Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 15 студзеня 1940 г. у складзе Баранавіцкай вобласці. У склад раёна поўнасцю ўвайшлі Белагрудская і Лідская воласці, а таксама часткі Беліцкай, ВаверскайДакудаўскай і Жырмунскай валасцей былога Лідскага павета.
12 кастрычніка 1940 года на тэрыторыі раёна былі створаны Лідскі градскі Савет (центр г. Ліда) і 20 сельскіх Саветаў.
У раёне налічвалася 469 населеных пунктаў (у т. л. 160 вёсак, 27 памешчыцкіх маёнткаў).
Тэрыторыя раёна складала 1249 км2, насельніцтва — 79576 чалавек (разам з г. Ліда). У асноўным раён насялялі беларусы, жылі таксама палякі, рускія, яўрэі і інш. Кожная нацыянальнасць адчувала сябе камфортна, мела аднолькавыя правы.

[Admin]

Сакавiк

150 гадоў таму пабудавана і асвечана ў імя Святога Георгія царква на Лідскіх праваслаўных могілках.
У 1875 годзе клопатам благачыннага пратаіерэя Іосіфа Каяловіча на праваслаўных могілках пабудаваны драўляны храм. І быў асвечаны ў імя Святога вялікапакутніка Георгія Пераможца.
З 1919 па 1996 гады гэта быў адзіны праваслаўны храм у горадзе, які ніколі не зачыняўся. У найстарэйшай царкве г. Ліды ёсць нямала даўнейшых абразоў. Найбольш шаноўныя з іх — абраз “Всех скорбящих радость”, абраз Боскай Маткі Вострабрамскай, шэсць абразоў апосталаў і некаторыя іншыя.
Пры храме арганізавана моладзевае братэрства, прыходскае сястрыцтва, бібліятэка, нядзельная школа, два хоры.
На могілках поруч з храмам пахаваны заснавальнікі храма протаіерэй Іосіф Каяловіч і Антоні Васнеўскі, протаіерэй Міхаіл Голенкевіч і яшчэ шэсць святароў, звязаных лёсам з Лідчынай. На гэтых жа могілках знаходзяцца пахаванні 145 чырвонаармейцаў і партызан-падпольшчыкаў, а таксама брацкая магіла 42 савецкіх салдатаў. Ушанаваць памяць абаронцаў у 70-ую гадавіну вызвалення горада ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў было вырашана не толькі добраўпарадкаваннем месцаў пахавання, але і будаваннем капліцы-помніка. Яе асвячэнне адбылося 8 ліпеня 2014 года з удзелам Мітрапаліта Мінскага і Слуцкага Паўла, Патрыяршага Экзарха ўсяе Беларусі.

[Admin]

Люты

2 – 70 гадоў з дня нараджэння Ірыны Сямёнаўны Бараздзіной (1955-2019), настаўнічала ў школах горада Ліды. Аўтар кніг “Из соли, сахара и перца” і “Живу по чувствам”.
Яе вершы былі высока адзначаны адным з найбольш дасведчаных лідскіх паэтаў Уладзімірам Васько. Лірыка Ірыны Бараздзіной глыбокая і душэўная, у ёй шмат асабістага, яна падахвочвае бачыць незвычайнае і выдатнае ў звычайным.

8 – 75 гадоў з дня нараджэння Віктара Мітрафанавіча Бачарова (1950-2004), дырэктара сярэдняй школы № 13, паэта, празаіка, самадзейнага кампазітара, педагога.
Супрацоўнічаў з Васілём Быкавым, ужо ў той час знакамітым пісьменнікам. Сустракаўся з празаікам Аляксеем Карпюком, поэтэссамі Данутай Бічэль, Вольгай Іпатавай і інш. Свой першы зборнік Віктар Бачароў назваў “Разговор” (1996). У гэтай назве крыецца глыбокі сэнс. Паэт імкнецца да жывой сувязі з людзьмі і пачынае душэўную гутарку не толькі з імі, але і з сабою пра каханне, пра сэнс жыцця, пра вайну… І знаёмы свет у вершах В. Бачарова адкрываецца новымі межамі і новымі пачуццямі.

19 – 100 гадоў з дня нараджэння Івана Міхайлавіча Саўко (1925-1998) – самадзейнага паэта.
Пачатак сталых гадоў супаў з завяршэннем разгрому нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Ён як удзельнік Вялікай Айчыннай вайны знаходзіўся ў дзеючай арміі, быў цяжка паранены.
Скончыў Віцебскі ветэрынарны інстытут. Асноўную частку свайго жыцця аддаў вядомай на Лідчыне гаспадарцы – саўгасу “Тарнова”. З 1957 года занімаў пасаду галоўнага ветурача.
За баявыя і працоўныя заслугі Іван Міхайлавіч узнагароджаны шматлікімі ордэнамі і медалямі.
Ўсё свядомае жыццё пісаў вершы, шмат друкаваўся ў рэгіянальных і рэспубліканскіх газетах. Аўтар трох зборнікаў пазіі.