Проект "История Лиды в датах" Опции

[Admin]

Студзень

2 - 85 гадоў з дня нараджэння Васько Уладзіміра Гаўрылавіча (1937, в.Ліпічанка Шчучынскага р-на), беларускага паэта, журналіста. Працаваў у дзятлаўскай раённай газеце “Перамога”, у лідскай раённай газеце “Уперад”.
Скончыў Гродзенскі педінстытут імя Янкі Купалы. Настаўнічаў. Працаваў у Шчучынскай і Дзятлаўскай раённых газетах. У 1972 годзе пераехаў у Ліду і ўладкаваўся на работу ў рэдакцыю газеты “Уперад” (зараз “Лідская газета”). Друкаваўся ў абласных і рэспубліканскіх выданнях . Першы верш надрукаваў ў Жалудокскай газеце “За радзіму”. Узначальваў літаратурнае аб'яднанне "Суквецце" пры рэдакцыі “Лідскай газеты”; (між іншым, назву даў менавіта ён).
Аўтар зборнікаў паэзіі “Прасветленнасць” (1981), “На схілах берагоў” (1997), “Кругаварот жыцця” (2011) і прозы “Лясная рапсодыя” (2013), “Зігзагі лёсу” (2017), “Энергія душы” (2018) і інш.
З 2007 года член Саюза беларускіх пісьменнікаў. За апавяданне “Айн унд цванцыг, драй унд фірцыг” стаў лаўрэатам конкурса рэдакцыі газеты “Звязда” і Саюза пісьменнікаў Беларусі. У

9 – 95 гадоў з дня нараджэння Паповай Надзеі Іванаўны (1927), ганаровай грамадзянкі г.Ліды, былога першага сакратара Лідскага гаркама КПБ (1978-1985), дэпутата гарсавета.
Нарадзілася ў Чарнігаўскай вобласці. Скончыла Чаркаскі пединстут (1949), працавала настаўніцай на станцыі Ясінаватая Данецкай чыг. (1949 -1950). У 1952 годзе пераехала ў Ліду. Настаўнік геаграфіі, біялогіі, хіміі і завуч СШ № 10 (1952 – 1962). Дырэктар СШ № 11 (1962 – 1964), трэці (1964 -1978), потым першы сакратар (1978 – 1985) Лідскага гаркама КПБ, загадніца аддзела ЗАГСА (1985 – 1996). Дэпутат гаррады, чалец абкама КПБ, чалец ЦК КПБ. Дзякуючы яе ініцыятыве ў горадзе Лідзе быў насыпаны Курган Неўміручасці, пабудаваны Палац культуры. Узнагароджана медалём «За гераічную працу», двойчы – ордэнам «Знак пашаны» і Ганаровай граматай Вярхоўнай Рады БССР. Ганаровы грамадзянін горада Ліды (1980г)

[Admin]

Снежань

5 – 90 год з дня нараджэння Мурахвера Уладзіміра Сямёнавіча (1931г., г. Ананьеў Адэская вобл. – 2016 г.), беларускага мастака дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва (мастацкае шкло), заслужанага дзеяча мастацтваў БССР. Сябар беларускага Саюза мастакоў (1964 г). У 1966 – 1973 гг. – галоўны мастак на шклозаводзе “Нёман” у г. Бярозаўка Лідскага раёна.

Стаяў у вытокаў фармавання школы беларускага мастацкага шкла. Стварыў больш за тысячу вырабаў са шкла. Па-майстэрску валодаў рознымі тэхнікамі яго апрацоўкі. У аб'ектах са шкла нярэдка сумяшчаў чыстыя геаметрычныя і насычаныя фактурамі прыродныя формы. Умела спалучаў фактуру шкла, форму і колер выраба, за кошт чаго яго творы набывалі характэрную толькі для гэтага аўтара мастацкую выяву.

16 – 90 год з дня нараджэння Сліўко Смарагда (1931 г., Яраслаўль – 2006, Ліда), педагога, вядомага на Лідчыне паэта, рэжысёра народнага тэатра гарадскога Палаца культуры.

Смарагд Фёдаравіч Сліўко (16.12.1931 - 5.08.2006) нарадзіўся ў Яраслаўлі. У 1961годзе скончыў Гарадзенскі педагагічны інстытут. З 1966 года жыў і працаваў у Лідзе. Выкладаў рускі мову і літаратуру ў школах горада. Ён быў артыстам і адным з заснавальнікаў Лідскага Народнага тэатра, неаднаразовым лаўрэатам Усесаюзных і Рэспубліканскіх конкурсаў. Гэтак жа з'яўляўся рэжысёрам Драматычных і Лялечных тэатраў школ горада. Пісаў музыку на свае вершы. Аўтар зборнікаў “Прощай, двадцатый век”, “От сердца к сердцу”, “Продлись мгновенье”, “Радужное сияние”.

[Admin]

Лістапад

11– 70 год з дня нараджэння Судара Аляксандра (1951 г., в Мяніца Віцебскай вобл.), беларускага жывапісца, члена Саюза мастакоў Беларусі (1990). Жыве ў Лідзе.
“Аляксандр Судар у творчасці не здраджвае галоўнаму прынцыпу – піша і малюе тое, ў што верыць. Найперш – гэта зямля Беларусі. Шчымлівыя, настраёвыя краявіды… Яго мяккія, празрастыя, стрыманыя па колеру акварэлі вабяць нас лірычным настроем і прафесійным выкананнем” – так напісаў пра яго вядомы беларускі жывапісец і педагог Аляксей Марачкін.

14 – 100 год з дня нараджэння Малахава Мікалая Міхайлавіча (1921г, с. Шалабаніха, Алтайскі край – 1993 г.), удзельніка Вялікай Айчыннай вайны, падпалкоўніка авіацыі. З 1959 г. жыў і працаваў у Лідзе. Ганаровы грамадзянін г. Ліды. Яго імем названа адна з вуліц нашага горада.

Ваенны лётчык, Герой Савецкага Саюза.
Яго штурмавік падчас Вялікай Айчыннай вайны ворагі назвалі «чорнай смерцю». За гераізм, адвагу і мужнасць, праяўленыя пры выкананні 122 паспяховых баявых вылетаў, Мікалай Малахаў узнагароджаны шматлікімі дзяржаўнымі ўзнагародамі. Сярод іх тры ордэны Чырвонага Сцяга, ордэн Аляксандра Неўскага, два ордэны Айчыннай вайны 1-й ступені, ордэн Чырвонай Зоркі і шэраг медалёў.

[Admin]

Кастрычнік

7– 120 год таму (1901 г.) адбылося адкрыццё прыватнай жаночай гімназіі Марыі Навіцкай. Зараз ліцэй № 1 г. Ліды.
7 кастрычніка 1901 г. у Лідзе было адчынена прыватнае жаночае трохкласнае вучылішча з падрытоўчым класам. Арганізавала і утрымлівала вучылішча Марыя Канстанцінаўна Навіцкая.
14 – 105 год з дня нараджэння Сасноўскага Роберта Юр’евіча (1916 г., п. Янкоўка Кіеўскай вобл. – 2003, г. Ліда), удзельніка падпольнага і партызанскага руху на Лідчыне (1941-1944 гг.) дзяржаўнага і гаспадарчага дзеяча.
Вызваленне Ліды ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў заваёўвалася агульнымі высілкамі лідзянаў і вычынам кожнага з іх у асобнасці. Адным з такіх людзей быў Роберт Сасноўскі. Гэта просты і, магчыма, малавядомы сучаснаму пакаленню жыхароў Ліды чалавек, які здзейсніў у акупаванай Лідзе рызыкоўныя дыверсіі. Сёння ў горадзе жывуць яго нашчадкі.

[Admin]

Верасень

7– 95 год з дня нараджэння Слукі Вацлава Дамінікавіча (1926 г., в. Паддубна Лідскага раёна – 2004 г.), Героя Сацыялістычнай Працы (1966 г).

Слука Вацлаў Дамінікавіч – жывёлавод саўхоза “Тарнова” Лідскага раёна Гродзенскай вобласці Беларускай ССР.
Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 22 сакавіка 1966 года за дасягнутыя поспехі, у развіцці жывёлагалоўлі, павелічэнні вытворчасці і нарыхтоўкі мяса, малака, шэрсці і іншай прадукцыі Слуку Вацлаву Дамінікавічу прысвоена званне Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і залатой медалі “Серп і Молат”.

[Admin]

Жнівень

5– 135 год з дня нараджэння Яманта Браніслава Казіміравіча (1886 г., в. Дакудава Лідскага раёна – 1957 г.), беларускага і польскага мастака, мастацкага педагога.

Быў адным з арганізатараў вышэйшай навучальнай установы ў Торуні (Польша), універсітэта Мікалая Каперніка. Дзякуючы яго старанням была створана секцыя прыгожых мастацтваў пры гуманітарным факультэце, прадэканам якой ён стаў. У 1946 годзе ён быў абраны дэканам факультэта прыгожых мастацтваў, які ўзнік на месцы секцыі. У 1953 годзе Цэнтральная кваліфікацыйная камісія для навуковых працаўнікоў надала яму званне доктара мастацтвазнаўства.
Прафесар Ямант быў мастаком выключна пладавітым, да канца 1946 года, як ён сам палічыў, выканаў звыш 1000 працаў. Ствараў іх звыкла на паперы або на тэкстуры, ужываў тамперную тэхніку, гуаш,акварэль, радзей ужываў алей. Тэмай яго працаў быў выключна пейзаж.
З 2013 года на базе Лідскай дзіцячай мастацкай школы праходзіць адкрыты конкурс дзіцячага малюнка “Пейзаж у маім сэрцы” прысвечаны творчасці Браніслава Яманта.

[Admin]

Ліпень

7– 70 год з дня нараджэння Гушчынскага Івана Сцяпанавіча (1951 г., в. Парэчча Лідскага раёна), вядомага на Лідчыне паэта.
Гушчынскі Іван Сцяпанавіч нарадзіўся 7 ліпеня 1951 года ў вёсцы Парэчча Лідскага раёна. У 1968 годзе скончыў сярэднюю школу, а ў 1972 годзе закончыў філалагічны факультэт Гродзенскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя Янкі Купалы. Працаваў настаўнікам беларускай мовы і літаратуры ў школах Лідчыны.
Друкуецца з 1974 года. З’яўляецца актыўным сябрам літаратурнага аб’яднання “Суквецце” пры рэдакцыі “Лідскай газеты”. Аўтар зборніка вершаў “Ідзі і вяртайся” (2010г.)

22 – 80 год з дня нараджэння Юфы Уладзіміра Якаўлевіча (1941 г., г. Куйбышаў), дырэктара ААТ “Лідскае піва” 1986-2008гг. Ганаровы грамадзянін Лідскага раёна (2013г.)

Пры ім завершана рэканструкцыя завода. На новым чэшскім абсталяванні згатавана піва класа прэміум па чэшскай тэхналогіі пад новай гандлёвай маркай «Тры Караля». «Лідскае піва», першым з піўзаводаў Рэспублікі Беларусь, атрымвае сертыфікат адпаведнасці сістэмы менеджменту якасці міжнароднага стандарта ІСО 9001-2000. За дасягненні ў вобласці якасці завод атрымвае Прэмію Ўрада Рэспублікі Беларусь.

[Admin]

Гісторыя горада Ліды і Лідчыны

Студзень

1 – 105 год з дня нараджэння Сцяпана Дзмітрыевіча Пруткова (1911 - 1978). Ганаровы грамадзянін г. Ліды (1967), генерал-маёр авіяцыі, Герой Савецкага Саюза (1942).
Нарадзіўся ў Апочне Радамаскай губерніі (цяпер Клецкае ваяводства, Польшча). Вучыўся ў лётнай школе (1934 – 1936) Лётчык-інструктар, камандзір звяна. Удзельнічаў у абароне Ленінграда, Сталінрадскай бітве, вызваленні Украіны, Крыма, Беларусі, разгроме немцаў ва Усходней Прусіі.
Першая гвардзейская Сталінградская ордэна Леніна двойчы Чырвонасцяжная, ордэнаў Суворава і Кутузава штурмавая авіяцыйная дывізія ў 1952 -1993 гг. базавалася ў Лідзе ў Паўднёвым гарадку.
12 – 65 год з дня нараджэння Юрыя Апанасавіча Зайца (1951, г. Ліда). Беларускі археолаг, гісторык.
Фонд гістарычна-культурнага музея-запаведніка “Заслаўе”налічвае 12282 адзінкі асноўнага і 4711 адзінак навукова-дапаможнага фонду. Самай вялікай у фондах запаведніка з’яўляецца калекцыя археалогіі. Яна налічвае больш за 3700 адзінак асноўнага фонду. У гэтую калекцыю ўвайшлі галоўным чынам рэчы, якія перадаў музею Юрый Апанасавіч Заяц.
21 – 65 год з дня нараджэння Ганны Станіславаўны Радзько (Халшчанковай) (1951 г. в.Банцавічы Лідскі р-н). Беларуская спявачка (альт), заслужаная артыстка Рэспублікі Беларусь (1982).
З 1971 салістка Беларускага тэлебачання і радыё. Валодае прыгожым своеасаблівага тэмбру голасам народнага плана. Выканаўчая манера вызначаецца мяккасцю, шчырасцю выказвання, жаноцкасцю. Выступала пераважна з Камерна-інструментальным ансамблем і Сімфанічным аркестрам Беларускага тэлебачання і радыё. У рэпертуары беларускія народныя песні, патрыятычныя і лірычныя песні беларускіх кампазітараў Ю.Семянякі, Э.Зарыцкага, У.Будніка, А.Чыркуна і інш.